آغاز جنگ سرد دوم

حسین موسوی: «این پیغامی مستقیم به پوتین است»، این بخشی از سخنان کروکر طراح لایحه ضدروسی است که قصد دارد بخش انرژی و تسلیحاتی روسیه را بیش از پیش تحت فشار قرار دهد. تحریم‌های بیشتر روسیه و در تنگنا قرار دادن مسکو از لحاظ اقتصادی برنامه‌ای است که پیش از این آمریکا به روسیه هشدار داده بود. اینک اما کنگره آمریکا لایحه‌ای را تصویب کرده است که هم روسیه را به لحاظ اقتصادی تحریم کرده و هم به دولت آمریکا اجازه می‌دهد تا به دولت اوکراین سلاح‌های پیشرفته‌ای بفروشد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، قانون‌گذاران آمریکایی اعمال تحریم‌های اقتصادی بیشتر علیه روسیه و ارسال سلاح به اوکراین را تصویب کردند. این لایحه همچنین به باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا این اختیار را می‌دهد تا در صورت لزوم، به کمک‌های نظامی کشنده و غیرکشنده به اوکراین که شامل ارسال تسلیحات ضدتانک، مهمات و پهپادهای تاکتیکی و نظارتی است، بپردازد. سایت سی‌ان‌بی‌سی هم گزارش داد که کنگره آمریکا جدا از اجازه ارسال تسلیحات به کی‌یف، مقامات بیشتری از روسیه را مورد تحریم قرار می‌دهد. قانونی که روز پنج‌شنبه به اتفاق نمایندگان مجلس نمایندگان آمریکا و سنای این کشور تصویب شد به نام لایحه «حمایت از اوکراین آزاد» است. در این لایحه آمده است که اوباما باید در حوزه انرژی مانع سرمایه‌گذاری شرکت‌های مربوطه با رویکرد «تکنولوژی‌های پیشرفته» شود. این تحریم‌ها در شرایطی صورت می‌گیرد که اوباما سعی داشته در حوزه انرژی تحریم‌های زیادی را علیه روسیه به کار نگیرد. در این راستا واشنگتن تاکنون نفراتی را که در حوزه نفت فعالیت داشتند مورد تحریم قرار داده است، اما باراک اوباما بارها اعلام کرده که قصد ندارد تحریم‌های بیشتری را علیه روسیه اتخاذ کند، مگر اینکه با هماهنگی اتحادیه اروپا باشد. با این وجود، این لایحه به اوباما اجازه می‌دهد تا صادرکنندگان بزرگ این کشور از جمله شرکت دولتی «روسو برون اکسپورت» روسیه را که در کار صدور تسلیحات است، مورد تحریم قرار دهد. گفته می‌‌شود که این شرکت به جدایی‌طلبان اوکراین و گرجستان سلاح صادر می‌کند. همچنین کنگره به اوباما اجازه داده است تا شرکت‌هایی را که سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در حوزه نفت در روسیه انجام می‌دهد مورد تحریم قرار دهد. در جزئیات تحریم‌های نفتی روسیه آمده است که اوباما حق دارد شرکت‌هایی را که با استفاده از تکنولوژی‌های برتر در روسیه به اکتشاف نفت می‌پردازند یا در مناطق عمیق آبی دست به اکتشاف می‌زنند، مورد تحریم قرار دهد.

