مشکل از پیمانکاران است یا مدیریت شهری؟
«مثلث هشدار» در نظافت تهران
آرش میلانی، عضو و رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر پنجم تهران با اشاره به عوامل ظاهری موثر در موضوع نگهداشت شهر اظهار کرد: با توجه به وضعیت شهر می‌توان گفت که عوامل زیادی دخیل هستند اما نخستین نکته از نکات قابل مشاهده در نظافت معابر و نگهداشت شهر، موضوع فرسودگی تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات ناوگان جمع‌‌‌آوری زباله است و از سوی دیگر شرایط تورمی کشور است که هزینه‌‌‌های نگهداشت شهر را تحت‌تاثیر قرار داده و سومین عامل اثرگذار در این بخش، مشکلات و چالش‌‌‌های ساختاری است که ما پیش از این در طرح جامع پسماند برای حل و رفع آنها برنامه‌‌‌ریزی کرده بودیم.
وی با بیان اینکه نگهداشت شهر فرآیند گسترده‌‌‌ای است که بازیگران متعددی دارد، گفت: فراتر از این عوامل، کیفیت مدیریت شهری و سازمان خدمات پسماند نیز قابل بررسی است به این معنا که وقتی شاهد تغییرات پی در پی مدیریتی در یک سازمانی هستیم که نقش راهبری نظامات پسماند را در شهر دارد و ظرف ۲ سال ۳ مدیر در این سازمان و معاون خدمات شهری شهرداری نیز به عنوان یک سیاست‌گذار تغییر میکند، نگهداشت شهر دستخوش چالش‌‌‌هایی می‌شود.
میلانی با بیان اینکه در شرایط فعلی شهر تهران، ناپایداری مدیریتی و شرایط نامساعد اقتصادی خدمات شهری را که متاسفانه تحت‌تاثیر شرایط تورمی اقتصاد کشور است، موثرترین و مهم‌ترین فاکتورهای ضعف‌‌‌های موجود در این بخش عنوان کرد و افزود: تجربه به ما ثابت کرده است که به قول معروف «خیلی زود، دیر می‌شود» و این یعنی اگر برای اجرای طرح جامع مدیریت پسماند ریلگذاری قوی و قدرتمندی انجام نشود، شاهد تصاعدی شدن مشکلات شهر در حوزه پسماند و نظافت معابر و نگهداشت شهری خواهیم بود.
میلانی در پاسخ به این پرسش که چرا به نظر می‌رسد مدیران فعلی شهر تهران توجه خاصی نسبت به ریلگذاری در حوزه اجرای طرح جامع مدیریت پسماند نداشته‌‌‌اند، گفت: این شاید چندان منصفانه نباشد که بگوییم مدیران شهری و مدیریت پسماند شهر تهران کلا نسبت به اجرای این طرح جامع بی‌‌‌توجه بوده چراکه در آغاز دوره ششم مدیریت شهری من شخصا شاهد بودم که جلسات راهبری طرح جامع مدیریت پسماند از سوی این سازمان پیگیری می‌‌‌شد ولی نکته قابل‌توجه این است که ایجاد تحول در این حوزه و برخی حوزههای دیگر شهری همچون شفافیت و مبارزه با فساد، نیازمند یک جراحی هستیم و موفق شدن در ایجاد تحول در این حوزه‌‌‌ها، حمایت همه‌جانبه شخص شهردار تهران را برای مقابله با جریان‌‌‌های غیرسالم فعال در اقتصاد پسماند طلب میکند و این یک کار پیچیده است. وی ادامه داد: این تحول در نظام پسماند موضوع پیچیده‌ای است و امروز تمام بازیگران و دست‌اندرکاران در حوزه مدیریت شهری و حتی در حوزه استانی، سندی در دست دارند که نه تنها چشم‌‌‌انداز ۲۰ ساله و برنامه ۵ سال آینده را مشخص کرده بلکه برنامه عملی، اهداف کمی، بودجه و... را به دقت مشخص کرده و این یعنی امروز نقشه راه فراهم است.
این کارشناس حوزه شهری اضافه کرد: با این وجود، از یکسو دشواری و پیچیدگی اجرای این طرح جامع با توجه به گستردگی کار پیش روی مدیریت شهری قرار دارد و از سوی دیگر مشکلاتی وجود دارد که مدیریت شهری با آنها مواجه است و غلبه بر آنها نیازمند ورود و حمایت جدی شخص شهردار تهران است.
وی با بیان اینکه مدیریت پسماند جزو ماموریت‌‌‌های اصلی شهرداری تهران است و هرگونه کاستی و نقصی در این بخش، مسوولیتش مستقیما متوجه شهرداری است، گفت: بر همین اساس این بخش، همپای حمل‌ونقل عمومی، بالاترین اولویت را در حوزه کاری مدیریت شهری دارد و این یک واقعیت است.
میلانی با تاکید بر اینکه مشکلات نباید ناامیدی و ایجاد یاس نسبت به اجرای این طرح جامع کند، گفت: تصویب این موضوع را در کمیته استانی مربوطه در اردیبهشت ماه یک گام مهم است و این در حالی است که ۲ سال مطالعات این طرح جامع و ۲ سال فرآیند تصویب آن به طول انجامید و این یعنی ۴ سال برای مطالعات و تصویب نهایی آن زمان گذاشته شده است و حالا وقت اجرای این طرح فرا رسیده است. البته من اطلاع دارم که شورای ششم نسبت به پیگیری اجرای این طرح جامع مصمم است ولی به هرحال خلأها و ضعف‌‌‌هایی وجود دارد که در صورت یکپارچگی در سیاست‌‌‌های سازمان مدیریت پسماند و پایداری مدیریت در آن، می‌توانیم امیدوار باشیم که با حمایت شخص شهردار تهران، عقب‌ماندگی‌‌‌ها جبران شود.
