محمدحسین بابالو: بازار فولاد با محوریت فولادهای ساختمانی مدتی است که در رکودی مثال زدنی قرار دارد. کاهش روزشمار قیمت‌ها، ضعف محسوس تقاضا در کنار افزایش قیمت تمام شده چهره این بازار را تشکیل می‌دهد. به نظر می‌رسد این بازار مستعد حوادث بسیاری است ولی به زمان نیاز دارد. کاهش روزانه قیمت‌ها ترس و تردید را در این بازار حکمفرما کرده، به طوری که اجازه هیچ تصمیمی را به فعالان بازار نمی‌دهد. اینکه بازار فولاد به کف قیمتی خود نزدیک شده یا نه پرسشی است که تاکنون پاسخ روشنی به آن داده نشده است. در ماه‌های گذشته شاهد افزایش محسوس قیمت‌ها بودیم تا جایی که از سال گذشته تاکنون نزدیک به ۲۵ درصد افزایش قیمت در بازار فولاد ثبت شد. پس از این روند افزایشی چند ماهه با آغاز اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها در کمال ناباوری با کاهش نرخ‌ها روبه‌رو شدیم که قیمت‌ها را از بالای ۲۰۰۰ تومان به کمتر از ۱۹۰۰ تومان در هر کیلو کاهش داد. این روند نزولی تاکنون ادامه یافته و به نظر می‌رسد ادامه دار باشد. برای تحلیل این اوضاع باید بخش‌های عرضه و تقاضا را جداگانه بررسی و تحلیل کرد.

شرایط عرضه:

شرایط عرضه از جمله قیمت تمام شده، حجم عرضه و موجودی فعلی انبارها در شرایط خاصی قرار دارد. این موارد تا جایی پیش رفته است که هم حجم عرضه به‌صورت نسبی کاهش داشته و هم قیمت تمام شده انواع مقاطع فولادی در مسیر صعودی قرار گرفته است.

مهم‌ترین فاکتورهای موثر بر عرضه عبارتند از:

- اجرای مرحله دوم قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی

- افزایش غیرمنتظره قیمت قراضه

- بالابودن نسبی نرخ تورم و افزایش محسوس دستمزد و هزینه‌های جانبی

- افزایش آرام هزینه حمل‌ونقل بالاخص در هفته‌های گذشته

- بالابودن قیمت ارز در بازار غیررسمی و برخی محدودیت‌ها در تخصیص ارز مبادلاتی

- بالا بودن نسبی قیمت تمام شده فولادهای تحویلی در بورس کالا

- افزایش محسوس قیمت ماشین آلات و لوازم یدکی در تولید و نورد فولاد

- مشکلات تامین مالی واحدهای تولیدی

- محدود بودن نسبی حجم فولادهای تحویلی توسط بورس کالا برای روزهای آینده

- بالا بودن نسبی موجودی انبارها بالاخص اجناسی که با قیمت‌های بالا خریداری شده و عدم جذابیت فروش این اجناس تمامی موارد ذکر شده نیاز به تحلیل و تفسیر دارد. قطعا اجرای مرحله دوم قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی به افزایش هزینه تولید می‌انجامد. با توجه به جایگاه انرژی در فرآیند تولید فولاد خام و شکل دهی مصنوعات آهنی این افزایش تاثیر مستقیم بر صعود قیمت تمام شده فولاد دارد. همچنین با افزایش هزینه حمل‌و‌نقل بالاخص در هفته‌های قبل باز هم قیمت تمام شده فولاد برای مصرف‌کننده نهایی افزایش می‌یابد و از طرفی رشد قیمت تمام‌شده شمش، پتانسیلی برای افزایش قیمت تمام شده محصول نهایی است. بالابودن نرخ تورم و بالابودن قیمت ارز نیز دو فاکتوری هستند که به افزایش دستمزد، افزایش قیمت لوازم یدکی، افزایش قیمت تمام شده مصنوعات وارداتی، افزایش قیمت فروآلیاژها و... می‌انجامند.

البته در این میان مهم‌ترین فاکتور در قیمت تمام شده فولاد را می‌توان افزایش قیمت قراضه دانست که به صورت لحظه‌ای افزایش یافته است. مدتی است که جمع آوری و همچنین واردات قراضه با وقفه صورت می‌گیرد. با توجه به جایگاه خاص قراضه و غیرجایگزین بودن آن در فرآیند تولید فولاد بالاخص در احیای مستقیم، قوس و القایی شرایط بازار قراضه به سمت بحران پیش می‌رود که نیاز به توجه جدی دارد.

