پشت پرده توافق سنگ‌آهنی‌ها، فولادسازان و ایمیدرو
گروه بورس- علیرضا باغانی: درست یکشنبه هفته قبل بود که در دقایق نخست معاملات بورس تهران نماد شرکت‌های سنگ‌آهنی و نمادهای وابسته به آنها در بازار سرمایه متوقف شد.

همزمان با این اتفاق از افزایش بهره مالکانه به عنوان دلیل احتمالی این توقف یک باره نمادها در بین معامله گران سخن گفته شد و این موضوع ادامه پیدا کرد، به هفته جاری تا ابعاد گسترده تری از ماجرای جدید سنگ‌آهنی‌ها، فولادسازان و ایمیدرو مشخص شود.
آخرین خبرها حاکی از آن است که سنگ‌آهنی‌‌ها و فولادسازان که دو سال پیش با حکمیت ایمیدرو و پس از کش و قوس‌های فراوان توافق کرده بودند که نرخ فروش سنگ‌آهن تابعی از نرخ شمش فولاد باشد، حال در میانه سال 90 با چالش جدیدی به نام حق پروانه مواجه شده‌اند.
بررسی‌های دنیای اقتصاد نشان می‌دهد که دلیل توقف نماد سنگ‌آهنی‌ها افزایش حقوق دولتی و بهره‌ مالکانه نیست، بلکه این شرکت‌ها با خواسته جدیدی به نام حق پروانه مواجه شده‌اند . هزینه ای که برای تامین کسری صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد (که ۸۰ هزار بازنشسته صنعت فولاد را تحت سرپرستی خود دارد) تعریف شده است، تعهدی که البته پیش از این بر عهده فقط فولادسازان بود.
در گزارش پیش رو دنیای اقتصاد در گفت‌وگو با 4 مقام مسوول به موشکافی آخرین وضعیت توقف نماد سنگ‌آهنی‌ها و دلایل این اتفاق پرداخته است.
گفته می‌شود، برای توقف یک باره نماد سنگ‌آهنی‌ها و والدین تاکنون ۴ جلسه برگزار شد که در یکی از این جلسات هم علی صالح‌آبادی رییس و سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار هم حضور داشته است.
جزئیات آخرین توافق ها
خبرنگار دنیای اقتصاد در حین تهیه این گزارش تلاش فراوانی کرد تا در کنار گفت‌وگو با مدیرعامل صندوق بازنشستگی فولاد، مدیرعامل چادرملو، مدیرعامل فولاد خوزستان و معاون اقتصادی فولاد مبارکه نظر صالح‌آبادی هم را در این خصوص جویا شود که طبق معمول به درهای بسته خورد. اما گفته می‌شود که رییس سازمان بورس نیزدر جریان یکی از این جلسات از احتمال تبعات منفی این تصمیمات بر بورس و شاخص کل ابراز نگرانی کرده است.
در همین راستا، مدیرعامل صندوق بازنشستگی فولاد جزئیات ماجرای تامین شراکتی هزینه‌های این صندوق توسط فولادسازان و سنگ‌آهنی‌ها را تشریح کرد.
محمدرضا شهیدی‌تبار در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد از برگزاری جلسات متعدد فولادی‌ها و تولیدکنندگان سنگ‌آهن برای تامین بخشی از هزینه‌های صندوق بازنشستگی فولاد خبر داد
و افزود: معادن در کشور ایران با هزینه‌هایی مواجه هستند، نخست حقوق دولتی معادن است و با توجه به اینکه معادن جزو انفال است، باید بهره‌بردار آن حقوق مالکانه دولت را نیز پرداخت نماید.
اما از سوی دیگر، معادن نیاز به اکتشاف و آماده شدن برای بهره‌برداری هم دارند که این هزینه‌ها نیز عمدتا از سوی دولت صورت گرفته است و در نهایت بر بهره‌برداری از معادن هم هزینه‌هایی مترتب است که باید از طرف بهره‌برداران پرداخت شود. وی با بیان اینکه اکتشاف معادن سنگ‌آهن از سوی شرکت ملی فولاد در زمان دولتی شدن صورت گرفته است، گفت: دولت در دهه ۶۰ تا ۷۰ هزینه‌های بسیار زیادی را برای اکتشاف و آماده‌سازی معادن سنگ‌آهن گل‌گهر و چادرملو متحمل شد، از این رو پروانه بهره‌برداری از این معادن هم به نام شرکت ملی فولاد که هم‌اکنون در کنار ایمیدرو شناخته می‌شود، به ثبت رسید.
