محمد حسین بابالو

بازار فولاد داخلی مدتی است که در رکودی مثال زدنی فرو رفته تا جایی که واردات نیز دیگر صرفه اقتصادی ندارد. با توجه به کاهش حجم نقدینگی و افت تقاضا، پایین بودن موجودی انبارها به چشم نمی‌آید. با تزریق پول یا افزایش سرعت چرخش آن قطعا با افزایش قیمت‌ها مواجه خواهیم شد. در غیر این صورت و در صورت ادامه یافتن اوضاع اقتصادی فعلی به جرات می‌توان گفت ظرفیت تولید داخلی و بالاخص آن دسته از مصنوعات فولادی که در بورس کالای ایران عرضه و معامله می‌شود جوابگوی نیاز داخلی بوده و احتیاجی به افزایش حجم واردات نیست، بنابراین این رکود ادامه خواهد داشت.

بازار فولاد داخلی روزهای عجیب و مهمی را سپری می‌کند. این بازار مدتی است که در رکود قرار دارد و برخی این شرایط بازار و کاهش شدید حجم معاملات در بازارهای غیررسمی را در سال‌های اخیر بی‌سابقه می‌دانند. قیمت‌ها در بورس کالای ایران و بالاخص برای محصولات نهایی به صورت تصنعی و دست ساخته توسط دولت پایین نگه داشته شده است. در کوتاه مدت نیز امیدی برای افزایش قیمت‌ها در بورس کالا دیده نمی‌شود و این در حالی است که حجم واردات نیز چند هفته است به حداقل رسیده و غالب تجار و واردکنندگان با سابقه از انعقاد قرارداد و واردات خودداری می‌کنند. هم‌اکنون موجودی کالاها در داخل کشور و مبادی ورودی بسیار پایین است. با توجه به کمتر بودن قیمت‌های داخلی از قیمت تمام شده اجناس وارداتی، واردات صرفه اقتصادی نداشته و تجار به تولیدات داخل روی آورده‌اند. طی هفته گذشته قیمت‌ها مجددا در مسیر کاهش قرار گرفته است. این در حالی است که با توجه به سیاست‌های شدید انقباضی دولت و سعی در ثابت نگهداشتن قیمت‌ها هم اکنون حجم تقاضا کاهش چشمگیری یافته است. این کاهش حجم تقاضا از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کرده و امکان رشد قیمت‌ها و بهبود بازار را نمی‌دهد.

سیاست‌های پولی - مالی دولت

مهم‌ترین فاکتور در خصوص بازارهای داخلی فولاد شرایط کلی و سیاست‌های اصلی پولی - مالی دولت است. برای سال جاری و بالاخص برای پایان سال سیاست‌های کلی حکایت از سیاست‌های انقباضی شدیدی دارد. احتمال تغییر این سیاست‌ها در کوتاه مدت تقریبا بعید به نظر می‌رسد. با توجه به اجرای سیاست‌های مربوط به هدفمند کردن یارانه‌ها هرگونه تغییر بالاخص اعمال هرگونه سیاست انبساطی دور از ذهن خواهد بود. با توجه به عدم ارائه به موقع بودجه سال ۹۰ نیز احتمال تمدید بودجه سال ۸۹ برای سه ماه اول سال آینده وجود دارد. این مطلب یعنی ادامه این روند حداقل تا ۴ ماه آینده.

با توجه به ایام پایان سال و تلاش برخی از موسسات و شرکت‌های دولتی برای جذب بودجه و تزریق منابع مالی به صورت سنتی به بازار، احتمال افزایش حجم تقاضا و به تبع آن افزایش قیمت‌ها وجود دارد. این در حالی است که این مطلب فقط یک احتمال است.

شرایط جهانی

در خصوص شرایط بین‌المللی نیز اوضاع متغیر است. تا چند هفته گذشته و نزدیک به ۸ ماه قیمت‌ها با برآیندی صعودی در حال حرکت بود اما هم اکنون روند نزولی آرامی را تجربه می‌کند. این در حالی است که پیش‌بینی می شود این روند نزولی رویدادی در جهت تثبیت قیمت‌ها خواهد بود.

قیمت شمش بالاخص برای کشورهای مشترک‌المنافع و ترکیه اندکی کاهش یافته، ولی این روند کاهشی به دیگر کالاها و دیگر بازارها تسری نیافته است. بازار چین بالاخص انواع مصنوعات ساختمانی و ورق در شرایط نسبتا پایداری قرار دارد و با توجه به بالابودن قیمت‌های آتی Future بالاخص در بازار چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در جهان ثبات و نهایتا افزایش آرام قیمت‌ها دور از ذهن نخواهد بود.

در خصوص هزینه تولید نیز می‌توان گفت نفت به عنوان مهم‌ترین حامل انرژی و فاکتوری تاثیرگذار به صورت غیر مستقیم و بسیار موثر در قیمت تمام شده در سطوح بسیار بالایی قرار دارد. با توجه به شرایط خاص اقتصاد جهانی و روند بهبود آن، افزایش تقاضا در برابر تثبیت تقریبی حجم عرضه، برخی مشکلات سیاسی و... احتمال کاهش شدید قیمت‌ها دور از ذهن است. سنگ‌آهن و زغال نیز در شرایطی متعادل و قیمت‌هایی بالا با برآیندی صعودی و بسیار آرام در حال نوسان هستند. اکثریت قریب به اتفاق فروآلیاژها نیز در سطوح بالایی قرار داشته و احتمال جدی کاهش قیمت آنها دور از ذهن خواهد بود. با توجه به موارد ذکر شده احتمال کاهش جدی قیمت‌های جهانی در کوتاه مدت دور از ذهن است. نوسانات محدود و سپس ثبات قیمت‌ها و ادامه روند صعودی آرام، دورنمای بازارهای جهانی است.

