تحلیلگران بورس: مشکل حجم مبنا، رقم آن نیست

گروه بورس- مقامات شرکت بورس روز گذشته از کاهش حجم مبنای ۱۱شرکت بزرگ بورسی با سرمایه‌ای بیش از ۳۰۰میلیارد تومان خبر دادند.

براساس این تصمیم حجم مبنای شرکت‌های مزبور نصف می‌شود، به این صورت که حجم مبنا از ۸ در ۱۰هزار به ۴ در ۱۰هزار از ابتدای هفته آینده کاهش می‌یابد. دلیل این امر نیز حصول اطمینان از عدم امکان دستکاری قیمت سهام این شرکت‌ها با حجم مبنای جدید عنوان شده است. علی رحمانی، مدیرعامل شرکت بورس در گفت‌وگو با فارس، ضمن اشاره به بررسی‌های متعددی که در زمینه تغییر و کاهش حجم مبنا توسط هیات مدیره شرکت بورس به عمل آمده، گفت: از تاریخ ۲ تیرماه و در گام اول حجم مبنای ۱۱ شرکت بزرگ بورس که بیش از ۳۰۰‌میلیارد تومان سرمایه اسمی ‌داشتند، از ۸ ده هزارم به ۴ ده هزارم کاهش می‌یابد.

براساس این گزارش،‌ در بازار رقابتی (کارا)، قیمت نتیجه تصمیم و اقدام گروه زیادی از خریداران و فروشندگان است و اجماع آنان را نشان می‌دهد. در بورس اوراق بهادار ایران حجم مبنا به منظور اطمینان از این‌که تغییر قیمت‌ سهام شرکت‌های پذیرفته شده دربورس حاصل از معامله حداقل تعداد معینی از سهام شرکت است، تعریف و برای محاسبه آن ضریب هشت درهزار درتعداد سهام تمام شرکت‌ها صرف ‌نظر از اندازه آنها اعمال می‌شود.فارس به نقل از رحمانی می‌افزاید: با عنایت به این‌که در مورد شرکت‌های بزرگ هدف مذکور با حجم مبنای کمتری نیز حاصل می‌شود، لذا شرکت بورس تصمیم گرفت ضریب محاسبه حجم مبنای شرکت‌هایی را که سرمایه آنها بیشتر از ۳۰۰‌میلیارد تومان است، از ۸ در ده‌ هزار به ۴ در ده‌ هزار کاهش دهد.

بر این اساس ضریب محاسبه حجم مبنای ۱۱ شرکت به ۴ در ده‌هزار تغییر می‌یابد که این شرکت‌ها عبارتند از:

فولاد مبارکه اصفهان، سایپا، سرمایه‌گذاری غدیر، ملی صنایع مس، ایران‌خودرو، بانک پارسیان، سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی، سیمان فارس خوزستان، گروه بهمن، سرمایه‌گذاری بانک ملی ایران، مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران (مپنا)

کاهش حجم مبنای شرکت‌های با سرمایه ۱۰۰ تا ۳۰۰میلیارد تومانی وی افزود: در صورتی که این اقدام با نتایج مطلوب و مورد نظر همراه باشد و به روان شدن معاملات و بازار کمک کند، در گام بعدی حجم مبنای شرکت‌هایی که بین ۱۰۰ تا ۳۰۰‌میلیارد تومان سرمایه دارند نیز تغییر می‌یابد و حجم مبنای این دسته از شرکت‌ها از ۸ ده هزارم به ۵ در هزارم خواهد رسید.

وضعیت حجم مبنای دیگر شرکت‌ها

وی ضمن اشاره به تاثیر این اقدام در روند معاملات بازار سهام خاطرنشان کرد: اما حجم مبنای شرکت‌هایی با سرمایه ۱۰۰‌میلیارد تومان تغییری نخواهد کرد ولی ممکن است حداقل حجم مبنایی برای این دسته شرکت‌ها در نظر گرفته شود.

مدیرعامل شرکت بورس ادامه داد: ممکن است در آینده حجم مبنای شرکت‌ها با سرمایه بیش از هزار‌میلیارد تومان باز هم کاهش یابد و به ۲ در ده هزار برسد.