تحریم‌های بیشتر اقتصادی علیه روسیه به اتفاق آرا توسط قانون‌گذاران سنا و مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسیده است. جمهوری‌خواهان که هم‌اینک اکثریت مجلس نمایندگان و سنای آمریکا را در دست دارند اقدام به تهیه این قانون کرده‌اند. آنها همواره باراک اوباما را به برخورد ضعیف در قبال روسیه متهم می‌کنند. سناتور باب کروکر یکی از حامیان این قانون می‌گوید که واکنش همراه با تاخیر آمریکا به روسیه در برابر اشغال اوکراین از سوی مسکو باعث شده است که اوضاع در شرق اوکراین پیچیده‌تر شود. باب کروکر می‌افزاید این لایحه به اوباما اجازه می‌دهد که وی در صورت لزوم شرکتی مثل گازپروم روسیه را مورد تحریم قرار دهد. در این لایحه آمده است، چنانچه اوباما تشخیص داد که روسیه به کشورهای عضو ناتو و اوکراین با تاخیر گاز صادر می‌کند یا اینکه رو به بازی‌های سیاسی آورده است، می‌تواند بدون درنگ این شرکت را با مجازات روبه‌رو کند.

«جاش ارنست»، سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به سوالی درباره این مساله که آیا اوباما این قانون را امضا می‌کند یا خیر، گفت: ما در حال حاضر به بررسی این مساله می‌پردازیم. این در شرایطی است که اوباما روز پنج‌شنبه گفته است که اقدام یک‌جانبه آمریکا، در شرایطی که اتحادیه اروپا قدمی در راستای تحریم‌های نفتی روسیه برنداشته است، می‌تواند اقدامی ضدتولید باشد. همزمان با انتشار جزئیات این لایحه، در کی‌یف، وزیر دفاع اوکراین از دولت خواسته تا بودجه این وزارتخانه را دو برابر کند تا بتواند اقدام به خرید تسلیحات نظامی کند. واشنگتن از اوکراین در درگیری با روسیه حمایت می‌کند؛ اما اوباما هنوز ارسال تسلیحات به کی‌یف را که به درخواست دولت اوکراین است، تصویب نکرده است. باب کروکر، ارائه‌‌دهنده این لایحه، تاخیر در ارسال تسلیحات به اوکراین را به نوعی تردید در واکنش آمریکا به تهاجم ادامه‌دار روسیه علیه اوکراین توصیف کرده است.

واشنگتن در سپتامبر ۲۰۱۴ با اتحادیه اروپا در اعمال تحریم‌های شدیدتر علیه روسیه همکاری کرده است و در نوامبر هم پنتاگون نخستین محموله از ۲۰ سیستم راداری ضدموشکی را به اوکراین فرستاد. در قانون تصویب‌شده، ۳۵۰ میلیون دلار تسلیحات، تجهیزات دفاعی و اقدامات آموزشی برای سه سال به اوکراین در نظر گرفته شده است. این اقدام از جانب آمریکا برای مقابله با ارسال تسلیحات از سوی روسیه برای جدایی‌طلبان شرق اوکراین صورت گرفته است، چراکه دولت کی‌یف، مسکو را به تجهیز جدایی‌طلبان متهم می‌کند.

روسیه همواره این موضوع را تکذیب کرده و گفته است که هیچ‌ نقشی در آشوب‌های شرق اوکراین ندارد. در سخنان پوتین که هفته گذشته در کرملین ابراز شد، رئیس‌جمهوری روسیه ضمن غیرمنصفانه خواندن تحریم‌های غرب علیه روسیه گفته است که این کشور آمادگی مبارزه با هر نوع تحریمی را دارد. مسکو، روز پنج‌شنبه و همزمان با تصویب لایحه ضدروسی در کنگره آمریکا، نرخ بهره را در این کشور افزایش داد. اما این تغییرات تنها چند ساعت به تقویت روبل منجر شد و باز واحد پولی روسیه سقوط دوباره‌ای را تجربه کرد. همزمان با اعلام این خبر، قیمت نفت در روز جمعه به زیر ۶۰ دلار رسید و همین موضوع باعث شده تا برخی از مقامات مسکو درمورد سقوط پیاپی قیمت نفت با نگرانی اوضاع بازار نفت را رصد کنند. در صورت سقوط پیاپی نفت، کرملین باید وابستگی بودجه را به نفت و گاز کمتر کند.

