چک‌پول‌ها حذف می‌شوند

لیلا اکبرپور

مدیران اداره‌های نشر اسکناس و خزانه و نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، سیاست‌های این بانک را برای تامین اسکناس مورد نیاز مردم در روزهای پایانی سال تشریح کردند. هرچند براساس آمارهای مستند اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی سهم تراکنش‌های پایانه‌های فروش (POS) از ماهانه ۵/۱درصد در سال‌های گذشته به ۶درصد افزایش یافته است که نشانه استقبال مردم از خرید با کارت دارد، اما هنوز ۹۴درصد تراکنش‌ها برای دریافت وجه نقد از دستگاه‌های خودپرداز (ATM) صورت می‌گیرد.

این در حالی است که سرانه مصرف اسکناس در کشورمان ۱۱۴ برگ است و بانک مرکزی در نظر دارد از جایگزینی اسکناس برای حذف تدریجی چک‌پول از بازار اقدام کند.

سهم تراکنش‌های POS به ۶درصد افزایش یافت

مهران شریفی، مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی روز گذشته در یک نشست مطبوعاتی از امکان دریافت بیش از ۴۰هزار تومان با یک تراکنش از هر بانک عضو شتاب خبر داد و یادآور شد: تا پیش از این مشتریان می‌توانستند با استفاده از ATM همان عابربانک با یک تراکنش بیش از ۴۰هزار تومان دریافت کنند که ارائه این سرویس به طور شتابی هم فراهم شد.

او با بیان اینکه ۲۵درصد از ظرفیت خودپرداز هر بانک در تهران و ۱۵درصد از ظرفیت خودپرداز هر بانک در شهرستان‌ها با اسکناس۵هزار تومان تامین شده است، خاطرنشان کرد: مشتریان می‌توانند با یک تراکنش ۲۰۰هزار تومان از هر خودپرداز پول دریافت کنند.

شریفی با اعلام اینکه انتقال وجه از یک بانک به بانک دیگر از طریق کارت‌های بانکی اکنون در ۱۳ بانک کشور اجرا می‌شود، یادآور شد: تعداد تراکنش‌ها حکایت از استقبال مردم از این سرویس نوین دارد.

مدیر اداره نظام‌های پرداخت، تعداد قبوض مصارف آب، برق، گاز و تلفن را سالانه ۸۰۰میلیون قبض عنوان کرد و گفت: با سرویس پرداخت قبوض از طریق اینترنت و تلفن موجب کاهش مراجعین به شعب شده است.

شریفی تعداد خودپردازهای سراسر کشور تا پایان دی ماه امسال را ۹هزار و ۶۰۰ دستگاه و کارت‌های صادره را ۳۳میلیون و ۶۰۰هزار کارت اعلام کرد و افزود: از این میزان ۲۸میلیون کارت بانکی برای استفاده از ATM،م۵میلیون کارت خرید برای استفاده از POS و ۲۵۵هزار کارت، اعتباری هستند.

به گفته او تعداد پایانه‌های فروش (POS) در سراسر کشور به ۳۶۵هزار دستگاه در پایان دی‌ماه امسال رسید.

شریفی تعداد تراکنش در دی ماه ۸۶ را (برای یک ماه) ۵۰میلیون تراکنش خودپرداز برای دریافت وجه نقد و ۳میلیون و ۲۰۰هزار تراکنش پایانه فروش برای خرید مستقیم از فروشگاه‌ها اعلام کرد و اظهار داشت: سهم خرید مستقیم از طریق ۶POS درصد و دریافت وجه نقد از دستگاه‌های خودپرداز ۹۴درصد است.

او در پاسخ به سوال دنیای اقتصاد مبنی بر این که «آیا امکان افزایش مقاومت کارت‌های بانکی برای جلوگیری از حذف اطلاعات در هنگام قرار گرفتن در میادین قوی مغناطیسی وجود دارد؟ گفت: در کارت‌های بانکی که برای استفاده از خودپرداز در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد، اطلاعات بر روی یک نوار مغناطیسی ذخیره می‌شود که دارای این نقطه ضعف است که در میادین قوی‌تر اطلاعات آن مخدوش می‌شود و تقریبا در سایر کشورها نیز کارت‌ها، مغناطیسی است. اما کارت‌های هوشمندی هستند که مقاومت بیشتری دارند و کاربری‌های خاص خود را هم دارند.

