مترجم: مریم صدیق زنده

یک پیام کوتاه تلفن‌همراه قشر متوسط چین را دعوت به اعتراض و هشدار به دولت کرد. بار دیگر فن‌آوری اطلاعات در چین موج سیاسی ایجاد کرد. در منطقه گرمسیری شهر‌ بندری جیامن، شهروندان هنوز، با هیجان بسیار، در مورد متن پیام کوتاه ناشناسی صحبت می‌کنند که همه آنها را دعوت می‌کرد تا به یکی از جمعیت‌های بزرگ جناح مخالف دولت بپیوندند و سیاستمداران پکن تلاش می‌کنند تا جنجالی که با اعتراض اینترنتی علیه استفاده از کارگر مجانی در کوره‌های آجرپزی، برپا شد را آرام کنند.

مقامات چین حق دارند که از موج اعتراض از طریق اینترنت و تلفن‌همراه وحشت کنند. زیرا این موج دو سال پیش باعث اعتراض گروه‌های مخالف به ژاپن در چندین شهر چین شد و سرانجام دولت با اجتماع معترضان همدردی کرد. اما اکنون تظاهرات در شهر جیامن علیه مقامات دولتی است و شایعه موضوع برده‌داری،‌ دولت را رسوا نموده است. این اعتراض حاکی از آن است که دولت توجهی به سوء‌استفاده‌ صاحبان کوره‌های آجرپزی از پسربچه‌هایی که دزدیده می‌شوند و به کارهای خطرناک وادار می‌شوند، ندارد.

این موضوع به همراه بحث و جدال‌های داغ اینترنتی در مورد اشتباهات سیاسی باعث ایجاد هراس در میان مقامات مسوول شد.

متن پیام کوتاه مذکور در اواخر ماه مه منتشر شد و مردم را دعوت می‌کرد که در اول ژوئن به خارج شهر بیایند و نسبت به اقدام مسوولان در ساخت کارخانه عظیم شیمیایی در حومه شهر اعتراض کنند. در این پیام با اشاره به کارخانه مذکور، هزینه ۴/۱میلیارد دلاری در ساخت و تولید پاراکسیلین را که در تولید پلیستر به کار می‌رود با انداخت بمب اتم در جیامن مقایسه نموده بود و به خوانندگان هشدار می‌داد این کارخانه می‌تواند سبب بروز سرطان خون و نقص عضو نوزادان تازه‌ متولد شده در میان ۳/۲میلیون شهروند جیامن شود. (انتخاب روز اول ژوئن برای تظاهرات به نام روز کودک در چین بود.)

پاسخ مردم به این دعوت بسیار قابل توجه بود. شهر جیامن اقتصاد پررونقی دارد و سابقه اعتراض و شورش در تاریخ آن ثبت نشده است. اما هزاران نفر از مردم شهر در روز جمعه که همه می‌بایست سرکار حاضر می‌شدند بدون توجه به این موضوع و بدون در نظر گرفتن گرما و رطوبت شدید هوا، تظاهرات نمودند. اکثریت معترضین از قشر متوسط بودند.

بسیاری از شهرهای چین تعداد کمی از طبقه متوسط آن هم تنها برای موضوعاتی از قبیل حقوق مالکیت زمین اعتراض کرده بودند. اما هیچگاه اعتراضات خطاب به دولت نبوده است.

اما آنچه بیشتر توجه را جلب می‌کرد، مخالفت شدید دولت نسبت به این تظاهرات بود. به کارگران خدمات شهری هشدار داده بود در صورتی که در اعتراضات شرکت کنند عواقب ناخوشایندی در انتظارشان خواهد بود. ادارات دولتی از کارمندان خود خواستند که آخر هفته در روزهای دوم و سوم سر کارهایشان حاضر شوند. روز سی‌ام مه دولت قول داد تا جریان ساخت کارخانه شیمیایی را به حالت تعلیق درآورد تا تحقیقات میدانی بیشتری در مورد پروژه انجام شود.

اما دو روز بعد مردم اعتراض خود را به اجرا درآوردند. در میان شعارهای معترضانه مردم از مسوولان شهر می‌خواستند که از مقام خود کناره‌گیری کنند. این تظاهرات بسیار آرام انجام شد و روز دوم نیز هزاران نفر مجددا در تظاهرات شرکت کردند.

