چشم‌انداز بورس 92 در سایه تحولات کلان

گروه بورس- محبوبه مغانی: نوسان‌های بورس تهران در سال ۹۱ با دستیابی به بازدهی قابل توجهی همراه شد تا این امر خوش‌بینی معامله‌گران برای افزایش سودآوری در سال ۹۲ را به دنبال داشته باشد. هرچند فعالیت بورس تهران در فروردین ماه ۹۱ بازدهی ۵ درصدی را برای فعالانش رقم زد؛ اما رکود بازار همزمان با فصل مجامع زیان بیش از ۹ درصدی را برای سرمایه‌گذاران به دنبال داشت. در گیر و دار این زیان بود که نرخ ارز با تغییرات قابل توجه، بازار سرمایه را با چرخش ناگهانی تا پایان سال ۹۱ مواجه ساخت. در این میان برخی از فعالان بازار سرمایه بر این باور بودند که افزایش نرخ ارزهای خارجی نسبت به ریال، به معنای ارزش افزوده اقتصادی نیست و از آن می‌توان تنها به عنوان شناسایی سود حسابداری یاد کرد. اکنون با پشت سر گذاشتن سال ۹۱ و قدم نهادن به سال ۹۲ و نامگذاری آن از سوی مقام معظم رهبری به سال «حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی» چشم‌انداز بورس در سال جدید دغدغه اصلی سهامداران است که در گفت‌وگو با کارشناسان بازار سرمایه به آن پرداخته شده است. بورس؛ بازار پیش‌بینی‌ها مدیرعامل شرکت سینا فرآیند نیرو در تحلیل خود از پیش‌بینی شرایط بورس در سال ۹۲، معتقد است: برای بررسی صحیح وکامل تهدید‌ها و فرصت‌های بورس در سال ۱۳۹۲ ابتدا باید بدانیم چه مواردی تهدید و چه موضوعاتی، شرایط و فرصت انتفاع در بورس را به وجود می‌آورد که مهم‌ترین دسته‌بندی این مطلب شامل ریسک‌های سیستماتیک و همچنین غیرسیستماتیک بازارهای سرمایه می‌شود. ابراهیم نوایی با بیان اینکه این حرفه از بالاترین ریسک و بازده در میان فعالیت‌های اقتصادی برخوردار است، اظهار کرد: گاهی اخبار بسیار خنثی یا کم اهمیت باعث نوساناتی غیر‌منتظره در این بازار می‌شود؛ مساله‌ای که سبب شده است تا فعالان در این عرصه هیچ‌گاه خود را در آرامش و امنیت اقتصادی، احساس نکنند. نوایی از بورس به عنوان بازار پیش‌بینی‌ها یاد کرد و گفت: بر این اساس حتی سونامی، زلزله (حوادثی که به ظاهر ربطی به بورس ندارد)، سفر یک فرد سیاسی در بازار مالی و بورس یک کشور و حتی منطقه تاثیر‌گذار است؛ بنابراین فردی می‌تواند در این بازار موفق شود که با برخورداری از قوه پیش‌بینی قوی‌تر قادر باشد از کوچک‌ترین نشانه‌ای مسیر و جهت بازار را تشخیص دهد. این کارشناس بازار سرمایه برای بررسی بازار در سال ۹۲ نگاهی کوتاه به شرایط بازار طی یک سال گذشته انداخت و یادآور شد: بازار در نیمه اول سال به طور معمول به دلیل فصل مجامع شرایط رشدی را تجربه می‌کند اما شاید سال ۱۳۹۱ از معدود سال‌هایی بود که به دلیل تهدیدهای اقتصادی، در نیمه اول سال شاهد روندی نزولی بودیم و بیشتر فعالان بورس را با زیان‌های هنگفتی مواجه ساخت تا جایی که کمتر کسی در این دوره توانست بازدهی در حد اوراق مشارکت را کسب کند. وی ادامه داد: در اواخر نیمه اول سال و همزمان با آماده شدن گزارش‌های شش ماهه شرکت‌های بورسی، کارشناسان متوجه تاثیر تغییرات نرخ ارز بر صورت‌های مالی شدند؛ به طوری که رشد چشمگیر این گزارش‌های مالی بازار را به واکنش‌های شدیدی وادار کرد و جهش بازار طی فصل پاییز، سال ۱۳۹۱ را به سالی طلایی برای فعالان این عرصه تبدیل کرد؛ شرایطی که کم و بیش در سه ماه پایانی سال گذشته نیز