وی گفت: دولت در زمانی که اساسا شرکت‌های بهره‌بردار وجود نداشت، هزینه‌های زیادی برای اکتشاف انجام داد، اما هیچ گاه به خاطر اجازه بهره‌برداری از معادن هزینه‌ای از شرکت‌های بهره‌بردار گرفته نشده است و در شرایط کنونی ایمیدرو به عنوان صاحب پروانه می‌خواهد روابط خود را با شرکت‌های سنگ‌آهنی شفاف کند، چراکه دولت در شرکت‌های سنگ‌آهنی سهامی ندارد.
او در برابر این سوال که جزئیات مذاکرات سنگ‌آهنی‌ها و فولادسازان برای تامین هزینه‌های صندوق بازنشستگی فولاد چیست، گفت: مقرر شده که ۲۹ هزار تومان بابت معامله هر تن سنگ‌‌آهن از فروشنده و خریدار به عنوان تامین هزینه‌های صندوق فولاد اخذ شود، به نحوی که تولیدکنندگان سنگ‌آهن ۱۲ هزار تومان از این هزینه را بپردازند و فولادسازان هم ۱۷ هزار تومان آن را تامین کنند. به این ترتیب بخشی از هزینه‌های سنگین صندوق بازنشستگی فولاد با بیش از ۸۰ هزار بازنشسته تحت پوشش و ماهانه بیش از ۵۰ میلیارد تومان هزینه‌ مالی، تامین شود.
شهیدی‌تبار در برابر این سوال که آیا در زمان واگذاری شرکت‌های گل‌گهر و چادرملو، نداشتن پروانه معدن از سوی این شرکت‌ها شفاف‌سازی شده بود، گفت: در فرآیند خصوصی‌سازی مشخص شده بود که شرکت‌های سنگ‌آهنی فقط بهره‌بردار هستند، ضمن اینکه خوب است بدانید که در کشور برای بهره‌برداری از معادن ارقامی بیش از ارقام ذکرشده برای حق پروانه از بخش خصوصی دریافت می‌شود، بنابراین، طبیعی است که ایمیدرو باید بتواند برای تامین بخشی از هزینه‌های صندوق فولاد، حق پروانه را شفاف کرده و از بهره‌برداران دریافت نماید.
مدیرعامل صندوق فولاد در برابر این سوال که آیا این امکان وجود دارد که حق پروانه از شرکت‌های دیگری همچون ملی مس هم دریافت شود، گفت: اکتشاف معادن سنگ‌آهن توسط شرکت ملی فولاد و اکتشاف معادن مس عمدتا توسط خود شرکت ملی مس صورت گرفته است، از این رو بخش عمده‌ای از پروانه‌های ملی مس متعلق به خود این شرکت است، ضمن اینکه در کشور تنها معادن سنگ‌آهن هستند که بابت پروانه بهره‌برداری رقمی پرداخت نمی‌کنند و در واقع در کنار حقوق دولتی از همه معادن حق پروانه هم دریافت می‌شود.
این مقام مسوول در پاسخ به سوالی درباره سرانجام واگذاری صندوق فولاد به تامین اجتماعی گفت: در حال حاضر این واگذاری هنوز انجام نشده و بابت ادغام صندوق فولاد، تامین اجتماعی ارقام بالایی درخواست کرده است، از این رو صندوق فولاد برای تامین هزینه بازنشستگان خود که سال‌های طلایی عمر خود را به صنعت فولاد و معدن کشور خدمت کرده‌اند، چاره‌ای جز کمک گرفتن از شرکت‌های فعال موجود ندارد.
همه چیز آرام است سهامداران نگران نباشند!
در این حال محمود نوریان مدیرعامل چادرملو هم برگزاری جلسه‌های متعدد برای مشخص شدن کمک به صندوق بازنشستگی فولاد را تایید کرد و افزود: در جریان این مذاکرات در حال نهایی کردن میزان کمک به صندوق فولاد هستیم.
مدیرعامل شرکت چادرملو خاطر نشان کرد: در این جلسه‌ها مقرر شده تا چادرملو و گل‌گهر مبالغی را به صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد پرداخت کنند، اما این مبالغ به گونه‌ای باشد که به این شرکت‌ها نیز فشاری وارد نشود.
