عرضه ناموفق دومین پالایشگاه دولتی در بورس
گروه بورس - مهتاب رحمتعلی: روند پرحاشیه عرضه‌های اولیه سازمان خصوصی‌سازی، با فروش نرفتن کامل سهام پالایشگاه تبریز، وارد مرحله تازه‌ای شد.
به گزارش خبرنگار ما، ‌سرانجام دیروز پس از گذشت چند سال انتظار سهام پالایشگاه تبریز عرضه شد.

دلیل تعویق این عرضه، مقاومت سهامداران عمده؛‌ یعنی شرکت‌ ملی پالایش و پخش بود که در نهایت سازمان خصوصی‌سازی با اختیار عرضه خود توانست 5 درصد سهام این شرکت را به منظور کشف قیمت روانه بورس تهران کند.
این میزان سهام معادل ۹۷ میلیون و ۱۰۵ هزار و ۲۷۵ سهم بود که با قیمت یک هزار و ۴۰۲ ریال به فروش رسید.
کشف قیمت سهام «شبریز» همانند دیگر عرضه‌های سازمان خصوصی‌سازی بالاتر از میزان درخواست بازار بود؛ چراکه متوسط قیمت پیشنهادی بازار از 1206 ریال بالاتر نرفت.
تقاضای بازار از ساعت ۱۰:۴۱ با قیمت ۱۲۰۰ ریال آغاز شد و با نزدیک شدن به ساعات پایانی معاملات، روند قیمت پیشنهادی بازار کاهش یافت تا اینکه در ساعت ۱۰:۵۶ روی قیمت ۱۲۰۱ ریال ثابت ماند.
در چنین شرایطی بود که سازمان خصوصی‌سازی اقدام به عرضه 5 درصد سهام «شبریز» به قیمت 1402 ریال کرد که با توجه به بالا بودن آن نسبت به قیمت پیشنهادی بازار، بخشی از این سهام فروش نرفت. امری که «سیدمهدی عقدایی»، معاون سازمان خصوصی‌سازی دلیل آن را عرضه سهام شرکت بیمه پارسیان در روز جاری در بورس می‌داند نه قیمت بالایی که سازمان متبوعش با آن سهم را عرضه کرده است.
عرضه «شبریز» موفق تا ناموفق
به رغم اینکه 5 درصد سهام «شبریز» روز گذشته کامل فروش نرفت؛ اما بیش از 60 درصد از سهام این شرکت از سوی بازار خریداری شد.
همچنین عرضه و تقاضای بازار برای این سهام تا ساعت ۱۲ به طول انجامید که تا این ساعت ۸۹ میلیون سهم شرکت به فروش رسید. بر اساس آیین‌نامه بورس عرضه سهام پالایشگاه تبریز موفق بود؛ چراکه ۶۰ درصد آن در همان ابتدا فروش رفت، اما از لحاظ بازار به دلیل اینکه سهام دیگر شرکت‌های اصل ۴۴ در چند دقیقه اول عرضه، به فروش می‌رسید و درباره «شبریز» چنین نشد این عرضه موفق ارزیابی نمی‌شود.
ادامه مقاومت صاحبان اولیه
از سوی دیگر برخلاف رویه عرضه‌های اولیه، هیچ یک از مدیران پالایشگاه تبریز و شرکت مادر تخصصی آن برای دریافت لوح پذیرش شرکت در بورس در تالار حضور نداشتند.
وزارت نفت با این عدم‌حضور نشان داد که مخالف بورسی شدن زیرمجموعه‌های خود است.
همچنین در میان عرضه‌های سازمان خصوصی‌سازی تنها سهام سه شرکت مپنا، بانک ملت و پالایشگاه تبریز در روز اول عرضه به طور کامل به فروش نرفت. با کشف قیمت سهام «شبریز» ارزش بازار این شرکت بالغ‌بر ۲۷۲ میلیارد تومان معادل ۲۵۹ میلیون دلار ارزیابی شد که این رقم کمتر از سه دهم درصد ارزش روز ۸۵ هزار میلیارد تومانی بورس تهران است.
