توسعه ابزارهای مالی یکی از خلاهای جدی اقتصاد ایران است که میتواند به رفع برخی چالشها از جمله در بخش تامین مالی صنایع و کسبوکارها کمک کند. از آن سو مقوله توسعه پایدار مبتنی بر اصول سهگانه ESG موضوعی است که گرچه هر روز ابعاد تازهای در جهان به خود میگیرد اما در ایران نمودی ندارد. یکی از نمودهای مهم این مقوله، ابزارهای مالی مبتنی بر ESG و توسعه پایدار است که با پشتیبانی از روندهای زیستمحیطی، امکان رشد اقتصادی با کمترین اکسترنالیتی منفی و بیشترین پایداری را فراهم میکند. پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان» با کاوش در چیستی توسعه پایدار مبتنی بر ESG، فواید پیوستن به این جریان جهانی را بررسی کرده است.
امروزه، اهمیت رشد اقتصادی بهعنوان سنجهای برای ارزیابی عملکرد کشورها در زمینه ارتقای کیفیت زندگی شهروندان بیش از پیش مشهود است و بسیاری از کارشناسان، تحولات مثبت در کیفیت زندگی شهروندان را مرهون برنامهریزی صحیح سیاستگذاران اقتصادی در این زمینه میدانند. اما آیا رشد اقتصادی بهتنهایی کافی است؟ آیا میتوان ملاحظات اجتماعی، محیطزیستی و حاکمیتی را در بطن فعالیتهای اقتصادی گنجاند و همچنان، نرخهای بالاتری از رشد اقتصادی را تجربه کرد؟ پاسخ به سوالاتی از این قبیل را میتوان در مفهوم «رشد اقتصادی مسوولانه» (Responsible Growth) یافت.
استانداردهای جهانی تجارت در سالهای اخیر به دنبال تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی نظیر همهگیری کرونا، تشدید بحرانهای آبوهوایی، جنگ روسیه و اوکراین و درگیریهای اخیر در غزه، تغییراتی را تجربه کرده است. استانداردهای تجاری جدید نهتنها سرمایهگذاران، بلکه شرکای تجاری، مشتریان و سایر سهامداران کلیدی را ترغیب کرده است تا به شرکتهایی با عملکرد مناسب و مسوولانه، نگاه مثبتتری در مقایسه با سایر کسبوکارها داشته باشند. به این جهت، گزارشهای افشاگرانه مبتنی بر معیارهای ESG شرکتها بهعنوان پدیدهای نوظهور در اقتصاد بینالملل در حال افزایش است.
دکتر محمد برزوئی لموکی/ کارشناس سرمایهگذاری و بازارهای مالی
بهلحاظ تاریخی، در دهه ۱۹۷۰ میلادی، مفهومی با عنوان سرمایهگذاری اخلاقی (Ethical Investment) شکل گرفت که مهمترین رویکرد آن، سرمایهگذاری در شرکتها و پروژههایی بود که به اصول و ارزشهای اخلاقی توجه میکنند. سرمایهگذاری پایدار (ESG)، یکی از شاخههای اصلی این نوع سرمایهگذاری بهشمار میرود که سه حوزه اصلی محیطزیست (Environment)، اجتماعی (Social) و حاکمیتی (Governance) را دربرمیگیرد. آنچه امروزه در متون نوین اقتصادی با عنوان جریان اصلی سرمایهگذاری پایدار شناخته میشود، بهطور رسمی در سال ۲۰۰۴، از سوی سازمان ملل متحد معرفی شد. اما چگونه تامین مالی پایدار با رویکرد ESG، میتواند به ارزشآفرینی بلندمدت شرکتها کمک کند؟