ظاهرا متن پیام کوتاه مذکور اعتراضات زیادی را برانگیخته بود، به‌طوری که دانشجویان سال‌های آخر از مجلس چین خواستار دور کردن کارخانه پاراکسیلین (که متعلق به تایوان است) از منطقه مسکونی شدند.

شهروندان اظهار می‌دارند که دولت قبلا در مورد خطرات پاراکسیلین اطلاعی به مردم نداده بود. انتقادات و بحث‌ها در تریبون آزاد تالارهای گفت‌وگو و وبلاگ‌ها در اینترنت بالا گرفت. مردم معتقدند که این کارخانه‌ باعث تخریب مناظر زیبای شهر و ساحل آن خواهد شد.

مردم معترض در جیامن باعث نگرانی مقامات پکن شده‌اند. محیط زیست شهرها در سراسر کشور در حال تخریب هستند. چنانچه تحمل طبقه متوسط تمام شود، ناآرامی و آشوب گسترش خواهد یافت. اعتراض تهدیدآمیز دیگری در شهر پکن توسط صدها نفر در مقابل سازمان حفاظت از محیط‌زیست در تاریخ ۵ ژوئن انجام شد.

این اعتراض نسبت به ساخت دستگاه عظیم زباله‌سوز در قسمت غربی شهر است که سموم شیمیایی پراکنده می‌کند. دو روز بعد سازمان حفاظت از محیط‌زیست اعلام کرد که تحقیقات بیشتری در مورد دستگاه زباله‌سوز و همچنین در مورد طرح‌های توسعه شهری جیامن انجام خواهد داد.

عکس‌العمل رهبران چینی نسبت به سیل اعتراضات اینترنتی بسیار سریع بود.

دادخواستی از طرف پدران آن کودکانی که دزدیده شده‌اند در تالار گفت‌وگوی تیانا در اینترنت منتشر شد. روزنامه‌ها به زودی متوجه داستان شدند و مقالات تندی در مورد رفتار حیوانی و شرایط سخت این کودکان و بی‌تفاوتی پلیس منطقه نسبت به این فجایع نوشتند.

در عرض ۸ روز سیاستمداران چین اعلام کردند که وارد عمل خواهند شد. صدها برده آزاد شدند و کارفرماهایشان دستگیر شدند.

در جیامن پس از توافق و مصالحه دولت، اکنون مقامات تلاش می‌کنند تا رهبران پشت پرده این شورش‌ها را بیابند. (برخی از شهروندان معتقدند که صاحبان املاک نگران قیمت زمین‌هایشان در اطراف کارخانه هستند و به همین منظور مردم را تشویق به شورش کردند.) اعلامیه‌ها در کلیه مجتمع‌های مسکونی نصب شده و از تظاهرات‌کنندگان خواسته شده که خودشان را به پلیس معرفی کنند.

اما این تهدیدها کمتر از اقداماتی که در شورش سال ۱۹۸۹ در میدان تیان‌آنمن انجام دادند اثر خواهد کرد. یک استاد دانشگاه جیامن می‌گوید در صورتی که مخالفان پیروز شوند، هوشیاری و آگاهی جدیدی نسبت به محیط‌زیست در سراسر کشور گسترش خواهد یافت.

به‌رغم شعارهای رهبران چینی در طرفداری از حفظ محیط‌زیست، نسبت به این موضوع نگران هستند. البته نگران هستند در صورتی که عنان اختیار را به طرفداران محیط‌زیست بسپارند، آنها به سرعت طبقه متوسط جامعه چین را برعلیه سیاست‌های دولت بسیج خواهند کرد. نیک یانگ از خبرگزاری چاینا دولوپمنت‌بریف

(China Development Brief) می‌گوید:‌ این اتفاق‌ها به سبب تحولات دموکراتیک اوایل این دهه در برخی ایالات افزایش یافته است. وی معتقد است که دولت با احتیاط بیشتری عمل خواهد کرد.

شهر جیامن تنها یک جمعت غیردولتی رسمی طرفدار محیط‌زیست دارد. این شهر سعی دارد خودش را به دور از فعالیت‌های کارخانه تولید پاراکسیلین نگه دارد. در جیامن هم مثل سایر نقاط، جامعه شهری از طریق اینترنت مسوولیت فعالیت‌ها را به عهده دارد.