افت تولید یا کاهش مصرف؟

گروه صنعت و معدن - با گذشت بیش از یک سال از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها آیا می‌توان کاهش مصرف سوخت واحدهای صنعتی را به فال نیک گرفت، یا اینکه این افت مصرف به دلیل کاهش تولید صورت گرفته است؟ با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها؛ واحدهای تولیدی و صنعتی ناچار به جایگزینی گاز به جای سوخت مایع شدند تا به این طریق بتوانند از افزایش هزینه‌های سوخت جلوگیری کنند. براساس آمار اعلام شده از سوی شرکت ملی گاز بخش صنعتی کشور در یک سال اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها با مصرف چهار میلیارد متر مکعب گاز به جای سوخت مایع توانست دو هزار میلیارد تومان صرفه جویی ایجاد کند. علاوه بر تغییر سوخت مصرفی برخی از کارشناسان دلیل کاهش مصرف را افت تولید برخی از واحدهای انرژی بر بخش خصوصی می‌دانند.

از سوی دیگر، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز که چندی پیش منتشر شده بیانگر تاثیر هدفمندی یارانه‌ها بر صنایع انرژی‌بر همچون مس، فولاد، سیمان و آلومینیوم است، به طوری‌که گزارش این مرکز بیانگر آن است که پس از اجرای این قانون کارخانه‌های بخش خصوصی در حوزه صنایع انرژی‌بر با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند؛ این در حالی است که کارخانه‌های بخش دولتی در این حوزه‌ها با مشکل چندانی روبه‌رو نشده‌اند.

فقدان آمار و نامشخص بودن شاخص‌ها

سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی، معتقد است که به تنهایی نمی‌توان به آمار اعلام شده از سوی شرکت ملی گاز استناد کرد و از افت تولید خبر داد، بلکه باید علاوه بر آمار مذکور درصد کاهش را نیز محاسبه کرد و به هر حال نمی‌توان در این خصوص نظر قاطعی داد.

به گفته لیلاز برای رسیدن به جواب صحیح در این خصوص باید بررسی کرد که کاهش مصرف گاز چند درصد از کل مصرف را تشکیل می‌دهد و آیا این افت در شرایط رشد ارزش‌افزوده صنایع رخ داده؟ از سوی دیگر باید این شاخص را نیز مد نظر قرار داد که افت در کاهش مصرف چند درصد در افت تولید تاثیر داشته است.

اگرچه به گفته این کارشناس اقتصادی باید تمام جوانب را در این خصوص سنجید، اما در نبود شاخص‌های مذکور باید براساس شواهد در این خصوص اظهار نظر کرد که به گفته لیلاز شواهد گویای افت تولید در کشور است.

لیلاز در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: منبع مستقلی در کشور خبر از رشد بخش تولید در یک سال اجرای قانون هدفمندی نمی‌دهد.

علاوه بر افت تولید، این کارشناس اقتصادی معتقد است که می‌توان به بهبود در وضعیت واحدهای صنعتی نیز امیدوار بود، اگرچه براساس قانون هدفمندی یارانه‌ها اختصاص تسهیلات برای نوسازی و بهسازی واحدهای صنعتی انرژی بر پیش بینی شده بود که این بودجه هنوز به این واحدها اختصاص نیافته است.

لیلاز در ادامه می‌گوید: به طور طبیعی زمانی که مبلغ گاز ۱۳ برابر می‌شود مصرف کاهش پیدا خواهد کرد با این شرایط باید دید که با کاهش مصرف گاز بهره‌وری افزایش یافته یا خیر؟

تولید با کمتر از ۷۰ درصد

از سوی دیگر، عبدالحمید قدیمی، دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری نیز در مورد وضعیت تولید در واحدهای صنعتی می‌گوید: در حال حاضر بسیاری از کارخانجات با ظرفیتی کمتر از ۷۰ درصد کار می‌کنند. وی با اشاره به آماری که در مورد صرفه‌جویی در مصرف حامل‌های انرژی در طول سال جاری اعلام می‌شود، گفت: در صنایع اگر کلیه تجهیزات قدیمی بازسازی و نوسازی شوند، حداقل صرفه‌جویی

۲۰ درصدی در مصرف حامل‌های انرژی صورت می‌گیرد.