همچنین تعداد ایستگاه‌های معاملاتی کارگزاران برای خرید سهام «شبریز» 660 ایستگاه بود که سهمیه هر کدام معادل 165 هزار سهم شرکت بود.
«شبریز» در یک نگاه
پالایشگاه تبریز پس از پالایشگاه نفت اصفهان دومین شرکت پذیرفته‌شده در بورس از لحاظ صنعت پالایشگاهی است.
این شرکت با تولید روزانه بنزین مورتور، نفت سفید و نفت گاز و نفت کوره پس از پالایشگاه‌های آبادان، اصفهان، تهران، بندرعباس و اراک در رده ششم و در گروه شرکت‌های پالایشگاهی کوچک قرار دارد. این شرکت پیش‌بینی سود سال ۸۸ را ۵۹ ریال اعلام کرده بود که بعد به ۵۷۶ ریال افزایش یافت؛ اما در پایان سال ۱۸۹ ریال سود به هر سهم خود داد. امسال نیز این رقم ۱۵۱ ریال پیش‌بینی شده است.
حجم مبنا برای این شرکت، 971 هزار سهم تعیین شد و این عرضه با «پی برای» 3/9 صورت گرفت.
براساس حاشیه سود فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه تبریز، تولید بنزین برای این شرکت نه تنها سودآور نیست، بلکه زیان هم در بردارد. این در حالی است که شایعات مربوط به افزایش بنزین در نیمه دوم سال‌مالی جاری می‌تواند زیان بیشتری را نیز برای این شرکت‌ به همراه داشته باشد.
از سویی به دلیل اینکه شرکت پالایش و پخش متولی تامین مواد اولیه و خریدار نهایی محصولات این شرکت است، روند سودآوری این شرکت نوسان زیادی دارد؛ چراکه قیمت‌گذاری خرید و فروش محصولات تنها از سوی سهامدار عمده آن تعیین می‌شود و شرکت‌های زیرمجموعه نقشی در این فرآیند ندارند.
تجربه خصوصی‌سازی چند زیرمجموعه نفت نشان داده که این شرکت‌ها بعد از واگذاری با مشکلات عدیده‌ای همانند قیمت مواد اولیه و محصولات خود مواجه شده‌اند.
عرضه «پارسیان»، «شبریز» را ناکام گذاشت
از سوی دیگر معاون سازمان خصوصی‌سازی در گفت‌و‌گویی با «فارس» در مورد دلایل فروش نرفتن بخشی از سهام پالایشگاه تبریز گفت: دلیل باقی ماندن بیش از ۷/۷ میلیون سهم
این شرکت، عرضه سهام «بیمه پارسیان» در معاملات امروز است.
به همین علت برخی از سهامداران نقدینگی خود را برای خرید سهام این شرکت کنار گذاشته اند. این در حالی است که قول می‌دهم فردا باقیمانده سهام پالایشگاه تبریز با ۴ درصد افزایش قیمت نسبت به روز گذشته عرضه و به فروش رود.
«سیدمهدی عقدایی» خاطرنشان کرد: سازمان خصوصی‌سازی با سهمیه‌بندی کردن ایستگاه‌های معاملاتی شرکت‌های کارگزاری از سوی شرکت بورس مخالف بوده و نسبت به این رویه اعتراض دارد؛ چرا که با این روش امکان خرید بیش از سهمیه‌بندی سهام توسط برخی کارگزاران وجود ندارد.
چرا «تبریزی»ها به پایتخت نیامدند؟!