ادامه داشت. اقتصاد جهانی در سال ۹۲ این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اقتصاد جهانی در سال ۹۲، گفت: روند بهبود اقتصاد جهانی در سال ۲۰۱۳ و پیش‌بینی رشد ۷ درصدی برای اقتصاد چین به عنوان موتور محرکه اقتصاد دنیا، می‌تواند طلیعه چرخش اقتصاد به سوی بهبود را نمایان سازد؛ البته نمی‌توان از مشکلات اقتصادی کشور‌های اروپایی و بدهی‌های کشور‌های سرمایه‌داری غافل بود؛ مساله‌ای که می‌تواند تا حدودی حرکت موتور اقتصاد جهانی را با کندی مواجه سازد. در این میان تنش‌های سیاسی موجود در جهان نیز می‌تواند عاملی در جهت رکود مجدد اقتصاد جهانی تلقی شود. وی با اظهار امیدواری از به حداقل رسیدن تنش‌های جهانی در پی ثبات اقتصادی تصریح کرد: انتخابات انجام شده سال گذشته در بیشتر کشور‌ها و تغییر در سلایق انتخاب‌کنندگان این دگرگونی در نگرش را کاملا تایید می‌کند، مساله‌ای که منجر شده تا سیاستمداران در عرصه جهانی موفقیت خود را در آرامش اقتصادی جغرافیای سیاسی حوزه فعالیت‌شان جست‌وجو‌ کنند. مدیرعامل شرکت سینا فرآیند نیرو با تاکید بر لزوم دقت و توجه در بررسی پارامترهای موثر بر حرکت و روند بازار بورس ایران، اظهار کرد: در این میان مهم‌ترین موضوعی که برای بورس می‌تواند در سال ۱۳۹۲ مطرح باشد، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال آینده و برنامه‌های اقتصادی فرد منتخب است. به گفته وی میزان آشنایی منتخب مردم با مشکلات اقتصادی کشور و ارائه راهکارهای عملی‌تری برای حل آن، امید به رشد اقتصادی جامعه و تولیدکنندگان را نزد فعالان بازار بورس افزایش می‌دهد که این امر انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در این بازار خواهد بود. وی ادامه داد: به عبارت روشن‌تر، بورس نمایان‌گر و نشان‌دهنده امید فعالان اقتصادی و تصویرگر میزان انگیزه این گروه از جامعه برای فعالیت در عرصه‌های اقتصادی است؛ به هر میزان که امید و انگیزه برای فعالیت نزد جامعه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری بیشتر باشد شاهد رشد و تبادل معاملات بیشتری در بازار‌های سرمایه خواهیم بود. این کارشناس بازار سرمایه از بودجه سال ۱۳۹۲ نیز به عنوان موضوع قابل بحث دیگری یاد کرد و افزود: عدم تصویب به موقع بودجه در پایان سال ۱۳۹۱ و انتقال روند بررسی و اصلاحات آن در سال ۹۲، اقتصاد کشور و به تبع آن بازار سرمایه را در یک انتظار سه ماهه باقی خواهد گذاشت. این فعال بازار سرمایه از نحوه دریافت عوارض و هزینه‌های شرکت‌های تولیدی، نرخ ارز، نرخ فروش خوراک پتروشیمی‌ها، حقوق مالکانه معادن، بودجه‌های عمرانی، زمان آغاز مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها و... به عنوان مواردی نام برد که بازار سرمایه ممکن است به آنها عکس‌العمل نشان دهد، بنابراین تا شفاف شدن نحوه و تاثیر‌گذاری آن بر صورت‌های مالی شرکت‌ها و عملکرد آن در بودجه سال آینده، روند بازار برای سال ۹۲ نمی‌تواند مسیری قطعی و مشخص باشد. وی اضافه کرد: در مجموع این دو پارامتر، بازار سرمایه را در سه ماهه آغازین سال جاری با جو انتظار روبه‌رو ساخته و تا تعیین تکلیف قطعی نمی‌توان جز نوسانات محدود، انتظار تصمیم‌گیری قطعی را برای سرمایه‌گذاران متصور شد. روند مذاکرات هسته‌ای ایران با کشور‌های ۱+۵ نیز به عنوان متغیر تاثیر گذار