تجربه سهام خزانه در کشورهای مختلف
بر این اساس، شرکت و ناشر، سهام صادر شده را به‌صورت مجدد از بورس خریداری می‌کند، اما در قانون تجارت کشور ما، طبق ماده ۱۹۸، خرید سهام شرکت توسط همان شرکت و ناشر ممنوع بود و علت آن هم اطلاعات داخلی و مزیت آگاهی از روند کاری شرکت اعلام شده است، اما چندی است که مصوبه مجلس درخصوص مجاز بودن سهام خزانه، بازار سرمایه را با ظرفیتی جدید و آشنا مواجه کرده است. به همین جهت، وضعیت سهام خزانه در کشورهای دیگر بررسی می‌شوند.
بر این اساس، شرکت و ناشر، سهام صادر شده را به‌صورت مجدد از بورس خریداری می‌کند، اما در قانون تجارت کشور ما، طبق ماده 198، خرید سهام شرکت توسط همان شرکت و ناشر ممنوع بود و علت آن هم اطلاعات داخلی و مزیت آگاهی از روند کاری شرکت اعلام شده است، اما چندی است که مصوبه مجلس درخصوص مجاز بودن سهام خزانه، بازار سرمایه را با ظرفیتی جدید و آشنا مواجه کرده است. به همین جهت، وضعیت سهام خزانه در کشورهای دیگر بررسی می‌شوند. بر اساس تعریف ویکی پدیا، سهام خزانه یا Reacquired Stock سهامی است که توسط ناشر آن مجدد خریداری می‌شود که دلیل آن هم کاهش مقدار سهام برجسته در بازار است. شرکت‌ها مواقعی اقدام به خرید سهام خزانه می‌کنند که قیمت سهام آنها در بازار به زیر ارزش ذاتی (Undervalued) معامله شود و در دیگر مواقع، خرید سهام خزانه به دلیل جلوگیری از رقیق شدن سهام کارکنان صورت می‌گیرد. به این ترتیب که بسیاری از شرکت‌ها از دهه 1990 میلادی به بعد تصمیم به ارائه سهام به کارکنان به منظور تشویق و ترغیب برای افزایش کیفیت کار گرفتند. این تصمیم موجب شد برخی شرکت‌هایی که این سهام را ارائه می‌کردند نسبت به دیگر شرکت‌ها متمایز شده و کارکنان بیشتری نسبت به کار در این مجموعه ترغیب شوند. در این بین، شرکت نیز به کارکنان جدید در بازه زمانی مشخص سهام شرکت را به قیمت پایین‌تر از بازار ارائه کرد تا این افراد در سود و زیان شرکت سهیم شوند. اما در مواقع بحرانی و سقوط قیمت سهم در بازارها، شرکت به منظور جلوگیری از رقیق شدن سهم کارکنان در بازار و کاهش انگیزه آنها، اقدام به خرید مجدد سهام شرکت از بازار می‌کند. انگیزه دیگری نیز در شرکت‌ها برای خرید سهام خزانه وجود داشت و آن هم خرید سهام خزانه به منظور ممانعت از ورشکستگی و پروسه ادغام آنها با شرکت‌های زیرمجموعه بوده است.
پیشینه سهام خزانه در ایران: در اوایل تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶، مدیران شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان نخستین شرکت سهامی حق استفاده از سهام خزانه را داشتند و می‌توانستند در موارد مقتضی از آن جهت بازخرید سهم خود بهره گیرند. اما بر اساس متمم قانون تجارت در فروردین‌ماه سال ۱۳۴۸ حق استفاده از بازخرید سهم یا به تعبیری سهام خزانه از شرکت‌ها گرفته شد.
سهام خزانه در ایالات متحده آمریکا:در ایالات متحده آمریکا، شرکت‌ها ممکن است در موارد لازم، سهام بازخرید شده را ابطال کنند یا آنها را در خزانه نگهداری کنند اما اگردر خزانه نگهداری شود، به‌طور معمول واجد شرایط دریافت سود سهام نبوده و حق رای ندارد و آنها را می‌توان به‌عنوان سهام جایزه، برای طرح‌های سهام به کارکنان یا در تحصیل استفاده کرد و فروش مجدد آن به بازار ممکن نیست، مگر اینکه بر اساس قانون اوراق بهادار ایالات‌متحده در سال 1933 ثبت شده باشند. بر‌اساس این قانون، سود و زیان ناشی از فروش مجدد در محاسبه سودهر سهم لحاظ نمی‌شود.
سهام خزانه در انگلستان: در انگلستان طبق قانون شرکت‌ها در سال ۱۹۵۵ میلادی خرید این سهام ممنوع اعلام شده بود، در حالی که در قانون شرکت‌ها در سال ۱۹۹۳ میلادی این حق مجاز شمرده شد. در این کشور، نظیر هنگ‌کنگ سهام بازخرید شده باید ابطال شود، درنتیجه تعداد سهم منتشره را کاهش می‌دهد. در ماه می سال ۱۹۹۸ تغییراتی در این قانون داده شد که به شرکت هااجازه بازخرید، نگهداری و فروش مجدد سهام خزانه را تا ۱۰ درصد سهام منتشره شرکت اعطا کرد.
سهام خزانه در دیگر کشورها: در استرالیا، برمودا و کوبا نیز قوانینی مشابه درخصوص بازخرید سهم دربازار سهام حاکم است. در قانون شرکت‌های سهامی در چین، بازخرید سهام توسط خودشرکت صادر‌کننده را منع می‌کند به جز اینکه سهام خود را به‌عنوان ابطال سهام به منظور کاهش سرمایه ثبت شده یا ادغام با یک شرکت دیگر که دارای سهام در این شرکت است یا سایر موارد تعیین‌شده درقانون مزبور، بازخرید کند.
در بسیاری از کشورهای اروپایی نیز با درج شرایط سختگیرانه، اجازه قانونی برای بازخرید سهام شرکت صادر شده است به‌طوری که این نوع از سهام قابل توزیع نبوده و در صورتی که به‌عنوان دارایی ثبت گردد، باید بدهی برابر با آن شناسایی شود.
ارسال نظر