مژده ابراهیمی:
با توجه به مصوبه جدید وزارت نفت مبنی بر فرمول قیمتگذاری محصولات پالایشی و قیمت مواد اولیه آنها، نااطمینانیهایی در بازار سرمایه اتفاق افتاد که باعث قرمز شدن اکثر سهمها در هفته گذشته شد. این اتفاق پیش از این در مورد مصوبه خوراک پتروشیمیها بر روند بورس تاثیر بسزایی داشت. با توجه به بیاعتمادی سرمایهگذاران به بازار سرمایه، محتمل است که با قانون جدید بیاعتمادیها افزایش یابد. دستورالعمل فوق میتواند تاثیر منفی بر میزان سودآوری شرکتها و نیز ارزشافزوده مشتقات بنزین داشته باشد. از طرفی این نااطمینانیها میتواند به بروز تنش در روند معاملات بازارسرمایه و تصمیمات هیجانی سهامداران منجر شود. «باشگاه اقتصاددانان» در این پرونده به بررسی اثرات این قانون بر بازار سرمایه پرداخته است.
در ابلاغیه جدید دستورالعمل قیمتگذاری نفتخام و فرآوردههای نفتی، فرمول سمت فروش نفتخام به پالایشگاهها تغییر نکرده است، اما در سمت خرید فرآوردههای نفتی شاهد تغییر بنزین مرجع از بنزین اکتان۹۵ سنگاپور به بنزین اکتان ۹۵ فوب خلیجفارس هستیم که باعث کاهش چند دلاری قیمت خرید بنزین از پالایشگاههای داخلی میشود و به کاهش کرکاسپرد بنزین اکتان۸۷ و کاهش کرکاسپرد گازوئیل سولفور بالا میانجامد.
بازارسرمایه که در پارادایمهای نوین اقتصادی جایگاهی جریانساز و جهتدهنده دارد، از جمله ابزارهایی است که اقتصادهای توسعهیافته و در حال توسعه از آن بهعنوان موتور محرک اقتصادی و عصاره و نماد علم اقتصاد بهره میبرند و در جایگاه مغز متفکر اقتصاد، نقشآفرینی میکند؛ چرا که سرمایهگذاری، اساس و پایه رشد و توسعه اقتصادی است و قرار است در این بازار جریان نقدینگی بهدرستی تخصیص یابد (سرمایهگذاری شود) و چرخ صنعت و خدمات، بهموقع و به اندازه تامین مالی شود، ولی چرا با این همه مزایایی که بازار سرمایه میتواند برای اقتصاد و جامعه داشته باشد و در مطالعات تطبیقی و تحقیقات مختلف، نقش بیبدیل آن به اثبات رسیده است هنوز در ملاحظات و سیاستگذاریهای کلان مورد استفاده قرار نمیگیرد یا حتی هر روزه شاهد تصمیماتی هستیم که به زیان سهامداران و سرمایهگذاران اتخاذ میشود؟
نامه شماره ۹۰۳-۲۰.۲ مورخ ۱۴۰۳.۱۰.۲۳ وزارت نفت مبنی بر تعیین نرخ خوراک تحویلی و فرآوردههای نفتی دریافتی در تعاملات فیزیکی و مالی مابین شرکتهای تابعه وزارت نفت با شرکتهای پالایش نفت داخلی و مجتمعهای پتروشیمی که در تاریخ ۱۴۰۲.۱۰.۳۰ به صورت عمومی انتشار یافت، به بروز تنش در روند معاملات بازارسرمایه و تصمیمات هیجانی سهامداران در ساعات پایانی جلسه معاملاتی مزبور منجر شد. این امر از چند جهت قابل بررسی است.
صنعت پالایشی، صنعتی سرمایهبر و زمانبر در بخش ساخت بوده و با توجه به نوسانات و ابرسیکلهای قیمت نفت و نوسانات شدید قیمتهای فرآوردهها، این صنعت ریسک عملیاتی بالایی از نظر قیمتی در جهان دارد. از سوی دیگر، در ایران به دلیل قیمتگذاری تکلیفی، عمده فرآوردههای تولیدی پالایشگاهها توسط دولت، براساس قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، قیمتگذاری و روابط پالایشگاهها و شرکت ملی پخش و وزارت نفت و دولت براساس آییننامه قانون فوق است. بنابراین تدوین و تثبیت آییننامهای بلندمدت در قیمتگذاری خوراک و فرآوردهها به منظور تشویق سرمایهگذاری در بخش پالایشی و حفظ و تداوم فعالیت پالایشگاهها و ارتقای کیفی تولیدات ضرورتی اجتنابناپذیر است. در عمل شرکتهای پالایشی علاوه بر سرمایهگذاری بالا، ریسک عملیاتی بسیار بالایی را تحمل میکنند که تغییرات مداوم مقررات و قیمتگذاری میتواند سبب عدمجذابیت این صنعت و کاهش ظرفیت و تولیدات پالایشگاهها در کشور شود.
با توجه به مصوبه اخیر وزارت نفت مبنی بر فرمول قیمتگذاری محصولات پالایشی و قیمت مواد اولیه آنها، در این مطلب به بررسی تاثیر این مصوبه بر شرکتهای بورسی میپردازیم.