شرایط عرضه

در ایران همچون دیگر کشورهای جهان شرایط و قیمت‌های عرضه توسط تولید داخلی و واردات تامین می‌شود. غالب تولیدات داخل بالاخص بخش دولتی در بورس کالای ایران اقدام به عرضه می‌کنند و قیمت‌ها نیز مشخص است. هم‌اکنون این قیمت‌ها برای تحویل تا ماه اردیبهشت در سطوح نزدیک به ۷۷۰ هزار تومان در هر تن ثابت شده است. این مطلب یعنی آنکه تا این مدت پتانسیلی جدی برای ثابت ماندن قیمت‌ها وجود دارد. پیش‌بینی می‌شود برای عرضه‌های تحویل تا ماه خرداد نیز این شرایط حکمفرما باشد.

بخش دیگر واردات است. هم‌اکنون به دلیل پایین بودن قیمت‌ها در داخل، افزایش قیمت‌های جهانی، افزایش قیمت ارز در بازار غیررسمی و برخی محدودیت‌ها در گشایش اعتبارات اسنادی و... واردات از جذابیت گذشته برخوردار نیست و در برخی مصنوعات فولادی هیچ‌گونه سود اقتصادی برای این امر متصور نیست. این مطلب مدتی است که به کاهش حجم واردات و حتی متوقف شدن آن برای برخی کالاها انجامیده است. هم اکنون موجودی انبارها در خصوص برخی کالاها بسیار ناچیز بوده؛ اما کاهش شدید تقاضا اجازه رخنمایی این مهم را نمی‌دهد. به جرات می‌توان گفت هم اکنون واردات انجام نشده و سفارش واردات نیز قطعی نمی‌گردد. این مطلب در میان مدت به کاهش بیشتر موجودی انبارها و خالی شدن بازار از کالاهای وارداتی منجر خواهد شد.

شرایط تقاضا

همان‌گونه که ذکر شد تقاضای فولاد در بازار داخلی در قرابت بالایی با روند عمومی اقتصاد جامعه و حجم سرمایه‌گذاری‌ها و نهایتا سیاست‌های پولی - مالی دولت دارد. با توجه به سیاست‌های انقباضی دولت همچنین احتمال ادامه این روند در هفته های پایان سال جاری و آغاز سال آینده به نظر می‌رسد تقاضا برای فولاد همچنان پایین باقی بماند. در صورت هرگونه تغییری در این سیاست‌ها از جمله کاهش نرخ بهره، اتخاذ سیاست‌های انبساطی، افزایش تزریق پول به پروژه‌ها یا افزایش بودجه های عمرانی، ادای تعهدات دولتی بالاخص به بخش خصوصی و پیمانکاران، حمایت از کارخانه‌ها و تولیدکنندگان واقعی و... می‌توان به افزایش تقاضا امیدوار بود.

به صورت سنتی در روزهای پایان سال شاهد افزایش حجم نقدینگی به دلیل افزایش پایه پولی فعالان اقتصادی کوچک و بزرگ جامعه در کنار افزایش سرعت چرخش نقدینگی در جامعه خواهیم بود. این مطلب به افزایش حجم تقاضای سنتی منجر خواهد شد. با فرض عدم تغییر در سیاست‌های اقتصادی و در صورت عدم افزایش قیمت حامل‌های انرژی وعده داده شده توسط دولت می‌توان به بازگشت فعالان بازار و افزایش رونق اقتصادی و افزایش تقاضا امیدوار بود.

نکته دیگر اوضاع بازارهای رقیب است. هم‌اکنون بازار سهام به عنوان پر رونق ترین بازار رقیب فولاد و مسکن می‌باشد و هر روز رکورد جدیدی را در شاخص ثبت می‌کند. با توجه به این روند صعودی می‌توان گفت که این بازار گوی سبقت را ربوده است. در صورت ادامه این روند شرایط به زیان بازار فولاد ادامه خواهد یافت. با توجه به احتمال بروز حباب در این بازار و در صورت ترکیدن این حباب سرمایه ها به این بازار حرکت خواهد کرد. بازار دیگر طلا است که هر روز در مسیر سقوط حرکت می‌کند و ادامه این روند نزولی قابل پیش‌بینی است. بازار دیگر ارز است که در مسیر صعود قرار دارد و ادامه خواهد یافت. برآیند موارد ذکر شده از افزایش تقاضا حکایت می‌کند. در صورت عدم تغییر در سیاست‌های اقتصادی دولت روند تقاضا قطعا صعودی خواهد شد. در صورت عدم تغییر نیز شرایط کلی به سود بازار حرکت می‌کند؛ زیرا روند بهبود اقتصاد جهانی به داخل تسری یافته و به افزایش تقاضا منجر می‌شود. با توجه به این موارد می‌توان گفت امکان دارد آینده بازار،آینده‌ای صعودی باشد. اگر این روند در روزهای آینده به آرامی افزایش یابد می‌توان گفت که تا سال جدید شمسی این مسیر آرام ادامه یابد؛ اما اگر این‌گونه نشد و رکود باز هم دامن‌گیر بازار بود می‌توان گفت انتظار افزایش قیمت‌ها دور از ذهن نخواهد بود. به عنوان برآیند کلی احتمال ادامه روند ضعیف فعلی دور از ذهن است.