حذف قطعات بی‌کیفیت با اجرای استاندارد COP

مژگان میرزایی

در حالی بر اساس آیین‌نامه ارتقایی کیفیت خودروهای داخلی، خودروسازان ملزم به اجرای ۲۷ تکلیف ریز و درشت به منظور ارتقای کیفیت خودروهای داخلی شدند که برخی از تکالیف در نظر گرفته شده در آیین‌نامه مذکور پیش از این نیز به خودروسازان داخلی تکلیف شده بود. در این خصوص می‌توان به انجام تست cop (تست انطباق تولید) اشاره کرد که در سال ۸۶ نهایی و از ابتدای سال جاری اجرای آن به خودروسازان تکلیف شد، اما بر اساس آیین‌نامه ارتقای کیفیت خودروهای داخلی اجرای این تست به سال ۹۰ موکول شد که این امر فرصتی یک ساله برای خودروسازان داخلی به همراه خواهد داشت.

با اجرای طرح COP، از سوی موسسه استاندارد، این امکان به وجود می‌آید تا محصول نهایی با مجوز اولیه تطبیق داده شود تا به این طریق امکان تخطی از کیفیت از خودروساز گرفته شود که این امر در نهایت رشد کیفی خودروهای داخلی را به همراه خواهد داشت؛ چراکه با اجرای این تست خودروساز ملزم به انتخاب زنجیره تامین قطعه با کیفیت خواهد شد و به این طریق شایعه استفاده از قطعات بی‌کیفیت در خطوط تولید خاتمه خواهد یافت.

اما تاخیر در اجرای این تست در اصل به معنی تاخیر در کیفیت خواهد بود؛ چراکه پیش از این اجرای این طرح به خودروسازان ابلاغ شده و خودروسازان خود را آماده اجرای آن کرده بودند، اما در شرایط کنونی و در صورتی که موسسه استاندارد نیز بخواهد استاندارد مذکور را بر اساس سال ۸۶ اجرا کند خودروسازان می‌توانند با توجه به آیین‌نامه جدید مانع از اجرای آن شوند.

نظام‌الدین برزگری در این خصوص پیش از این گفته بود، روش آدیت محصول روی خط تولید نیز در دنیا روی خط تولید صورت می‌پذیرد تا خودرو به صورت مداوم مورد ارزیابی قرار گیرد تا ایرادهای به وجود آمده در خط تولید برطرف شود؛ اما در کشور ما روش آدیت محصول در خط تولید انجام نمی‌شود، بلکه محصول پس از تولید نهایی توسط بازرسان تست می‌شود.

به گفته برزگری در روشی که در گذشته اعمال می‌شد، یک مجوز کلی بر اساس ۵۱ استاندارد عملکردی و چهار استاندارد زیست‌محیطی به خودروساز داده می‌شد که بر اساس همان مجوز کلی، شرکت‌های خودروساز اقدام به دریافت مجوز شماره‌گذاری می‌کردند؛ اما با اجرای طرح COP، موسسه استاندارد علاوه بر صدور مجوز، محصول نهایی را نیز کنترل کرده و آن را با مجوز اولیه تطبیق می‌دهد که آیا محصول تولیدشده با مجوز اولیه مطابقت دارد یا خیر.

تاخیر در اجرای استاندارد cop «استاندارد تطابق تولید» و سایر استانداردهای ارتقای کیفیت در حالی است که بیش از نیم قرن از قدمت صنعت خودروسازی در کشور می‌گذرد، اما تاکنون هیچ استاندارد سخت‌گیرانه‌ای برای خودروسازان اعمال نشده بود که این امر عدم رشد کیفیت خودروهای داخلی را به همراه داشت، حال با گذشت بیش از ۵۰ سال از قدمت این صنعت در حالی مجلسی‌ها به تدوین این طرح رای دادند که بازگرداندن مجدد تعرفه به رقم سال گذشته دلیل اصلی آن محسوب می‌شد به طوری که با تدوین این طرح و در راستای حمایت از خودروسازان تعرفه مجدد افزایش یافت. حال این سوال مطرح می‌شود که با توجه به اینکه این طرح در راستای حمایت از خودروسازان تدوین شده، آیا الزامی به اجرای آن وجود خواهد داشت.

بی‌کیفیت‌ها می‌روند

اوستا گودرزی، استاد دانشگاه علم و صنعت در تعریف این تست می‌گوید:cop تست تضمین تداوم کیفیتی است که یکبار اخذ شده باشد.

وی در خصوص روش‌هایی که تاکنون برای تعیین کیفیت خودروهای داخلی صورت می‌گرفت نیز می‌گوید: پیش از این تنها، نمونه اولیه برای صدور مجوز تولید تست می‌شد و در حین تولید هیچ تستی از خودرو در حال تولید صورت نمی‌گرفت، اما با اجرای تست cop علاوه بر تست اولیه، محصولات در خطوط تولید نیز تست می‌شوند که این امر موجب می‌شود تا امکان تخطی از تست اولیه برای خودروسازان به وجود نیاید.

وی در ادامه می‌گوید: برای تست cop (تست تطابق تولید) در ابتدا باید استاندارد خودرو مشخص شود و براساس آن تست صورت گیرد، از سوی دیگر باید تست از استاندارد ملی بالاتر باشد و در صورتی که تولید به درستی صورت گرفته باشد باید تمام محصولات با تست اولیه همخوانی داشته باشند و در صورت عدم همخوانی مشخص می‌شود که خودروساز در تولید تخطی کرده است.

از سوی دیگر، هرچند تاکنون خودروسازان استفاده از این قطعات بی‌کیفیت از جمله قطعات چینی را در خطوط تولید تایید نکرده‌اند، اما کارشناسان معتقدند که استفاده از این قطعات افت کیفیت خودروهای داخلی را طی سال‌های گذشته به همراه داشته است.

گودرزی در این خصوص می‌گوید: با اجرای استاندارد cop خودروساز ملزم می‌شود زنجیره تامین را به گونه‌ای انتخاب کند که با تست اولیه تطابق داشته باشد که این امر به معنی حذف قطعه‌سازان بی‌کیفیت خواهد بود.

احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان نیز در این خصوص می‌گوید: بر اساس تست cop فرآیند تولید کنترل به طور کلی تست می‌شود که این امر شامل حال قطعه، خودرو و حتی مواد اولیه نیز می‌شود. وی در ادامه می‌گوید: با اجرای این طرح تمام قطعات مصرفی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که این امر موجب می‌شود جلوی ورود قطعات بی‌کیفیت به خطوط تولید گرفته شود به همین دلیل خودروسازان ملزم به انتخاب زنجیره تامین با کیفیت می‌شوند.

به گفته نعمت‌بخش، عدم استفاده از قطعات بی‌کیفیت از جمله برنامه‌های این طرح است و خودروسازان می‌توانند برای اجرای استاندارد cop حتی از قطعات وارداتی نیز استفاده کنند.

اما نکته‌ای که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا مراکزی برای تست cop در کشور وجود دارد یا خیر؟ و با توجه به نبود مراکز تست مجهز در کشور این تست در کشور به چه صورت انجام خواهد شد.

گودرزی در این خصوص می‌گوید: تجهیزات تست اصولا در شرکت‌های خودروساز موجود است و نهادهای مستقل به این تجهیزات مجهز نیستند که این امر موجب می‌شود تا امکان تست خودرو به صورت مستقل به وجود نیاید و تست در مراکز خودروسازان نیز کاربرد چندانی نخواهد داشت.