دیگر در بازار سرمایه از سوی این کارشناس بازار سرمایه مطرح شد که نتیجه آن به همراه سایر مولفه‌های اقتصادی می‌تواند بر روند بورس موثر باشد، هرچند بازار سرمایه در ماه‌های اخیر کمتر به نتیجه این مذاکرات و حتی افزایش تحریم‌ها توجه کرده است، اما تاثیر مقطعی آن بر حرکت بازار را نمی‌توان از نظر دور داشت، به ویژه اثر آن بر نرخ ارز که باعث تشدید مجموع این دو متغیر بر بازار سرمایه می‌شود. به گفته نوایی، توجه به استمرار نتایج این آرامش ایجاد شده بر صنایع کشور، باعث رشد «پی برای» بازار سرمایه شده و بار دیگر شرکت‌های صادر‌کننده را در کانون توجه‌ها قرار خواهد داد. اگر چه باید دقت داشت که کاهش ریسک‌های غیر‌سیستماتیک منجر به افزایش انگیزه‌ها برای سرمایه‌گذاری در صنایع و به دنبال آن ورود سرمایه در بازار سرمایه می‌شود؛ بنابراین این عامل قطعا افزایش پی بر ای سهام بازار سرمایه را در پی خواهد داشت که مهم‌ترین اثر آن ایجاد جو آرامش و گسترش اطمینان نزد سرمایه‌گذاران است. وی با بیان اینکه افزایش ورود نقدینگی به بازارهای مولد از جمله بورس، رشد آنها را تشدید می‌کند، اظهار کرد: این امر سبب خواهد شد تا فعالیت در بازارهای کاذب و واسطه گری اقتصادی از رونق افتاده و زمینه سرمایه‌گذاری در بورس، شرایط خوبی را برای فعال شدن سایر صنایع به همراه آورد. این کارشناس بازار سرمایه یاد‌آور شد: تامین مالی از مسیر بورس بهترین راه جذب سرمایه‌هایی است که سرگردان بوده و برای صنایع بسیار مورد نیاز است. واقعی‌سازی نرخ ارز یک پارامتر موثر بر بورس این کارشناس بازار سرمایه از واقعی‌سازی نرخ ارز و ثبات آن به عنوان پارامتر موثر در پیش‌بینی روند بورس اوراق بهادار کشور در سال ۱۳۹۲ نام برد چرا که واقعی شدن این نرخ کمک موثری به گسترش صادرات محصولات تولیدی کشور برای رقابت در بازارهای جهانی ایجاد می‌کند که ایجاد اشتغال، گسترش ثروت در میان فعالان اقتصادی، رشد و ثبات اقتصادی کشور را به همراه خواهد داشت. وی بر تفکیک میان واقعی شدن نرخ ارز و عدم ثبات ارزش ریال با سایر ارزها تاکید کرد و ادامه داد: تولید کننده شاهد نرخ‌های ثابت و قابل اتکایی برای تهیه مواد اولیه، هزینه تولید و فروش است، مساله‌ای که وی را قادر می‌سازد تا برای فعالیت خود برنامه‌ریزی کند و از ثبات فعالیت اقتصادی خود اطمینان حاصل کند؛ اما نوسانات غیر معمول نرخ ارز نمی‌تواند کمک موثری به تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان کشور و به دنبال آن بورس کشور به جای گذارد. وی با بیان اینکه شفافیت و روشنی در جهت‌گیری برنامه‌های اقتصادی کشور کمک شایان و موثری به روند بورس و انتخاب این بازار برای جذب سرمایه‌ها می‌کند، اینگونه نتیجه‌گیری کرد: در صورت پیروی بازار‌های مالی ایران از سایر بازار‌های جهانی و همچنین کارآیی برنامه‌های اقتصادی فرد و تیم مورد وثوق وی در انتخابات سال ۹۲ ریاست جمهوری، می‌تواند بورس تهران را از سه ماهه دوم به بعد سال با رشد مواجه ساخته و سرمایه‌گذاران را با اطمینان بیشتری به خود جلب کند. نوایی در پایان تاکید کرد: تا زمانی که بورس تهران از عمق و دانش کافی در تحلیل و سرمایه‌گذاری بی‌بهره باشد، پارامترهای تاثیر‌گذار بر اقتصاد، به صورت تصاعدی موثر واقع شده و شاهد معاملات احساسی و بدون تحلیل همراه با وقوع جهش‌ها و