وی با تشریح برخی از این خلأها گفت: شما وقتی برنامه چهارم شهر تهران را می‌بینید، شاهد تنظیم احکام و اهداف کمی هستید که از این ذخیره بزرگ استفاده نکرده و یک شتابزدگی در تنظیم اهداف آن گنجانده شده ولی با این وجود من شخصا امیدوار هستم که در ادامه مسیر، حتما راهبردها و جهتگیریها طرح مدیریت پسماند بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
میلانی ادامه داد: یکی از موضوعات مهم، انجام مطالعات تفصیلی و پایه‌‌‌ای است که در سال نخست اجرای مدیریت جامع پسماند پیش‌بینی شده بود؛ ما به طور کلی سیاست‌‌‌ها و رویکردهای اصلی را در طرح جامع پسماند مشخص کرده‌ایم ولی اینکه در هر منطقه شهرداری تهران، باید یک مطالعات تفصیلی انجام شود که بالغ بر ۳۰ مطالعه تفصیلی می‌شود که متاسفانه آن‌طور که من مطلع شده‌ام حدود ۲۰ تا ۳۰درصد این مطالعات اجرایی شده است. این مطالعات یک شناخت عمیق‌تر برای طراحی تحول در سیستم‌‌‌ها ایجاد میکند تا به عنوان مثال نحوه اجرایی کردن توزیع مخازن کوچک در واحدهای مسکونی یا نصب مخازن هوشمند، متناسب با بافت جمعیتی، اجتماعی و... انجام شود.
وی افزود: به عنوان مثال یکی از راهبردهای مهم در این طرح جامع، تمرکز بر جمع‌‌‌آوری و انتقال پسماند است به این معنی که تعدد پیمانکاران فعال در پسماند خشک و تر به سمت تجمیع آنها در ۹ پهنه با پیمانکاران قوی و مجهز انجام شود که همین تجمیع پیمانکاران کار بسیار دشواری است و مشکلات داخلی سازمان مدیریت پسماند و تغییر جهتگیریها، مانع حرکت این سازمان به سمت اجرای این راهبرد شده است.
میلانی با تاکید بر اهمیت به‌کارگیری از ظرفیت عمومی مردم و شهروندان در اجرای این طرح خاطرنشان کرد: یکی از راهبردهای اساسی ما در این بخش باید نحوه جلب مشارکت عمومی و مردمی باشد که متاسفانه امروز فضای عمومی شهر، مشوق جلب مشارکت عمومی نیست آن هم در شرایطی که نهاد شورایاری منحل شده و فضای در اختیار سمن‌‌‌ها مثل سمن‌‌‌های فعال در حوزه کودکان کار از آنها گرفته شده و حتی ظرفیت‌‌‌های رسانه‌‌‌ای که باید در خدمت مدیریت پسماند باشد، به حوزههای غیر از ماموریت اصلی شهرداری تهران اختصاص می‌‌‌یابد و همه این‌‌‌ها مغایر آن راهبردهای دیده شده در طرح مدیریت جامع پسماند است.
وی با بیان اینکه طرح مدیریت جامع پسماند دارای یک بخش تکنیکال و فنی است و یک بخش دیگر آن بخش مشارکت‌‌‌گیری از ظرفیت شهروندان است چراکه این طرح به صورت یک طرفه قابل اجرا نیست، گفت: ما باید به سمت افزایش مشارکت عمومی و حتی مشارکت‌‌‌گیری از نهادهای مدنی حرکت کنیم؛ شما نگاه کنید بحث تفکیک پسماند از مبدا به هیچ وجه بدون مشارکت شهروندان و به‌کارگیری ظرفیت عمومی امکان‌پذیر نیست و این مستلزم جلب اعتماد مردم و گفت‌وگو با شهروندان است.
میلانی در خصوص چشم‌‌‌انداز آتی شهر تهران با روند فعلی گفت: چاره‌ای جز تحول در این مسیر نداریم و این در حالی است که سازمان مدیریت پسماند از نظر دخل و خرج، یک سازمان زیان‌‌‌ده است و وابستگی شدیدی به بودجه شهرداری تهران دارد؛ از سوی دیگر ما روز به‌روز شاهد افزایش هزینه‌‌‌ها در جمع‌‌‌آوری و انتقال زباله از معابر شهر تهران به سمت آرادکوه هستیم؛ مشکلات ما در آرادکوه گسترش می‌‌‌یابد و موضوع بو و انتشار گاز تهران به حدی رسید که سال گذشته نیز این موضوع ابعاد بین‌المللی پیدا کرد و مساله مهم‌تر اینکه در صورت عدم‌اجرای طرح تفکیک زباله، موضوع با مساله زباله‌‌‌گردی، کودکان کار و آسیب‌های دیگر پیوند می‌‌‌خورد؛ از این رو با توجه به عدم‌توازن منطقه‌‌‌ای و مهاجرت نیروی کار غیرقانونی به شهر تهران و مسائل مختلف امنیتی و... شهرداری با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد و ما حتما نیازمند تحول ساختاری و حرکت در راستای نقشه راه هستیم ولی با توجه به تصویب طرح جامع مدیریت پسماند در تمام ارکان مربوطه در سطح استان من نسبت به حل یک به یک موضوعات، خوش‌بین هستم.
به گزارش دنیای اقتصاد، این در حالی است که در یک هفته گذشته دنیای اقتصاد از مدیریت سازمان پسماند پیگیر دریافت پاسخی از چرایی وضعیت نگهداشت شهر و افزایش ۶۰ درصدی تماسهای مردمی با سامانه ۱۳۷ پیرامون نظافت شهر بود که پاسخگو نبودند.