او ادامه داد:‌ در بانک مرکزی تلاش می‌کنیم کاربری‌های بیشتری برای کارت‌های بانکی تعریف شود و کارت هوشمند در اختیار مشتریان قرار گیرد که البته هزینه تولید آنها ۵ برابر کارت‌های مغناطیسی است.

شریفی در پاسخ به سوال دیگر دنیای اقتصاد در خصوص این که حذف تدریجی چک پول از بازار باید با توسعه بانکداری الکترونیکی صورت بگیرد نه تزریق برگه‌های اسکناس، توضیح داد: تغییر نگرش مردم یکباره صورت نمی‌گیرد و از سویی پرداخت الکترونیکی نیز اتفاق یک باره نیست؛ در واقع زمان می‌خواهد که استفاده از بانکداری الکترونیک جایگزین چک‌پولی شود که به سرعت نقد می‌شد.

بانک مرکزی با امکان پرداخت‌های الکترونیکی و تامین اسکناس به موازات یکدیگر چک پول را تدریجی از بازار حذف می‌کند.

سرانه اسکناس در ایران ۱۱۴ برگ است

محمد قدس‌الهی، مدیر نشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی از تامین اسکناس مورد نیاز مردم در پایان سال خبر داد و گفت: در اسفندماه و افزایش تقاضای مردم برای منابع نقدی هیچ‌گونه مشکلی بابت کمبود اسکناس نخواهیم داشت و مردم اطمینان داشته باشند که ذخایر احتیاطی اسکناس خود را می‌توانند به راحتی تامین کنند.

قدس الهی، ترکیب اسکناس‌های در اختیار مردم را در پایان سال‌جاری متناسب عنوان کرد و گفت: جهت‌گیری به سمت اسکناس‌های ۲۰ و ۵۰هزار ریالی است. مدیر نشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی خاطرنشان کرد: بنا به تاکید رییس کل بانک مرکزی مبنی‌بر چاپ و آماده کردن اسکناس‌های ۵۰هزار ریالی برای پرداخت‌ها، در شش‌ماه نخست امسال یک‌تریلیون ریال اسکناس ۵۰هزار ریالی و در شش‌ماه دوم حدود ۱۲تریلیون ریال توزیع شد که در مجموع میزان آن به ۱۳تریلیون ریال رسید.

وی توزیع اسکناس‌های ۵۰هزار ریالی را نسبت به سایر اسکناس‌ها ۵/۱۶درصد عنوان کرد و گفت: با توزیع حدود ۵تریلیون ریال اسکناس۲۰هزار ریالی، نسبت این اسکناس نیز به سایر اسکناس‌ها به ۴۰درصد رسید.

قدس الهی گفت: تاکنون پنج‌تریلیون ریال اسکناس منتشر شده داشتیم که امسال این رقم به ۱۴تریلیون ریال رسیده است. بانک مرکزی در‌صدد است با انتشار اسکناس‌های درشت‌تر به تدریج اسکناس را جایگزین چک‌پول کند.

مدیرنشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی درباره نظارت بر دستگاه‌های خودپرداز برای پول‌گذاری‌، گفت: به بانک‌ها بخشنامه شده که کشیک شبانه و ایام تعطیل خود را تقویت کنند.

وی اضافه کرد: گاهی دستگاه‌های خودپرداز خالی از اسکناس است که علت آن شاید ترافیک سنگین پایان سال و تاخیر گروه اسکناس رسان و یا ترکیب نامناسب اسکناس‌های شعب برای دستگاه‌های خودپرداز باشد.

قدس الهی افزود: به بانک‌ها توصیه کرده‌ایم مسوولان شعب یا گروه پول‌رسان را آموزش دهند تا خودشان برنامه نرم‌افزاری دستگاه را تغییر دهند. این کار در‌حال‌حاضر توسط شرکت‌های خدماتی انجام می‌شود ولی توصیه کرده‌ایم به‌تدریج به سمتی بروند که این کار توسط کارکنان شعب صورت گیرد. وی دستگاه‌های خودپرداز را ویژه دریافت چند برگ اسکناس در شرایط اضطراری دانست و از مردم خواست برای خریدها و کارهای روزانه خود از کارت‌های الکترونیکی خود استفاده کنند. مدیر نشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی در پاسخ به سوالی درباره جعلی بودن اسکناس‌ها نیز گفت: مردم باید مراقب اسکناس‌ها و چک پول‌های جعلی باشند.