محمود نوریان در پاسخ به سوال خبرنگار ما که آیا پرداخت مبالغی به صندوق بازنشستگی فولاد باعث تعدیل منفی در سود شرکت‌های سنگ‌آهنی می شود، گفت: فعلا توافقات نهایی نشده و اثرات سود و زیانی این تصمیم نیاز به بررسی بیشتر و محاسبات کارشناسی دارد.
وی درباره دلیل این که ایمیدرو تصمیم گرفته این کمبود نقدینگی صندوق فولاد را از طریق سنگ‌آهنی‌ها برطرف کند، تاکید کرد: چون پروانه بهره‌برداری چادرملو و گل‌گهر به نام ایمیدرو است و ایمیدرو نیز مسوولیت هدایت و مدیریت صندوق بازنشستگی فولاد را بر عهده دارد، برای جبران هزینه‌های این صندوق و با توجه به تذکرهای داده شده درباره دریافتی‌های ایمیدرو از این معادن، قرار شده است شرکت‌های سنگ‌آهنی به صندوق کارکنان فولاد کمک کنند.
نوریان درباره این که این مبالغ در چه قالبی و با چه عنوانی قرار است دریافت شود، گفت: این مبلغ به قیمت سنگ‌آهن افزوده خواهد شد و سپس بعد از پرداخت فولادی‌ها برای خرید سنگ‌آهن، از شرکت‌های سنگ‌آهنی کسر شده و به صندوق کارکنان فولاد پرداخت می‌شود.
نوریان با بیان اینکه در شرایط فعلی شفاف شدن روابط سنگ‌آهنی‌ها و ایمیدرو لازم و ضروری است، گفت: دو سال پیش سنگ‌آهنی‌ها در توافقی با حکمیت ایمیدرو به فرمولی مناسب و راضی‌کننده برای تعیین قیمت سنگ‌آهن براساس نرخ فروش شمش فولاد خوزستان رسیدند.
هم‌اکنون که ایمیدرو به دنبال حقوق طبیعی خود یعنی حق پروانه است نیز در مذاکراتی با این سازمان به تعامل‌هایی رسیده‌ایم که این کمک به صندوق فولاد به نحوی پرداخت شود که به شرکت‌های سنگ‌آهنی فشاری را تحمیل نکند.
این مقام مسوول به سهامداران سنگ‌آهنی اطمینان داد که همچنان این شرکت‌ها در کنار شرکت‌های فولادی پرپتانسیل هستند و طرح‌های توسعه این شرکت‌ها آینده آنها را تضمین کرده است، ضمن اینکه تامین بخشی از هزینه‌های صندوق فولاد تاثیر زیادی بر سنگ‌آهنی‌ها ندارد و این شرکت‌ها به دور از نوسانات شدید به زودی به تابلوی بورس بر می‌گردند. وی تاکید کرد: جامعه سهامداری به آینده صنعت سنگ‌آهن در بلندمدت امیدوار باشد، چراکه آزادسازی نرخ شمش و ورود شمش فولاد به بورس کالا می‌تواند به رشد قیمت فروش سنگ‌آهن در آینده منجر شود.
توافق بهترین راهکار است
در این حال، امیرحسین نادری معاون اقتصادی و مالی فولاد مبارکه اصفهان نیز تامین هزینه‌های صندوق فولاد از سوی سنگ‌آهنی و فولادسازان را راهکاری مناسب دانست و با تایید مذاکرات انجام شده برای رسیدن به توافق نهایی برای کمک به صندوق فولاد گفت: این اتفاق موجب می‌شود که دولت راغب شود تا بهره‌برداری از معادن جدید را به سنگ‌آهنی‌ها واگذار کند.
این عضو هیات مدیره گل‌گهر با بیان اینکه کشور ذخایر قابل توجهی از معادن سنگ‌آهن را در خود جای داده است، گفت: تعامل ایجاد شده بین فولادسازان، سنگ‌آهنی‌ها و ایمیدرو در تامین هزینه‌های صندوق بازنشستگی فولاد سبب خواهد شد تا زنجیره ارزش افزوده صنعت سنگ‌آهن و فولاد به سمت تکامل حرکت کند و سنگ‌آهنی‌ها با افزایش بهره‌وری و ورود به بهره‌برداری از معادن جدید بتوانند به حاشیه سود بالاتری نسبت به گذشته دست یابند، ضمن اینکه دولت هم در فضای برد برد راغب می‌شود تا بهره‌برداری از
معادن جدید را هم به گروه‌های موجود واگذار کند.
