دلایل توسعه اقتصاد آمریکا

آلکسی دوتوکویل

کتاب «تحلیل دموکراسی در آمریکا» نویشته آلکسی دوتوکویل، یکی از منابع بسیار با اهمیت درباره تاریخ ایالات متحده آمریکا است. دوتوکویل، سیاستمدار و نویسنده فرانسوی در سال ۱۸۳۱ از طرف دولت فرانسه ماموریت یافت. سیستم جزایی و امور زندان‌ها در آمریکا را بررسی کند. او و همکارش به مدت ۱۸ ماه درباره اوضاع سیاسی و اجتماعی آمریکا مطالعه کردند و در سال ۱۸۳۵ کتاب خود را منتشر کردند. کتاب یاد شده در فاصله ۱۸۳۵ تا ۱۸۵۰ با تقاضای فزاینده مواجه و ۱۳ بار چاپ شد. بخش آخر کتاب وی با عنوان ملاحظاتی چند درباره علل عظمت اقتصادی ایالات متحده آمریکا، نگاه دقیقی به چگونگی رشد و توسعه اقتصادی این کشور است و بررسی کوتاهی نیز از اشراف این کشور را تشریح کرده است که خلاصه‌ای از آن را در ادامه می‌خوانید: دوتوکویل در شروع بحث خود درباره دلایل بزرگ بودن اقتصاد آمریکا به جغرافیای این کشور اشاره کرده و می‌نویسد: «از خلیج فوندی تا خلیج مکزیک، ساحل‌های آمریکا خطی به طول تقریبا ۹۰۰ فرسنگ تشکیل می‌دهد. این ساحل‌ها خط واحد و پیوسته‌ای است که سراسر آن تحت سلطه قدرت و حکومت واحدی قرار دارد... در دنیا هیچ ملتی نیست که مانند آمریکایی‌ها بتواند بندرهایی با آب‌های چنان عمیق، وسیع و مطمئن به اقتصاد و تجارت عرضه کند... »توکویل پس از یادآوری این مقدمه و تاکید بر اینکه «دو قاره آمریکا و اروپا هرگز نمی‌توانند مستقل از یکدیگر زندگی کنند» به تمایز آنها اشاره می‌کند و می‌نویسد: «ایالات متحده آمریکا محصولاتی تولید می‌کند که ما به آنها احتیاج داریم و اروپا سرزمین استعداد فراهم کردن آنها را ندارد یا تولید آنها در اراضی اروپا مستلزم صرف هزینه‌های گزاف است... اروپا برای آمریکا یک بازار است... اگر آمریکا از تجارت چشم می‌پوشید و تجارت را به اروپایی‌ها واگذار می‌کرد، طعم و خوراک قابل ملاحظه‌ای بود... همان‌طور که اسپانیولی‌ها و مکزیکی‌ها این وضع را داشتند... بنادر هاورولیورپول مملو از کشتی‌های آمریکایی است، حال آنکه در بندر نیویورک، کالاهای انگلیسی و فرانسوی کمتر به چشم می‌خورند... به این ترتیب تاجر آمریکایی‌ تنها در سرزمین خود رقابت نمی‌کند، بلکه در قلمرو خارجی‌ها نیز در جنگ بر آنها غلبه یافته است... مساله‌ای که حل آن مشکل به نظر می رسد، پی بردن به رمز ارزانی قیمت حمل و نقل دریایی آمریکایی‌ها نسبت به سایر ملل جهان است... در نظر اول چنین به نظر می‌رسد علت ارزانی قیمت، پاره‌ای امتیازهای اقلیمی و طبیعی است که آمریکایی‌ها از آن برخوردار هستند... دستمزد ملاح آمریکایی‌ از ملاح اروپایی بیشتر است و دلیل آن وجود شمار زیاد ملاحان اروپایی در خدمت ناوگان تجارتی ایالات متحده آمریکا است...»