البته ما اسکناس‌های چاپی جعلی نداریم، اما کپی رنگی و پرینت کامپیوتری آن مشاهده شده که تشخیص آن نیز کاملا آسان است.

قدس‌الهی درباره سرانه مصرف اسکناس، گفت: سرانه مصرف اسکناس در سال گذشته ۱۱۴ برگ بود. با توجه به اینکه همچنان به علت نیاز بازار مجبور به تزریق اسکناس‌های ریز هستیم، پیش‌بینی می‌کنیم در سال آینده نیز این رقم ثابت بماند.

وی در پاسخ به سوالی درباره چاپ اسکناس‌های درشت تر گفت: اسکناس ده‌هزار ریالی در سال ۵۰منتشر شد و از آن پس تا ۳۲سال اسکناس درشت‌تر به چاپ نرسید. به‌رغم اینکه بانک مرکزی درخواست چاپ اسکناس‌های درشت تر داشت، اما تا سال ۸۲ با آن موافقت نشد.

مدیر نشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی اظهار داشت: در سال ۸۲اسکناس ۲۰ هزار ریالی و در سال ۸۵اسکناس ۵۰هزار ریالی چاپ شد. در این فاصله زمانی‌، از آنجا که تقاضای بازار تکافو نمی‌کرد، بانک‌ها ناگزیر از چاپ و استفاده از چک پول شدند.

قدس الهی با اشاره به اثرات منفی چک‌پول بر اقتصاد کشور، گفت: به همین خاطر سعی بر افزایش میزان استفاده از چک‌پول و چاپ اسکناس‌های ۵۰۰ و ۱۰۰‌هزار ریالی برای تامین نیاز بازار داریم.

وی میزان انتشار، فروش و ابطال چک پول‌ها در سال را یک‌میلیارد برگ عنوان کرد.

مدیر نشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی هزینه چاپ هر برگ اسکناس را ۲۴۱‌ریال عنوان کرد و گفت: با توجه به آنکه در سال ۶۰۰میلیون برگ اسکناس امحا می‌شود، هزینه جایگزینی آن به اضافه ۲۰درصد هزینه جابه‌جایی، حدود ۱۷۵میلیارد ریال می‌شود.

او در خصوص تعیین قیمت پایه سکه‌های طلا در حراج بانک کارگشایی به دنیای‌اقتصاد گفت: قیمت سکه طلا در بازار داخلی از قیمت جهانی تبعیت می‌کند. معمولا یک سکه بهارآزادی ۷/۳۲گرم طلا دارد و وزن آن ۸/۳۵گرم است که طلا ۹۰۰ است، اما ۷/۳۲گرم آن طلای خالص است.

وی اضافه کرد: برای محاسبه قیمت پایه، قیمت طلای بین‌المللی و نقره‌ای که در آن بکار رفته به همراه چهار‌درصد عوارض ورودی و ۲هزار ریال هزینه ضرب را در نظر می‌گیرند. این قیمت در بانک کارگشایی به عنوان قیمت پایه اعلام می‌شود و در حراج آن بانک، متناسب با تقاضای مشتریان در بسته‌های صد‌قطعه‌ای به فروش می‌رسد.

مدیر نشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی، گفت: پیش از این بانک کارگشایی هفته‌ای سه روز حراج داشت که به توصیه بانک مرکزی این حراج به طور روزانه انجام می‌شود.

قدس الهی افزود: با این کار عرضه سکه دو برابر شده است ضمن اینکه از طریق صرافی‌های بانک‌ها هم سکه به بانک‌ها عرضه می‌کنیم، ضمن آنکه سازمان‌های دولتی نیز می‌توانند در صورت نیاز از بانک کارگشایی سکه خرید کنند.

وی درباره تفاوت قیمت سکه طلا بر حسب سال ضرب آن گفت: طبق مذاکراتی که بین اتحادیه طلافروشان و بانک مرکزی صورت گرفته است، به تمام طلافروشان و صرافی‌ها از طرف بانک مرکزی، اتحادیه طلا فروشان و شورای اصناف اعلام شده صرفنظر از سال ضرب سکه باید آن را به نرخ روز خرید و فروش کنند.

مدیر نشر اسکناس و خزانه بانک مرکزی اظهار داشت: اداره نظارت بر موسسات پولی بانک مرکزی و نیز اتحادیه صنف طلا و جواهر بر اجرای این بخشنامه نظارت می‌کنند. در صورتی که تخلفی در این زمینه صورت گیرد باید شکایت کنند تا رسیدگی شود.