قدیمی با اشاره به گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد: همان طور که در این گزارش نیز اعلام شده است اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها تاثیری در بخش دولتی نداشته است؛ اما بخش خصوصی با کاهش تولید مواجه شده است. قدیمی در مورد مصرف سوخت در واحدهای ریخته‌گری گفت: در واحدهای بزرگ برق و گاز مصرف می‌شود؛ اما واحدهای کوچک ریخته‌گری از سوخت مایع استفاده می‌کنند.

دبیر انجمن ریخته‌گری با بیان اینکه واحدهای فعال در این حوزه در سال ۸۹ نیز با افت تولید روبه‌رو بودند، اظهار کرد: با توجه به اینکه هنوز سال ۹۰ به پایان نرسیده است، آمار کلی تولید مشخص نشده است؛ اما تخمین‌ها حاکی از این است که ما در این بخش کاهش تولید داشته‌ایم.

در انتظار ۱۴۰۰ میلیارد تومان تسهیلات

در همین حال، محمدحسن پورخلیل، دبیر انجمن سیمان نیز از دیگر کسانی است که در مورد افزایش قیمت حامل‌های انرژی و تاثیر آن بر تولید واحدهای صنعتی می‌گوید: در حال حاضر ۸ کارخانه سیمان در کشور وجود دارد که از سوخت مازوت استفاده می‌کنند و به دلیل عدم تامین این سوخت و وصل نشدن انشعاب گاز تولید آنها کاهش یافته است.

وی گفت: از سوی دیگر، با توجه به افزایش مصرف گاز در بخش خانوار، واحدهای سیمانی که از گاز استفاده می‌کردند نیز با کمبود سوخت مواجه شده‌اند. وی با اشاره به افزایش قیمت سوخت مازوت در مقابل گاز بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها اظهارکرد: متوسط قیمت هر مترمکعب گاز با اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها

۷۰ تومان محاسبه می‌شود که معادل آن تقریبا یک لیتر مازوت می‌شود که قیمت آن برای کارخانجات سیمان بین ۲۳۰ تا ۲۴۰ تومان محاسبه می‌شود.

پورخلیل در ادامه با اشاره به نیاز واحدهای سیمانی به ۱۴۰۰ میلیارد تومان برای بازسازی و نوسازی اظهارکرد: ما کماکان منتظر بسته حمایتی دولت بابت درآمد حاصل از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها هستیم؛ اما هنوز تسهیلاتی اختصاص نیافته است. وی با بیان اینکه صنعت سیمان یکی از صنایع پرمصرف انرژی است، اعلام کرد: کاهش مصرف انرژی در برخی از واحدها به دلیل مدیریت مصرف انرژی بوده است؛ اما کاهش مصرفی از بابت به‌روز شدن تجهیزات نداشته‌ایم.

افت تولید عمده دلیل

بهرامی ارض اقدس از اعضای هیات نمایندگان اتاق ایران نیز در این خصوص می‌گوید: با توجه به اینکه آماری در خصوص بازسازی واحدهای تولیدی از سوی دولت ارائه نشده می‌توان گفت افت مصرف به دلیل افت تولید در واحدهای صنعتی بوده است.

این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در ادامه می‌گوید: به لحاظ منطقی باید در صنایع انرژی بر افت داشته باشیم این صنایع شامل کانی‌های غیر فلزی هستند که در رده صنایع انرژی بر قرار دارند.

بهرامی در پاسخ به این پرسش که آیا آماری در خصوص افت تولید واحدهای تولیدی و صنعتی موجود است نیز افزود: آمار دقیقی در این خصوص وجود ندارد اصولا آمار از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام می‌شود که این وزارتخانه نیز در ارائه آمار تاخیر دارد.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در ادامه در خصوص وضعیت نوسازی واحدهای صنعتی که به کاهش میزان مصرف سوخت منجر خواهد شد نیز گفت: در این خصوص هنوز اقدام موثری صورت نگرفته است و این امر نیز به دلیل اختلاف دولت و مجلس بر سر چگونگی اجرای این بند از قانون است؛ چرا که براساس قانون دولت ملزم به اختصاص ۲۰ درصد از محل درآمده‌های حامل‌های انرژی به واحدهای صنعتی شده؛ اما دولت معتقد است که رقم مذکور به خانوار پرداخت شده که این امر با توجه به افزایش تقاضا به نفع واحدهای تولیدی تمام خواهد شد. از سوی دیگر دولت ارائه کارت‌های انرژی را به عنوان یارانه بخش تولید مد نظر قرار داده که این اختلاف موجب شده تا هنوز اقدام اساسی برای نوسازی واحدهای صنعتی صورت نگیرد.