این معاون سازمان خصوصی‌سازی در ارتباط با این سوال که «چرا بر خلاف عرضه‌های قبلی خبری از مدیران شرکت پالایشگاه تبریز در تالار حافظ نبود»؟ پاسخ داد: پالایشگاه تبریز شرکتی کوچک است که با توجه به برخورداری از یک میلیارد و 940 میلیون سهم و قیمت 140 تومانی هر سهم، ارزش روز آن حدود 272 میلیارد تومان است. از طرفی دیگر مدیران این شرکت در تبریز هستند و به دلیل بعد مسافت امکان حضور نداشتند. «عقدایی» در واکنش به دیگر پرسش دیگری مبنی بر اینکه «چرا سازمان خصوصی‌سازی در عرضه‌های اولیه از روش ثبت دفتری استفاده نمی‌کند؟ خاطرنشان کرد: واقعیت این است که این روش در دیگر کشورها به دلیل حضور ده‌ها شرکت تامین سرمایه با سرمایه‌های بالا وجود دارد، اما سازمان خصوصی‌سازی به دلیل وجود شرکت‌های با سرمایه 100 میلیارد تومانی با این روش مخالف است. همچنین معتقدیم روش عرضه کنونی بهترین روش برای کشف قیمت سهام شرکت‌های جدید است. وی ادامه داد: با در نظرگرفتن عرضه 5 درصد سهام، تا پایان سال 25 درصد دیگر از سهام پالایشگاه تبریز عرضه خواهد شد.
دیگر پالایشگاه‌های بورسی امسال
«عقدایی» در خصوص این سوال که «درخواست مسوولان پالایش و پخش در مورد ارائه تعهدی از سازمان خصوصی‌سازی برای مشارکت دارندگان سهام رد دیون در اجرای طرح‌های توسعه پالایشگاه‌ها از جمله پالایشگاه تبریز به کجا انجامید»؟ اظهار داشت: در همه شرکت‌های سهامی عام، مجمع بالاترین رکن تصمیم‌گیر است که می‌تواند در مواردی چون افزایش سرمایه و اجرای طرح‌های توسعه تصمیم‌گیری کند. بنابراین دارندگان رد دیون پالایشگاه تبریز می‌توانند در افزایش سرمایه مشارکت کنند یا نکنند.
وی در رابطه با عرضه سهام دیگر پالایشگاه‌های مشمول واگذاری هم توضیح داد: ظرف یکماه آینده سهام پالایشگاه شازند اراک در بورس و سپس پالایشگاه‌های تهران، شیراز و کرمانشاه عرضه خواهد شد.
کشف قیمت «شبریز» با نظر بازار نبود
در همین حال مدیرعامل شرکت بورس در گفت‌و‌گو با «فارس» هم به نارضایتی بازار از روند کشف قیمت سهام «شبریز» اشاره و در برابر این نکته که «به گفته معاون سازمان خصوصی‌سازی سهمیه‌بندی هر ایستگاه معاملاتی از جمله دلایل عدم فروش کامل سهام پالایشگاه تبریز بود»، تاکید کرد: سهمیه‌بندی هر ایستگاه معاملاتی شرکت‌های کارگزاری روالی بوده و هست که طبق مقررات عرضه‌های اولیه صورت می‌گیرد و در عرضه‌های قبلی سازمان خصوصی‌سازی هم این روال وجود داشت. از طرف دیگر در همه بورس‌ها به هنگام عرضه‌های اولیه شرکت‌های جدید سهمیه‌بندی هر ایستگاه رعایت می‌شود. وی افزود: در صورتی که عرضه اولیه سهام شرکتی محدود به چند کارگزاری باشد و سهمیه‌بندی اعمال نشود، دیگر نمی‌توان به اینگونه عرضه‌ها، عرضه اولیه گفت. براین اساس در پایان معاملات دیروز با احتساب ۷میلیون و ۷۶۵هزارو۴۷۱ سهم خریداری نشده «تبریز» و سهام ابطال شده، درمجموع ۷میلیون و ۹۳۳هزارو۵۸۱سهم معادل چهاردهم درصد از کل عرضه اولیه روی میز فروش ماند.