تماشای کتاب از پنجره امید

محمود صدری*

نمایشگاه دائمی کتاب دنیای اقتصاد هر روز پذیرای مشتاقان کتاب و کتاب خوانی است. مراجعان این نمایشگاه عمدتا دو دسته‌اند: دسته اول، کارآفرینان و مدیران بنگاه‌های دولتی و خصوصی و کارشناسان و مشاوران اقتصادی و دانشجویان رشته‌های اقتصاد، مدیریت و حسابداری هستند که بیشتر از فروشگاه شماره یک بازدید می‌کنند و غالبا در پی کتاب‌هایی راجع به مباحث اقتصادی، مدیریت، حسابداری، بانک و بیمه و بازارهای مالی هستند. انتخاب‌های خریداران کتاب در این فروشگاه، معمولا تخصصی و متمرکز بر موضوعی خاص است، اما علاوه بر کتاب‌های تخصصی خود به کتاب‌های تاریخی و سیاسی هم توجه می‌کنند. گروه دوم مراجعان، استادان و دانشجویان رشته‌های مختلف علوم انسانی و اهالی ادبیات هستند که بیشتر از فروشگاه شماره دو بازدید می‌کنند و نوعا در پی کتاب‌هایی در حوزه‌های فلسفه، ادیان و فرهنگ‌ها، جامعه‌شناسی، داستان و شعر ایرانی و خارجی و تاریخ هستند. انتخاب‌های خریداران کتاب در این بخش نمایشگاه در بیشتر موارد، ترکیبی از موضوعات گوناگون با تاکید بر آرا و نظریات است، اما به برخی رشته‌ها توجه بیشتری نشان می‌دهند. این گروه مراجعان گاهی هم به کتاب‌های اقتصادی نظری می‌افکنند.

در رفتار این دو گروه مخاطب، نکته مهمی دیده می‌شود که بدگمانی‌های رایج درباره «بازار فرهنگ» را کاهش می‌دهد. اینکه این دو گروه مخاطب، علاوه بر انتخاب کتاب‌های تخصصی خود، به دیگر آثار هم اعتنا می‌کنند از جنبه فرهنگی پدیده‌ای مهم است. مثلا وقتی یک کارشناس امور اقتصادی، مالی، حسابداری، بیمه یا نظایر اینها، پس از انتخاب کتاب‌های تخصصی خود دقایقی را صرف تماشا و تورق آثار ادبی و فلسفی و اجتماعی می‌کند، حتی اگر تصمیم به خرید هم نگیرند، موجب خوشحالی است. همچنین، غالبا گفته می‌شود اهالی ادب و هنر و فلسفه از مادیات و زخارف دنیا بیزارند و در پی کمالات خیالی و دست نیافتنی‌اند؛ اما رفتار ادب دوستان و فلسفه خوان‌ها، همیشه دنیا گریزانه نیست. بسیارند دوستداران ادبیات و فلسفه که سری هم به کتاب‌های اقتصادی می‌زنند، چیزهایی می‌پرسند و بعضا کتاب‌هایی می‌خرند.

و شگفتا که موسیقی، حلقه وصل این دو گروه کتاب خوان شده است. آثار موسیقایی را با سخاوت بیشتری می‌خرند و عمدتا شاهکارهای کلاسیک ایران و جهان را می‌پسندند. برای ما که سال‌ها، بلکه دهه هاست نگران کتاب‌خوانی مردم هستیم، همین رخدادهای کوچک بسیار مهم‌اند.

این ستون گاهنامه با این منظور طراحی شده که برخی مشاهدات و شنیده‌هایی راکه گمان می‌کنم برای طیف وسیعی از اهالی کتاب جذابیت‌هایی دارد، در آن منعکس کنم. امیدوارم پیام‌های امیدبخش این گاهنامه بیشتر باشد وکتاب و موسیقی و دیگر اجزای فرهنگ را همواره از پنجره امید ببینم و گزارش کنم.

* مدیر انتشارات دنیای‌اقتصاد