رحمانی با بیان این مطلب که موضوع کاهش تقاضا برای سهام شرکت‌هایی با سرمایه بالا و بالا بودن حجم مبنای این گونه شرکت‌ها مانع از روان بودن حرکت قیمتی و معاملات شده است، تاکید کرد: مسیر کلی این است که با تمهیداتی به سمت بازار رقابتی و کارآ حرکت کنیم.

آزمایش شاخص جدید از مرداد ماه

رحمانی در پاسخ به این سوال که موضوع اعمال سهام شناور آزاد به کجا انجامید، گفت: این موضوع نیز در حال بررسی است و شاخص جدیدی براساس سهام شناور آزاد طراحی شده است.

وی ادامه داد: این شاخص از ۹ مرداد ماه ابتدا به طور آزمایشی در درون شرکت به کار گرفته خواهد شد تا بعد از دقیق شدن به طور عام از این شاخص جدید همزمان با به کارگیری سیستم جدید معاملاتی مورد استفاده قرار گیرد.

استفاده از سیستم جدید معاملاتی از مهرماه

رحمانی در رابطه با زمان نصب سیستم معاملاتی جدید گفت: هم اکنون کارشناسان خارجی در حال نصب این سیستم هستند و برنامه شرکت بورس این است که از اول مهرماه امسال سیستم جدید معاملات به کار گرفته شود.به نوشته خبرنگار «دنیای اقتصاد» سیاست حجم مبنا در زمان دبیر کل سابق بورس تهران در سال ۱۳۸۲ با هدف جلوگیری از دستکاری قیمت سهام و ایجاد ارتباط بین تغییر قیمت سهام و معامله حداقل تعداد سهام در هر جلسه معاملاتی اتخاذ شد. محدودیتی که پس از زمان کوتاهی، ناکارآمدی آن مشخص شد و کارشناسان طی چهار سال گذشته نسبت به اصلاح و حذف آن تذکر داده‌اند.

اما مهم‌ترین دلیلی که ناکارآمدی سیاست‌های حجم مبنا و محدودیت نوسان روزانه عنوان می‌شود، رقم آن نیست، بلکه مشکل اصلی عدم امکان تصحیح قیمت‌ها در زمان انتشار اخبار مثبت و منفی و تاثیرگذار بر سودآوری شرکت‌ها است، چرا که در این حالت به دلیل عدم امکان تصحیح سریع قیمت صف خرید یا فروش برای سهام شرکت تشکیل می‌شود.

هر چند ممکن است مسوولان سازمان عنوان کنند که در صورت وقوع اتفاق تاثیرگذار بر سودآوری شرکت، شرکت ملزم به انتقال آن به سازمان در اسرع وقت است که این موضوع می‌تواند با توجه به تعدیل سود هر سهم شرکت منجر به بسته شدن نماد و باز شدن دامنه‌نوسان شرکت در اولین روز بازگشایی شود، اما تجربه نشان داده است که معمولا برخی از دارندگان اطلاعات نهانی پیش از انتشار رسمی خبر، اقدام به خرید یا فروش سهام می‌کنند و سایر فعالان بازار با تاخیر چند روزه در جریان خبر مرتبط با شرکت قرار می‌گیرند و در عمل امکان شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی (Insider Information) نیز وجود ندارد. نمونه دیگری از ناکارآمدی این محدودیت‌ها از نظر کارشناسان بازار، در رابطه با شرکت‌های فروشنده مواد اولیه بروز می‌کند که نوسانات شدید قیمت جهانی می‌تواند سودآوری این شرکت را به شدت تحت تاثیر قرار دهد، اما امکان تصحیح قیمت سهام آنها به دلیل محدودیت‌های مزبور میسر نیست. به بیان دیگر کاهش میزان حجم مبنا از ۸ به ۴ در ده‌هزار نمی‌تواند مشکلات فوق را مرتفع کند.

به گفته تحلیلگران، هر چند امکان تسهیل معاملات سهام ۱۱شرکت‌ یاد شده در کوتاه‌مدت دست یافتنی به نظر می‌رسد، اما در میان مدت ناکارآمدی این روش نیز به دلایل ذکر شده در بالا مشخص خواهد شد و سازمان یا باید دوباره اقدام به کاهش حجم مبنا کند یا نسبت به درمان اصولی این محدودیت‌ها چاره‌ای بیاندیشد.