عوامل غیرجغرافیایی

دوتوکویل پس از برتری‌های جغرافیایی و اقلیمی ایالات متحده آمریکا به مسائل غیرطبیعی نیز می‌رسد و می‌نویسد: «من گمان می‌کنم برای کشف رمزهای برتری آمریکا، تنها به مسائل اقلیمی نباید بسنده کرد زیرا برتری آنها بیشتر دلایل فرهنگی و اخلاقی است.» وی سپس به مقایسه فرانسه و ایالات متحده پرداخته و می‌نویسد: «... در جنگ‌های انقلاب، فرانسوی‌ها تاکتیک جدیدی در صناعت جنگ وارد کردند، کارآزموده‌ترین ژنرال‌ها را شکست دادند که به سقوط سلطنت باستانی منجر شد... فرانسوی‌ها به جای استفاده از ضرورت‌های جنگ، فقط از سربازان خود فداکاری می‌خواستند... آمریکایی‌ها اما همین رفتار را در تجارت به کار گرفتند و قیمت حمل‌ونقل کالا را ارزان کردند... دریانورد آمریکایی- برخلاف دریانورد اروپایی- به استقبال خطر می‌رود و اگر کشتی او آسیب ببیند، حرکت خود را ادامه می‌دهد و در حال حرکت کشتی خود را تعمیر می‌کند... در حالی که دریانورد اروپایی در یک مسافت طولانی حتما باید در چند بندر توقف کند، همتای آمریکایی او وقتی از بندر بوستون به قصد خرید چای به چین می‌رود فقط چند روز در کانتون توقف و برمی‌گردد، به این ترتیب در مدت کمتر از ۲ سال یک دور کامل به دور کره‌زمین گردش کرده است... برای تشریح نظر خود بهتر از این کلامی پیدا نمی‌کنم که بگویم آمریکایی‌ها در امر تجارت نوعی فداکاری و از خودگذشتگی به کار می‌برند... در آمریکا یک فرد یا فعال اقتصادی مزرعه خود را خود شخم می‌زند، مسکن برای خود می‌سازد، ابزار مورد احتیاج خود را می‌سازد، کفش برای خود می‌دوزد و... آمریکایی‌ها به سادگی حرفه خود را تغییر می‌دهند و به مقتضای زمان، حرفه تازه‌ای برای خود انتخاب می‌کنند... تا زمانی که دریانوردان ایالات متحده آمریکا این امتیازهای فرهنگی و برتری‌های دیگری را که منشعب از آن است برای خود محفوظ نگاه دارند نه‌تنها می‌توانند نیازهای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را در کشور خود تامین می‌کنند، بلکه در راهی قدم برمی‌دارند که برای ملت‌های دیگر، از جمله انگلیسی‌ها نمایندگان تجارتی را خواهند یافت...»

شمال و جنوب

بخش دیگری از نوشته دوتوکویل درباره مناسبات تجاری میان آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی در آینده است. وی با یادآوری رفتار اسپانیا و پرتغال در آمریکای جنوبی می‌نویسد: «تردیدی نیست در آینده، آمریکایی‌های شمالی نقش موثری در تامین مایحتاج آمریکایی‌های جنوبی به‌عهده خواهند داشت. همسایه بودن موجب شناخت بیشتر بازار جنوبی‌ها شده و راه را برای روابط دائمی با آنها تشکیل داده و به تدریج بر بازارها و تجارت آنها تسلط یابند. اگر بازرگان آمریکایی نسبت به بازرگان اروپایی ارزش تجارتی کمتری داشت ممکن بود این فرصت که طبیعت در اختیار او گذاشته را از دست بدهد، ولی بازرگان آمریکایی در بسیاری از جهات بر بازرگان اروپایی برتری دارد... آمریکایی‌های ایالات متحده در قبال ملت‌های آمریکای جنوبی درست همان وضعی را دارند که پدران انگلیسی آنها نسبت به ایتالیایی‌ها، پرتغالی‌ها و سایر ملت‌های اروپایی داشتند. این ملت‌ها از نظر پیشرفت در صنعت و تمدن عقب‌تر از انگلیسی‌ها بودند و چاره‌ای نداشتند که کالاهای مصرفی خود را از انگلیسی‌ها که صنعت و تجارت پیشرفته‌تری داشتند تهیه کنند... ایالات جنوبی آمریکا در تجارت وارد نشدند و بازرگان نیستند.علامتی نیز وجود ندارد که بگوییم در آینده در امر تجارت ممکن است موقعیتی به دست آورند. به این ترتیب ساکنان جنوبی قاره آمریکا تا مدت‌های طولانی حتی اگر بخواهند با اروپایی‌ها تجارت کنند نیازمند مردم آمریکای شمالی هستند تا خدمات ارزان برای ممکن شدن تجارت تهیه کنند. در تجارت، قیمت ارزان همواره حاکم است... تجارت کینه‌ها را کم می‌کند و دشمنی ایالات متحده آمریکا با انگلیسی‌ها که تاریخی و ژرف است تنها با تجارت کاهش می‌یابد... به فرمان عقل و به حکم تجربه می‌توان گفت، هیچ قدرت تجارتی بزرگی دوام نمی‌یابد مگر آنکه در صورت نیاز امکان اتحاد با یک قدرت نظامی برای او موجود باشد...این حقیقت را در ایالات متحده آمریکا بهتر از هر جای دیگر می‌توان به چشم دید... اگر روزی ایالاتی که به تجارت اشتغال دارند، اتحادیه‌ای تشکیل دهند در این صورت تجارت برای آنها جنبه ملی پیدا می‌کند و برای حفظ آن فداکاری بزرگ خواهند کرد... وقتی در نظر می‌آوریم آنگلو آمریکن‌ها با چه روحیه‌ای وارد تجارت شدند و چه تسهیلاتی دارند و چه کامیابی‌هایی به دست آورد‌ه‌اند به این نتیجه می‌رسم که آمریکایی‌ها بزرگ‌ترین قدرت دریایی را تشکیل می‌دهند. آمریکایی‌ها در راه تسخیر دریاها، چنان پیش خواهند رفت که رومی‌ها برای تسخیر دنیا و جهانگشایی پیش رفتند...».