نادری با ذکر این نکته که کیک صنعت سنگ‌آهن و فولاد را باید بزرگ‌تر از وضعیت موجود دید، تاکید کرد: منافع دو صنعت سنگ‌آهن و فولاد به هم گره خورده است و در این شرایط طبیعی است، انتظار داشت که هزینه‌های صندوق فولاد شراکتی از سوی این دو گروه تامین شود.
وی در برابر این سوال که تاثیر پرداخت ۱۷ هزار تومان به ازای هر تن خرید کنسانتره از سوی فولاد مبارکه بر حاشیه سود غول فولادسازی ایران چگونه است؟ گفت: فولاد مبارکه پیش از این کمک‌هایی به صندوق بازنشستگی فولاد داشت، البته از این ارقامی که شما می‌گویید اطلاع دقیقی ندارم، ولی در هر صورت به نظر نمی‌رسد که کمک به صندوق فولاد به شیوه مشارکتی با توجه به سابقه قبلی و اخبار موجود تاثیر قابل اعتنایی بر فولاد مبارکه داشته باشد.
وی تامین هزینه‌های صندوق فولاد به صورت مشارکتی را تدبیری مدیریتی دانست که می‌تواند برای همیشه خیال سهامداران سنگ‌آهنی و فولاد را راحت کند.
وی خاطرنشان کرد: پیش از این هم نرخ فروش سنگ‌آهن براساس فرمول پیشنهادی ایمیدرو نهایی شده و موجب شد تا برای همیشه اختلاف سنگ‌آهنی‌ها و فولادسازان درخصوص قیمت مرتفع شود و در شرایط کنونی هم به نظر می‌رسد که ورود ایمیدرو بتواند موضوع کمک به صندوق فولاد در قالب حق پروانه را برای همیشه شفاف کند.
سنگ‌آهن و فولاد به بازنشستگان مدیونند
این در حالی است که عبدالمجید شریفی هم درباره ماجرای سنگ‌آهنی‌ها و فولادسازان برای کمک مشترک به صندوق بازنشستگی فولاد گفت: نباید کسانی که سال‌ها عمر خود را در صنعت معدن و فولاد صرف‌ کرده‌اند، دچار مشکل شوند و تاکنون روش‌هایی برای کمک به صندوق فولاد انجام شده که البته مقطعی بوده است.
وی افزود: فولاد خوزستان تاکنون کمک‌هایی به صندوق فولاد داشت، اما میزان این کمک‌ها شناور و غیرشفاف بود، در حالی که در شرایط جدید پرداخت هزینه به صندوق مزبور شفاف می‌شود، ضمن اینکه فولادسازان هم در انجام این کمک تنها نخواهند بود.
شریفی با تاکید بر این که از جزئیات اعداد و ارقام توافقات در حال انجام فولادسازان و سنگ‌آهنی‌ها اطلاعی ندارد، گفت: تا آنجا که می‌دانم پرداخت هزینه به صندوق فولاد مبلغی از فروش کنسانتره و گندله به فولادسازان است که تیم کارشناسی در حال نهایی کردن جزئیات آن است، اما چیزی که مشخص است این است که هر دو طرف موافق شفاف شدن این کمک‌ها هستند.
وی ورود ایمیدرو به جریان رفع مشکلات بازنشسته‌های صندوق فولاد را ناشی از تدابیر مدیریتی این سازمان عنوان کرد و خاطرنشان کرد: این صندوق حدود 80 هزار بازنشسته معدن و فولاد را تحت پوشش دارد و در بین این افراد، هستند کسانی که صنعت فولاد و معدن کشور به آن مدیون است، از این رو شایسته نیست که آنها در تامین هزینه‌های خود با مشکل مواجه شوند، ضمن اینکه این کمک‌ها هم اتفاق جدیدی نیست و تاثیر سود و زیانی چندانی بر شرکت‌ها ندارد.