از سوی دیگر هم‌اکنون زمان تحویل کالاهایی است که در ماه‌های گذشته معامله شده و مثلا ۳۱/۲/۹۳ آخرین مهلت تحویل آنها است. با فرض معامله با قیمت ۱۷۴۰ تومان یا بیشتر و با احتساب ۸ درصد مالیات بر ارزش افزوده و حداکثر نیم درصد کارمزد بورس و سایر هزینه‌های تحویلی بدون احتساب هزینه حمل، قیمت تمام شده در مبدأ برابر خواهد بود با ۱۸۹۳ تومان.

در خصوص قیمت شمش نیز شرایط مشابهی حکمفرماست. برای روزهای آینده ۱۵۰ هزار تن شمش نیز آماده تحویل خواهد شد. با فرض قیمت ۱۵۵۰ تومان در هر کیلوگرم، قیمت تمام شده شمش در مبدأ برابر با ۱۶۸۱ تومان خواهد بود. در این میان قیمت قراضه نیز هم‌اکنون بسیار بالاست و تولید شمش همچون گذشته سود مطلوبی به همراه ندارد. از طرفی با توجه به قیمت بالای فعلی شمش در کنار هزینه تولید، نورد محصولات فولادی هم سود مطلوبی ندارد. تمامی این موارد به کاهش حجم تولید منجر شده است. این در حالی است که حجم تحویل با مبدأ بورس کالای ایران نیز کاهش داشته و دارد. واردات نیز کاهش داشته که همه این موارد به افت حجم عرضه منجر می‌شود. البته باید افزود با توجه به عدم ثبت تقاضای موثر فیزیکی به صورت محسوس، این کاهش حجم عرضه دیده نمی‌شود.

از طرفی موجودی انبارها به نسبت بالا است. به عبارت دیگر در شرایط فعلی و تقاضای بسیار ضعیف کنونی موجودی انبارها در حد بالایی است. این مطلب نقطه قوتی برای بالابودن حجم عرضه نیست چون غالب این کالاها با قیمت‌های بالایی خریداری شده و فروش در شرایط فعلی زیان محسوب می‌شود. از طرفی این حجم موجودی انبارها در صورت افزایش تقاضا و منطقی‌تر شدن بازار به سرعت کاهش خواهد یافت. برآیند تمامی این موارد دورنمای مطلوبی را برای عرضه نوید نمی‌دهد. حجم عرضه کاهش یافته و البته قیمت تمام شده آن شدیدا افزایش دارد. با توجه به تمامی این موارد می‌توان گفت که بخش عرضه بسیار ضعیف شده که پتانسیلی برای نوسان بازار خواهد بود.

شرایط تقاضا:

به جرات می‌توان گفت که تقاضا در بازار بسیار ضعیف است، به طوری که باعث شده بازار تحرک و جذابیت گذشته را نداشته باشد و همچنین شرایط واقعی بازار را نیز نشان ندهد. در روزهای اخیر است که تقاضای فیزیکی در بازار، تقاضای رسمی در بورس کالا و همچنین تقاضای سفته‌بازی در بین فعالان بازار کاهش محسوسی داشته است. تقاضای فیزیکی بخش خصوصی بسیار کاهش یافته است.

با توجه به کاهش شدید قیمت‌ها بسیاری از خریداران اصلی به امید کاهش بیشتر قیمت‌ها از خرید خودداری می‌کنند. از سویی جذابیت سفته‌بازی نیز کاهش محسوسی دارد. این در حالی است که برخی داده‌های اقتصادی از احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها حکایت دارد که خرید را ترسناک نشان می‌دهد.

احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها، احتمال توافق هسته‌ای و کاهش شدید قیمت دلار، بهبود شرایط و افزایش حجم واردات با ارز مبادله‌ای، ثبات نسبی قیمت مسکن و پس از آن نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان در تیرماه و... دلایلی است که خریدار را با تردید مواجه می‌کند. از طرفی داده‌های متناقض و حتی متضادی نیز وجود دارد. توافق هسته‌ای می‌تواند به بازگشت دارایی‌های دولت سرعت بخشد که با ورود این حجم سرمایه، قطعا بازارهای داخلی و پروژه‌ها با افزایش فعالیت مواجه می‌شوند. فراموش نکنیم که اگر قیمت دلار هر چقدر کاهش یابد باز هم فرآیند واردات فولاد در بهترین شرایط از پرداخت پیش پرداخت یا گشایش اعتبار اسنادی تا ترخیص در گمرکات کشور با احتساب زمان تولید، بارگیری و حمل دریایی تا نزدیک به ۲ ماه طول خواهد کشید. در بازار مسکن نیز در کنار ثبات نسبی قیمت‌ها، استعلام قیمت افزایش داشته که در کنار بالابودن عرضه مسکن قطعا به قدرتمند شدن و تثبیت این بازار منجر می‌شود. نزدیکی به تابستان و افزایش تقاضای فصلی نیز نقطه قوتی برای بازار خواهد بود. از طرفی نرخ سود بانکی کاهش داشته که جذابیت سرمایه‌گذاری در بانک را کاهش می‌دهد. با توجه به بهبود روابط خارجی می‌توان به افزایش درآمدهای دولت از طریق فروش نفت بیشتر امیدوار بود که به افزایش بودجه‌های عمرانی کمک خواهد کرد. این موارد و داده‌های متفاوت دیگری نیز بر بازار فولاد موثر بوده و هستند. در نهایت باید گفت که برآیند این موارد مثبت و منفی نمی‌تواند شرایط تقاضای ضعیف فعلی را توجیه کند، بنابراین تقاضا در حال انباشته و فشرده شدن است. از سویی انتظار افزایش محسوس و شتابان تقاضای موثر در کوتاه‌مدت را نیز نداریم ولی تقاضای ضعیف فعلی توجیه‌پذیر نیست.