با وجود این، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه می‌گوید: اگر اوباما لایحه ضدروسی را تصویب کند، دست به اقدام متقابل خواهد زد. ریابکوف در گفت‌وگو با شبکه خبری اینترفاکس روسیه می‌گوید: مسکو نمی‌تواند بی‌توجه به این موضوع باشد و پاسخی درخور به اقدامات آمریکا ندهد. او هرچند که در مورد اقدامات روسیه توضیح بیشتری نداده است؛ اما یکی از مقامات وزارت امور خارجه روسیه می‌گوید که کرملین در نظر دارد تا برای ورود یکسری از افراد آمریکایی به روسیه محدودیت‌هایی در نظر بگیرد و آنها را ممنوع‌الورود کند.

رابطه بین روسیه و آمریکا در حال حاضر در پایین‌ترین سطح خود است و برخی اعتقاد دارند که این مقدار سرد شدن پس از پایان جنگ سرد بی‌سابقه بوده است. به گفته کارشناسان در‌صورت اجرا شدن تحریم‌های نفتی علیه روسیه این رابطه بیش از پیش آسیب خواهد دید و باید منتظر رویا‌رویی‌های بیشتری باشیم. کیث جانسون، گزارش‌نویس ارشد سایت فارین پالیسی، می‌نویسد: اعضای کنگره پیش از بازگشت به شهرهایشان در اقدامی اضطراری، لایحه «حمایت از اوکراین آزاد» را تصویب کردند. رابرت منندز، رئیس کمیسیون شورای خارجی آمریکا در سنا می‌گوید: تهیه این لایحه و تصویب آن پیغامی مستقیم به پوتین خواهد بود تا دست از دخالت‌های خود در شرق اوکراین بردارد. این لایحه قصد دارد روسیه را بیش از پیش تحت فشار قرار دهد.

برخی از ناظران سیاسی مدعی‌اند که روسیه هم‌اکنون به‌خاطر سقوط پیاپی روبل و پایین آمدن متواتر نفت با مشکلات اقتصادی متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. نفت یکی از کلیدی‌ترین درآمدهای روسیه برای تامین بودجه این کشور است. کیث جانسون می‌گوید: به این موارد اضافه کنید در صورت تصویب این لایحه از سوی باراک اوباما، شرکت‌های آمریکایی دیگر نمی‌توانند در داخل روسیه سرمایه‌گذاری کنند یا اینکه تجهیزات پیشرفته خود را در حوزه انرژی در اختیار شرکت‌های روسی قرار دهند. همچنین ممنوعیت‌های بانکی و ممنوع‌السفر شدن برخی از مقامات روسیه را نیز باید اضافه کنید. در این‌باره گفته می‌شود که در صورت نهایی شدن این لایحه، شرکت اگزون موبیل آمریکایی دیگر حق کار کردن در روسیه را نخواهد داشت. شرکت اگزون موبیل آمریکا یکی از بزرگ‌ترین کاشفان نفتی در روسیه است که با همکاری شرکت دولتی «روس‌نفت» از وسایل «های تک» برای اکتشاف نفت استفاده می‌کند.

وزیر اقتصاد روسیه گفته است سقوط ۴۰ درصدی قیمت نفت تا ۱۰۰ میلیارد دلار برای اقتصاد روسیه هزینه خواهد داشت و در صورت تصویب این لایحه، مقدار هزینه‌های وارد به روسیه دو برابر خواهد شد.

با این وجود خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌گوید مقامات آمریکا و روسیه قرار است در شهر رم همدیگر را ملاقات کنند. به گزارش این خبرگزاری وزرای امور خارجه روسیه و آمریکا قرار است فردا در این خصوص با هم دیدار و به مذاکره بپردازند. این دیدار هر چند قرار است درخصوص مساله فلسطین صورت بگیرد اما قطعا تحت تاثیر اقدام کنگره آمریکا قرار خواهد گرفت.