وی در برابر این سوال که آیا امکان عدم انجام تعدیل مثبت نماد فولاد خوزستان در گزارش ۶ ماهه به دلیل افزایش مبلغ کمک به صندوق فولاد وجود دارد، تاکید کرد: این افزایش هزینه‌ها به حدی نیست که بتواند نگران‌کننده باشد، ضمن اینکه فولاد خوزستان در بهترین شرایط وضعیت تولید و فروش قرار دارد و تقریبا از بودجه خود جلوتر است، از این‌رو این اتفاق در وضعیت کنونی آن بی‌تاثیر نیست، اما به هیچ عنوان نگران‌کننده نخواهد بود.
در حال حاضر مجموع ارزش بازار 4 شرکت چادرملو، گل‌‌گهر، مدیریت سرمایه‌گذاری امید و سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات بالغ بر 13 هزار میلیارد تومان است که نسبت به ارزش کنونی روز بازار 5/10 درصد ارزش بورس را در اختیار دارند و این موضوع نشان می‌دهد که نوسانات این گروه تاثیر قابل توجهی در شاخص کل خواهد داشت.
در حال حاضر شرکت گل‌گهر ششمین شرکت بزرگ بورس، چادرملو هفتمین شرکت بزرگ بورس، سرمایه‌گذاری امید نهمین شرکت بزرگ بورس و معادن و فلزات بیست و یکمین شرکت بزرگ بورس به لحاظ ارزش بازار محسوب می‌شود.این در حالی است که فولاد مبارکه با ارزش بازار ۷ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومانی سومین شرکت بزرگ بورس و فولاد خوزستان هم با ارزش بازار هزار و ۹۰۰ میلیارد تومانی هجدهمین شرکت بزرگ بورس به شمار می‌رود. این دو فولادساز با ارزش بازار مجموعا ۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی ۷/۷ درصد از ارزش بورس را به خود اختصاص داده‌اند.

سودآوری فولادی‌ها و سنگ‌آهنی‌ها چه تغییری می‌کند؟
در حالی که نماد شرکت‌های سنگ‌آهنی جهت شفاف سازی وضعیت پرداخت جدید به صندوق کارکنان فولاد متوقف شده است، اطلاعات موجود همزمان حکایت از تاثیر مهم این توافقات بر سودآوری شرکت‌های فولادی دارد؛ این در حالی است که بورس تا کنون اقدام به توقف نماد فولاد مبارکه نکرده است. بر اساس اخبار اولیه، شرکت‌های سنگ‌آهن و فولادی ملزم به پرداخت ۳۰ هزار تومان به ازای هر تن کنستانتره سنگ‌آهن به صندوق کارکنان فولاد شده بودند که در این میان سهم هر یک از دو گروه برابر (۱۵ هزار تومان) می‌باشد. اما بر مبنای اخبار تکمیلی، این نسبت به صورت ۱۲ هزار تومان سهم سنگ‌آهنی‌ها و ۱۷ هزار تومان سهم فولادی‌ها (در مجموع ۲۹ هزار تومان) تقسیم شده است. در این میان، هنوز صحبتی از تغییر نرخ فروش سنگ‌آهن و تعدیل فرمول قبلی قیمت گذاری (بر مبنای شمش فولاد خوزستان) در میان نیست. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که در صورت اجرایی شدن مفاد توافق به شرح اخیر و عدم تغییر قیمت فروش سنگ، شرکت چادرملو با توجه به فروش ۵/۷ میلیون تن کنستانتره و گندله، حدود ۹۰ میلیارد تومان افزایش هزینه خواهد داشت (۱۵۰ ریال به ازای هر سهم). تاثیر این تصمیم بر گل گهر (با ۶ میلیون تن فروش) در حد ۷۲ میلیارد تومان (۱۲۰ ریال به ازای هر سهم) است. در مورد فولاد مبارکه با توجه به مصرف ۷/۶ میلیون تن گندله و سنگ‌آهن (بدون احتساب ۹۵۰ هزار تن از سوی سنگ‌آهن بافق)، افزایش هزینه‌ها ۱۱۴ میلیارد تومان (۴۴ ریال به ازای هر سهم) تخمین زده می‌شود. فولاد خوزستان هم با در نظر گرفتن ۶۵/۳ میلیون تن مصرف سنگ‌آهن چادرملو و گل‌گهر، رشد هزینه‌ای معادل ۶۲ میلیارد تومان (۲۸۳ ریال به ازای هر سهم) را انتظار می‌کشد. بدیهی است این ارقام صرفا یک تخمین اولیه بوده و با انتشار جزئیات توافق صندوق کارکنان فولاد و شرکت‌ها قابل تعدیل است.