برآیند کلی شرایط:

مدتی است قیمت فولاد در مسیر کاهشی قرار دارد، بنابراین غالب فعالان بازار به دورنمای نوسان قیمت‌ها بدبین هستند. هنوز هم روند نزولی قیمت‌ها کاملا متعادل نشده و به‌صورت نسبی نزولی است. از طرفی حجم تقاضا بسیار پایین است و چهره واقعی بازار را نشان نمی‌دهد. این در حالی است که عرضه شرایط وخیمی دارد که در شرایط سخت بازار خودنمایی نمی‌کند.

واقعیت آن است که هم قیمت تمام شده انواع مقاطع فولادی افزایش محسوسی داشته و هم حجم تولید کاهش دارد. اگر در روند قیمت‌گذاری تنها قیمت تمام شده را موثر بدانیم باید تاکنون قیمت‌ها افزایش می‌یافت.

تجربه سال‌های قبل نشان می‌دهد که به ندرت قیمت‌ها کمتر از قیمت تمام شده قرار خواهند گرفت که دورنمای مثبتی را پیش روی بازار قرار می‌دهد.

به نظر می‌رسد قیمت‌های فولاد در حال نزدیک شدن به قیمت تمام شده است که می‌تواند یک کف بنیادین را برای قیمت فولاد پدید آورد. هنوز نمی‌توان برای کف قیمت فولاد نسخه واحدی پیچیده، زیرا تقاضای موثر بسیار ضعیف است. به نظر می‌رسد قیمت فولاد به کف خود بسیار نزدیک شده اما شاید به کاهش بیشتری نیاز دارد.

قیمت شمش به نسبت میلگرد بسیار بالا است و گویی تمایل چندانی برای کاهش ندارد. کاهش قیمت شمش می‌تواند به کاهش قیمت میلگرد منتهی شود ولی برای اظهار نظر هنوز زود است.

همان‌گونه که ذکر شد تقاضا در حال فشرده شدن است و بالاخره خودنمایی خواهد کرد. این در حالی است که هنوز برای خودنمایی تقاضا به زمان بیشتری نیاز داریم و هفته جاری به همراه یک روز تعطیل، زمان مناسبی برای افزایش محسوس تقاضای موثر نیست، بنابراین باید گفت که در کوتاه‌مدت انتظار افزایش محسوس تقاضا و افزایش قیمت‌ها را نداریم ولی میان‌مدت تا دراز‌مدت را می‌توان با نظر مثبت نگریست.

به عنوان مقایسه بازار ورق‌های نورد گرم مدتی است که ثبات دارد و کاهش قیمت محسوسی را ثبت نکرده است. این بازار استحکام بیشتری داشته و اصطلاحا محکم‌تر است. از سویی روزهای آینده زمان تحویل بسیاری از کالاهای خریداری شده است. بنابراین منطقی به نظر می‌رسد که بسیاری از تجار و صاحبان این کالاها از معامله خودداری کنند و تمام پتانسیل خود را برای تحویل کالاها به کار گیرند.

این مساله می‌تواند جرقه‌هایی از سکوت بازار و بازارسازی را در ذات خود نهفته داشته باشد. تجربه ماه‌ها و سال‌های قبل به ما می‌آموزد که باید به رفتارهای برخی فعالان بزرگ بازار داخلی با نظر انتقادی و تحلیلی نگریست. در روزهای گذشته جرقه‌هایی از این قبیل افزایش‌ها دیده شده ولی در ضعف تقاضا به سرعت به خاموشی گرایید. احتمال افزایش این جرقه‌ها وجود دارد و سکوت بازار و عدم مخابره قیمت پیشنهادی را می‌توان نشانه‌ای از این طرز فکر قلمداد کرد.

به هر طریق بازار ضعیف فعلی در ضعف مبرم تقاضا می‌تواند ادامه یابد و قیمت‌های کمتری را ثبت کند ولی دورنمای کلی بازار قطعا مثبت است اما به زمان بیشتری نیاز دارد.

ضعف تقاضا و تردید بازار

ضعف تقاضا و تردید بازار