گروه صنعت و معدن: جدی شدن بحران آب در شرایطی است که مسوولان وزارت نیرو رفتار تک تک شهروندان را در آینده آب کشور اثرگذار می‌دانند. ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته و متوسط میزان بارش‌های کشور یک‌سوم جهان است؛ در چند سال اخیر نیز در اثر خشکسالی، متوسط بارش‌های کشور از 250 میلی متر به 205 میلی‌متر رسیده و منابع تجدیدپذیر آب ایران از 130 میلیارد مترمکعب به 110 میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

در این میان، افزایش دمای هوا و تبخیر آب، افزایش جمعیت و عدم مدیریت منابع آب متناسب با آن، توسعه بخش صنعت و... عواملی هستند که باعث شده از نظر کمیت و کیفیت منابع آب دچار چالش شویم. بر این اساس، وزارت نیرو با اشاره به تجربه‌های جهانی اعلام کرده که تک تک شهروندان چه به‌عنوان مصرف‌کننده آب در شهرها، چه به‌عنوان کشاورز که آب را در زمین کشاورزی مصرف می‌کند و چه صنعتگری که در صنایعی همچون فولاد و ذوب آهن از آب استفاده می‌کنند، به این نکته آگاه شوند که رفتار آنها در آینده آب کشور اثرگذار است. گزارش وضعیت بارندگی کشور از ابتدای سال آبی جاری تاکنون (مهر ۹۳ تا ۱۹ اردیبهشت) نشان می‌دهد که ارتفاع کل ریزش‌های جوی بالغ بر ۱۷۶ میلی‌متر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (۲۱۸ میلی متر) ۱۹ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (۲۰۴ میلی‌متر) ۱۴ درصد کاهش نشان می‌دهد. حجم بارش کشور تا ۱۹ اردیبهشت در سال آبی جاری معادل ۲۹۰ میلیارد مترمکعب است که نسبت به حجم بارش‌های کشور در مدت مشابه سال گذشته (۳۳۶ میلیارد مترمکعب) ۱۴ درصد کاهش داشته است. ارتفاع ریزش‌های جوی از مهر ۹۳ تا ۱۹ اردیبهشت ماه امسال به تفکیک حوضه‌های شش گانه نشان می‌دهد که غیر از حوضه دریای خزر، در سایر حوضه‌ها (شامل خلیج فارس و دریای عمان، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، مرز شرقی و سرخس) شاهد کاهش ریزش‌های جوی نسبت به متوسط درازمدت هستیم. در حوضه دریای خزر ارتفاع ریزش جوی نسبت به سال آبی گذشته ۲۵ درصد افزایش و نسبت به متوسط درازمدت ۱۳ درصد افزایش داشته است. این در حالی است که در حوضه خلیج فارس و دریای عمان وضعیت بارندگی به مراتب از سایر حوضه‌ها بدتر است. در این حوضه در سال آبی جاری ۲۱۹ میلی متر بارندگی ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۳۲ درصد کاهش و نسبت به متوسط درازمدت ۳۸ درصد کاهش داشته است. در حوضه دریاچه ارومیه نیز میزان بارندگی‌ها ۲۸۳ میلی متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۴۷ درصد افزایش و نسبت به متوسط درازمدت ۲ درصد کاهش داشته است. در حوضه فلات مرکزی نیز میزان بارندگی‌ها نسبت به سال آبی گذشته و متوسط درازمدت به ترتیب با افت ۱۵ و ۲۱ درصدی همراه بوده است. از سوی دیگر، در حوضه مرزی شرق میزان بارندگی‌ها ۷۸ میلی متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۲۴ درصد کاهش داشته است. همچنین این میزان بارندگی در این حوضه نسبت به متوسط درازمدت نیز ۱۷ درصد کاهش داشته است. حوضه سرخس ششمین حوضه کشور است که میزان بارندگی در این حوضه از اول مهر ۹۳ تا ۱۹ اردیبهشت امسال ۱۷۴ میلی متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۱۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد، اما این میزان بارش نسبت به متوسط درازمدت حکایت از افت ۱۱ درصدی دارد.