اصلاحات غیر‌عادی قیمت‌ سهام خواهیم بود. در مواقعی آن پارامتر‌ها یا وقایع به گونه‌ای باعث جو‌های احساسی غیر‌منتظره‌ای می‌شود که در صورت وجود یک تفکر صحیح شاید کمتر شاهد این چنین نوساناتی در بورس باشیم. توجه به وجوه مشترک مسائل سیاسی و اقتصادی در همین حال یک کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه نمی‌توانیم تاثیر مسائل سیاسی را بر اقتصاد کشور از نظر دور داشته باشیم، گفت: تحریم‌ها یکی از وجوه مشترک مسائل‌ سیاسی و اقتصادی کشور ما در حال حاضر است که شدت و ضعف آن می‌تواند اقتصاد شرکت‌های بورسی و همچنین میزان بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران را در بازار مورد تاثیر قرار دهد. همایون دارابی گفت: به طور قطع اگر مذاکرات هسته‌‌ای به توافقی حتی در سطح ضعیف منجر شود می‌تواند خبر خوبی تلقی شود. در همین حال شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران می‌توانند آرامش بیشتری را انتظار داشته باشند و افق دید سرمایه‌گذاران قدری بلندمدت‌تر خواهد شد. این تحلیلگر بازار سهام با تاکید بر انتخابات پیش‌رو گفت: سهم دولتی‌ها در بورس ما خیلی بالا است؛ سهام عدالت، تامین اجتماعی، صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری و بانک‌ها و شرکت‌های بیمه دولتی همه در بازار، سهم قابل ملاحظه‌‌ای دارند. این امر موجب افزایش حساسیت بازار به تحولات اجرایی می‌شود زیرا دور نمای تغییر مدیران بیشتر نهادهای حقوقی دولتی موجب می‌شود تا این نهادها از برنامه‌ریزی درازمدت و اخذ تصمیم کلان خودداری کنند. در این فضا بازار منتظر می‌ماند تا بازیگران جدید اقتصاد کشور را در قالب رییس کل بانک مرکزی یا وزیراقتصاد جدید شناخته و در جریان برنامه‌ها و اولویت‌های آنها قرار گیرد. این برنامه‌ها و اولویت‌ها تشکیل‌دهنده گروه‌های پیشرو آتی بازار خواهد شد. دارابی در بخش دیگری از سخنان خود به نوسانات ارزی اشاره و تاکید کرد: ارز موضوع مهمی برای اقتصاد کشور در سال ۹۲ خواهد بود. زیرا تحریم‌ها همچنان موضوع مبادلات ارزی را متاثر می‌کند و از سوی دیگر نقدینگی هم به شدت در حال افزایش است؛ این در حالی است که ارقامی در حدود ۱۰۰هزار میلیارد تومان افزایش نقدینگی در سال ۹۱ منتشر شده است؛ اگر فرض کنیم نقدینگی در سال ۹۲ هم به همین میزان ۲۵درصد رشد کند یعنی ما در انتهای سال ۱۲۵هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید در بازار خواهیم داشت اما چون انتظار نداریم اقتصاد کشور به این میزان تولید جدید داشته باشد به طور حتم نقدینگی دنبال موضوعات سنتی سرمایه‌گذاری خودش نظیر ارز و طلا واملاک خواهد رفت. در نهایت اقتصاد همان شرایطی را که در سال ۹۱تجربه کرد با فراز و فرودهایی تجربه خواهد کرد. از این رو همچنان به نظر من همان سناریوهایی که در سال ۹۱ در بازار سهام تجربه شد در ۹۲هم تجربه خواهد شد. دارابی خاطرنشان کرد: باید توجه داشته باشیم که هر چقدر نقدینگی جذب بورس شود هم خاصیت ضدتورمی دارد و هم شرکت‌ها را از مشکلات بانکی که الان درگیر آن هستند خارج می‌کند. به نظر من بازار سال ۹۲همچنان الگویی مشابه ۹۱ خواهد داشت، یک فروردین داغ بعد هم یک رکود در ایام انتخابات تا میانه پاییز و پس از آن تاثیر‌پذیری از سیاست‌های دولت جدید و متغیرهای کلان اقتصادی قابل پیش‌بینی است.