سید محمد رضا دانشگر قراضه در بازار داخلی کشور وضعیت چندان مطلوبی ندارد. نیاز فعلی کشور به قراضه سالانه حدود ۴ میلیون تن برآورد شده، درحالی‌که میزان تولید و عرضه قراضه بسیار کمتر از این مقدار است. در حال حاضر واحدهای فولادسازی در بخش خصوصی وجود دارند که به ناچار ۲ تا ۳ روز در هفته به دلیل نداشتن قراضه کوره‌های خود را خاموش می‌کنند. سایر واحدها نیز با پدیده قراضه گرانقیمت و نامرغوب مواجه هستند. وجود ناخالصی‌ها و قراضه‌های غیر استاندارد و خطرآفرین در یک سال گذشته باعث بروز خطرات جانی و مالی فراوانی در فولادسازانی شده است که عمدتا از کوره‌های القایی برای تولید فولاد استفاده می‌کنند. قیمت قراضه فولادی در ماه‌های اخیر نوسانات زیادی داشته و تولیدکنندگان فولاد بخش خصوصی را نگران کرده است، چرا که حیات این دسته از فولادسازان که عمدتا واحدهای کوچک و متوسط فولادی را اداره می‌کنند بسیار وابسته به وضعیت و قیمت قراضه می‌باشد. در ماه‌های ابتدایی ۹۲ به‌رغم ثبات نسبی قیمت شمش فولاد، قیمت قراضه حدود ۲۰درصد افزایش داشته و قیمت قراضه به ویژه در خرداد ماه حتی به حدود ۱۳۰۰ تومان نیز رسید. نکته مهم اینجا است که سقوط مقطعی قیمت شمش فولاد در اواخر خرداد و اوایل تیر ماه امسال بر خلاف انتظار تاثیر چندان زیادی بر قیمت قراضه نداشت. این افزایش قیمت و کمبود قراضه عمدتا ناشی از کثرت خریداران و تازه واردین به بازار تولید شمش و در عین حال ثابت ماندن حجم تولید قراضه کشور است. در یکی دو سال اخیر و با افزایش قیمت شمش خام، طرح‌های فولادسازی و شمش‌ریزی با استفاده از کوره‌های القایی و بعضا کوره‌های قوس الکتریکی، عمدتا با سرمایه بخش خصوصی به طرز بی‌سابقه‌ای احداث و وارد عرصه تولید شده است. این کارخانجات کم و بیش مشابه، با ظرفیت‌های سالانه چند ده هزار تا چند صد هزار تن همگی در زمره متقاضیان و مصرف‌کنندگان قراضه‌ای هستند که پیش از این با یک روند ثابت و عمدتا در صنایع ریخته‌گری قطعات دارای ارزش افزوده مصرف می‌شد. حتی کار به جایی رسید که بسیاری از ریخته‌گرها و قطعه‌ریزها نیز دست از کار اصلی خود کشیدند و با روش‌های سنتی به تولید شمش فولادی از قراضه روی آوردند.از طرف دیگر به دلیل شرایط اقتصادی سرانه تولید قراضه در کشور ما بسیار پایین و در عین حال موجودی‌های قبلی قراضه به سرعت در حال اتمام است. برای مقایسه بد نیست بدانید که سرانه تولید قراضه فولادی در کشور ترکیه از ۱۱۰ کیلوگرم در سال ۲۰۱۱ به ۱۴۵ کیلوگرم در سال ۲۰۱۲ رسیده است. در حالی‌که در همین مقطع زمانی سرانه تولید قراضه در ایران از ۲۲ کیلوگرم در سال ۲۰۱۱ به کمتر از ۱۹ کیلوگرم در سال ۲۰۱۲ (یعنی کمتر از ۵/۱ میلیون تن در سال) رسید. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان امسال قیمت قراضه به تدریج باز هم افزایش یابد. در اینجا برخی کارشناسان عنوان می‌کنند که در صورت افزایش مجدد ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت قراضه آنگاه واردات این محصول با قیمت‌های جهانی فعلی (حدود ۳۶۰ تا ۴۰۰ دلار بر هر تن) قابل توجیه خواهد شد؛ کاری که کشور ترکیه سال‌ها است در حال انجام آن است. ترکیه در سال ۲۰۱۲ با واردات ۴/۲۲ میلیون تن قراضه بزرگترین واردکننده قراضه در دنیا بوده و بی جهت نیست که تمام فعالان بازار جهانی قراضه نگاه ویژه‌ای به ترکیه داشته و تحولات این بازار را به دقت رصد می‌کنند و اکنون قیمت CFR قراضه ترکیه به عنوان قیمت مرجع بازار جهانی قراضه شناخته می‌شود. اما باید دقت داشت که تفاوت‌هایی نیز در این میان موجود است. ترکیه کشوری است که از منابع سنگ آهن بسیار ناچیزی برخوردار است و تولید سالانه حداکثر ۵ میلیون تن سنگ آهن خام آن تنها پاسخگوی ۱۰ درصد ظرفیت ۳۶ میلیون تنی فولاد در این کشور است و لذا ناچار به واردات قراضه است، در حالی که کشور ایران با تولید ۳۰ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن در سال ۹۱ و حدود ۵ میلیارد تن ذخایر خدادادی کشف شده سنگ آهن دارای شرایط متفاوت و مزیت اقتصادی در این حیطه است. واردات قراضه البته با نرخ فعلی ارز و هزینه‌های حمل و عوارض کمتر از ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ تومان تمام نخواهد شد. در این صورت فولادسازان ناگزیر به افزایش مجدد قیمت فولادخام خواهند بود. اما با توجه به روند رو به افزایش ظرفیت تولید فولاد در کشور و رقابتی شدن بازار در آینده، برگ برنده در دست فولادسازانی خواهد بود که عمدتا از سنگ آهن یا آهن اسفنجی استفاده می‌کنند. قیمت تمام شده شمش خام برای این دسته از فولادسازان بزرگ ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از فولادسازانی است که از قراضه استفاده می‌کنند و در صورت افت بازار و احساس نیاز به رقابت بلافاصله قادر به کاهش چشمگیر قیمت شمش خواهند بود و عرصه را برای فولادسازان کوچک تنگ خواهند کرد. لذا این پیش‌بینی‌ها باعث شده که بعضی از فولادسازان بخش خصوصی از هم اکنون به فکر راه‌اندازی کوره‌های قوس الکتریکی به جای کوره‌های القایی و جایگزین کردن مصرف آهن اسفنجی به جای قراضه باشند. در یکی دو سال آینده شاهد برخی تغییرات در تکنولوژی‌‌های تولید فولاد و همچنین ترکیب فولادسازان کشور خواهیم بود که البته همگی ریشه‌های اقتصادی دارند.