خبرگزاری فارس: بورس نفت با شش سال سابقه بحث و بررسی قرار بود امسال با عرضه نفت‏کوره کار خود را آغاز کند و در حالی که از سال گذشته تمام دست‌اندرکاران این بورس برای انجام معاملات نفتی اعلام آمادگی می‌کنند، اما خبری از بخش اصلی کار که کلید خوردن معاملات نفت‏کوره است، نیست. راه‌اندازی بورس نفت هفت خوان رستم شده است، هربار که یک مرحله از کار انجام شد، مسوولان اقدام به اعلام تاریخ و زمان برای راه‌اندازی این بورس کالایی ‌کردند و هر بار هم مساله‌ای رخ داد تا همه برنامه‌ها را لغو و به تاریخ دیگری موکول کند و این دور باطل باز هم تکرار شود.

به اعتقاد کارشناسان، اجرای فاز سوم بورس نفت و به عبارتی مهم‌ترین بخش کار نقش بسیار موثری در ارتقای جایگاه ایران در منطقه خواهد داشت و با پیشرفت و رونق آن، جایگاه ایران در جهان نیز با توجه به وجود تحریم‎ها تغییرات جدی خواهد یافت.

اهمیت اجرای این فاز به حدی بود که نیاز به کار‌های کارشناسی و تحقیقاتی زیادی داشت، پس از سه سال کار و تحقیقات پنهانی رسمی‌ و یک سال و نیم بررسی‌های علنی شرکت بورس‌ و سازمان‌های مربوطه، مسوولان در اواخر سال گذشته اعلام کردند زیرساخت‌ها برای راه‌اندازی بورس نفت فراهم و به زودی راه‌اندازی می‌شود.

در حالی که بحث‌ها در خصوص چگونگی معاملات در این بورس ادامه داشت، ۲۵ بهمن سال گذشته وزیر اقتصاد با دستور رییس‌‌جمهور مبنی بر راه‌اندازی هرچه سریع‌تر بورس نفت، زمان اجرای این پروژه را ۱۲ فروردین اعلام کرد و پس از آن در هر برنامه یا نشستی که از سوی سازمان‌های ذی‏ربط برگزار ‌شد، راه‌اندازی بورس نفت در این تاریخ با عرضه نفت کوره مورد تاکید قرار می‌گرفت.

پس از اینکه ۱۲ فروردین ماه برای راه‌اندازی بورس نفت در نظر گرفته شد، بورس کالا،‌ شرکت ملی نفت، وزارت نفت و اقتصاد جلسات متعددی در خصوص چگونگی انجام معاملات در این بورس و بسیاری از مسائل دیگر برگزار کردند و به مرور اطلاعات و برنامه‌ها برای آن از جمله بین‌المللی شدن ساعات معاملات، انجام معاملات به سه روش، نوع ارز‌های قابل استفاده در این بورس، نوع دریافت تضامین و ضوابط لازم و کارگزاران مجاز به انجام معاملات مشخص شد. روشن شدن این مسائل تا اواخر اسفند ماه، راه‌اندازی بورس نفت در ۱۲ فروردین ماه سال ۹۰ را حتمی ‌می‌‌کرد.

مسوولان بورس کالا و نفت اعلام می‌کردند زیرساخت‏ها آماده است و مشکلی برای راه‌اندازی بورس نفت در ۱۲ فروردین وجود ندارد، ۱۱ فروردین ماه نیز تست و آزمایش‌های نهایی در کیش برای سیستم معاملات انجام شد و مشکلی به‏وجود نیامد؛ اما در زمان مقرر خبری از عرضه نفت کوره نشد.

در ۱۴ فروردین ماه محمود غفاری مدیر تالار‌های بورس کالا اعلام کرد: ما آمادگی کامل برای راه‌اندازی بورس نفت را داریم؛ ولی روشن نشدن حساب واریز وجوه حاصل از معاملات دلیل عدم راه‌اندازی این بورس در ۱۲ فروردین است که امیدوارند تا پایان هفته جاری این بورس افتتاح شود.

مدیر عامل شرکت ملی نفت نیز در نخستین نشست خبری سال ۹۰ از ارائه نامه‌ای به بورس کالا مبنی بر آمادگی این شرکت برای آغاز معاملات نفتی در رینگ صادراتی کیش و مرحله نخست آن یعنی عرضه نفت کوره خبر داده بود.

آیا واقعا بورس کالا و شرکت ملی نفت برای راه‌اندازی آمادگی دارد؟ آیا نکته و مساله‌ای در این خصوص وجود دارد که مطرح نشد یا اینکه مسوولان نفتی نسبت به نحوه انجام معاملات در بورس آشنا نبوده؛ زیرا مدت‌ها معاملات نفت و سیستم فروش آنها دولتی بوده است.

در همین حال وزیر نفت دستور عرضه بنزین در تالار بورس کالا در کیش را صادر کرد و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و بورس کالا به سرعت اقدامات لازم را برای عرضه انجام داده و پس از گذشت دو هفته از انتشار این خبر معاملات بنزین در رینگ صادراتی کیش راه‌اندازی شد.

چرا بنزین باید در مدت دو هفته کار‌های پذیرش و عرضه ‌آن انجام شود ولی نفت کوره و نفت خام بیش از یک سال است تحقیقات آن علنی شده و در اصل سه سال است در حال بررسی آن مساله هستند ولی تحقق نمی‏یابد؟

در حالی با عرضه بنزین به گفته مدیر عامل بورس کالا فاز سوم بورس نفت به صورت آزمایشی راه‌اندازی می‌شود که محمد‌رضا شهیدی‌تبار رییس هیات مدیره بورس کالا در خصوص راه‌اندازی بورس نفت با عرضه بنزین یا نفت کوره اعلام کرد که بورس نفت براساس توافقات انجام شده با معامله نفت کوره راه‌اندازی می‌شود و پس از آن سایر فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین.

اما نکته جالب این بود که ناگهان ورق برگشت و مسوولان عرضه بنزین صادراتی عملا راه‌اندازی فاز سوم بورس نفت را اعلام کردند حالا چه آزمایشی و چه غیرآزمایشی.

حتی عنوان شد با انجام این کار فاز سوم و اصلی بورس نفت ایران با بنزین کلید خورد و قرار است بلافاصله پس از بنزین، نفت کوره و نفت خام عرضه شود، البته این قولی بود که شرکت ملی نفت اعلام کرد؛ ولی در حال حاضر خبری نیست. همچنین با ادغام وزارت نفت در نیرو همه چیز به نفع کسانی پیش می‌رود که علاقه زیادی به عرضه نفت کوره و خام در بورس ندارند. عملا همه مسائل دست به دست هم داده تا انتظار شش ساله برای این اقدام بلاتکلیف بماند.

ظاهرا با عرضه بنزین نفت کوره به فراموشی سپرده شد و این پرسش را به وجود آورد که آیا راه‌اندازی فاز سوم بورس نفت به صورت نمادین کلید خورد تا عرضه نفت کوره و پس از نفت خام به زمانی نامعلوم موکول شود، به عبارتی عملا عرضه نفت کوره و سپس نفت خام آن گونه که وعده داده شده بود به کما می‌رود؟ ادغام وزارت نفت در نیرو یکی از مسائلی است که عرضه نفت کوره را به حاشیه برد و تا زمانی که وضعیت این وزارتخانه مشخص نشود احتمالا وضعیت نفت کوره و نفت خام به عنوان اساسی‌ترین کالا‌هایی که قرار است بورس نفت ایران را در منطقه شاخص کند، نامعلوم خواهد بود.