کاهش ریزش‌های جوی در سال آبی جاری نسبت به سال آبی گذشته و متوسط درازمدت و نگرانی از آینده تامین آب در حالی است که معاون امور آب و آبفای وزیر نیرو معتقد است در این شرایط باید به تدریج سرانه مصرف آب کشور را به میزان منطقی ۱۵۰ تا ۱۶۰ لیتر برسانیم.

رحیم میدانی درباره نظر برخی کارشناسان در زمینه محدود کردن مصرف آب برای بخش کشاورزی، گفت: کنار هم قرار دادن و اولویت‌بندی صرفه‌جویی در بخش آب شرب و کشاورزی موضوع درستی نمی‌تواند باشد و اصول و استانداردهای مصرف در هر بخش شرایط خاص خود را دارد.

وی ادامه داد: وقتی از ۹۲ درصد مصرف آب در کشاورزی صحبت به میان می‌آید، این یک عدد میانگین کشوری است؛ باید در نظر داشته باشیم که اگر آبی در زمین‌های کشاورزی پایاب کرخه صرفه‌جویی شود، از این صرفه جویی آبی برای آبرسانی به کرمان یا تهران تامین نخواهد شد و نباید این دو را در کنار هم مطرح کرد.

میدانی افزود: این مطلب زمانی درست خواهد بود که از یک سد هم مصرف شرب و هم مصرف کشاورزی داشته باشیم و در این صورت با صرفه‌جویی در بخش کشاورزی، آب خام بیشتری در دسترس خواهد بود.

وی با اشاره به شرایط و هزینه‌های خاص تامین آب شرب گفت: باید توجه کنیم که مشخصات فیزیکی و شیمیایی آب شرب با آب کشاورزی بسیار متفاوت است و هر آب در دسترسی را نمی‌توان به‌عنوان آب شرب به شبکه‌ها وارد کرد؛ باید از نظر نیترات، املاح موجود، سختی آب یا فلزهای سنگین استانداردهای مشخصی را رعایت کرد و آب از هرگونه آلودگی میکروبی عاری باشد و تامین آب شرب با چنین مشخصاتی قیمت تمام‌شده بسیار بالایی دارد.

میدانی تصریح کرد: در برخی مناطق، آبی با مشخصات شرب برای ارائه به مردم وجود ندارد و باید این آب با هزینه کلانی تصفیه یا انتقال یابد و به حد استاندارد برسد که ممکن است قیمت تمام‌شده یک مترمکعب تا سه‌هزار تومان برسد، اما قیمت ارائه به مردم حدود ۳۵۰ تومان است؛ پس در این صورت صرفه‌جویی در بخش شرب معنادار خواهد بود.

معاون آب و آبفای وزیر نیرو با بیان اینکه در بخش کشاورزی نیز ملزم به صرفه‌جویی هستیم، ادامه داد: اگر در این بخش صرفه‌جویی نکنیم، سفره‌های زیرزمینی کشور متعادل نخواهد شد. هم‌اکنون در برخی دشت‌های کشور به‌صورت تجمعی ۵/ ۲ متر نشست زمین گزارش شده است؛ بنابراین ما مجبور به کاهش مصارف کشاورزی هستیم.

وی افزود: در جاهایی هم که مشکل سفره‌های آب زیرزمینی وجود ندارد، به دنبال افزایش ارزش افزوده آب و ارتقای بهره‌وری آب هستیم و با همکاری وزارت جهادکشاورزی به دنبال حفظ ارزش آب هستیم.

میدانی گفت: براساس شاخص‌های توسعه پایدار باید به یک وضعیت پایدار در منابع آب برسیم؛ در غیر این صورت باید منتظر مناقشه‌ها و مشکلات گسترده محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی بر اثر کمبود آب باشیم. وی یادآور شد: در شهرها و روستاها ۸۰ درصد مصرف آب به فاضلاب تبدیل می‌شود که برای جلوگیری از آثار مخرب این فاضلاب‌ها، باید با سرمایه‌گذاری زیادی تاسیسات تصفیه فاضلاب راه‌اندازی کنیم که البته پس از تصفیه این آب مصارف محدودی خواهد داشت؛ بنابراین راهکار منطقی و عملی در شرایط حاضر صرفه‌جویی در آب شرب است.