بحثی جدی در فضای سیاستگذاری پولی کشور وجود دارد که از چه مسیری، مهار تورم امکان‌‌‌پذیر است؟ بعد از تکاپوی بسیار برای مهار کل‌‌‌های پولی، به‌ویژه در دو متغیر نقدینگی و پایه پولی، بسیاری بر این عقیده‌‌‌اند که اگر بانک مرکزی بخواهد هدف تورمی تعیین‌‌‌شده در سال ۱۴۰۳ را محقق کند، باید از مسیر نرخ بهره وارد جدال با آنارشی قیمت‌ها شود. سه پژوهشگر در پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان» سعی کرده‌اند به این پرسش پاسخ دهند که «بهتر است چطور تورم را کنترل کنیم؟» حاصل کار پیش روی شماست.

با توجه به تعیین هدف تورمی در کانال ۲۰‌درصد برای سال ۱۴۰۳ (تورم نقطه به نقطه پایان سال)، در این نوشتار سعی داریم عوامل اثرگذار برای رسیدن به این هدف را بررسی کنیم. همان‌طور که در نمودار مشاهده می‌‌‌کنید، روند تغییرات متغیرهای اسمی اقتصاد کلان ایران از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا اسفندماه ۱۴۰۲ حاکی از موفقیت مجموعه سیاست‌های پولی اتخاذشده در کنترل شرایط حاد تورمی است. از ابتدای سال ۱۴۰۲ مشاهده می‌شود که نرخ رشد نقطه به نقطه تورم، ارز و متغیرهای پولی کاهش محسوسی داشته است؛ اما ادامه این شرایط برای سال ۱۴۰۳ مستلزم به وقوع پیوستن شرایطی است که سیاستگذار پولی باید به آنها وزن دهد. اقتصاد ایران به‌تازگی از بند تورم لجام‌گسیخته دو سال گذشته رهایی پیدا کرده و در حال حاضر به هیچ عنوان نمی‌‌‌توان ادعا کرد مبارزه با تورم تمام شده است؛ زیرا زمینه‌های شکل‌گیری تورم بالای ۴۰‌درصد هنوز از بین نرفته و شرایط اقتصادی و سیاسی کاملا مستعد غافلگیری سیاستگذار در جهت افزایش تورم است.

در شرایط عادی بانک‌های مرکزی می‌توانند هم‌زمان که از بحران‌های مالی جلوگیری می‌کنند، تورم را نیز مهار کنند؛ اما در شرایطی که با فشارهای اقتصادی مواجه هستیم، بین تورم و رشد اقتصادی انتخاب‌هایی صورت می‌گیرد. بانک‌های مرکزی و سیاستگذاران می‌‌‌توانند بدون به خطر انداختن موضع خود در برابر تورم، با اعمال فشار مالی قابل‌توجه مقابله کنند؛ اما زمانی که بحران مالی شدید و تورم زیاد باشد، سیاست‌های اتخاذی چالش‌برانگیز خواهند بود.

سیاستگذاری عمومی آدابی دارد که ‌رعایت نکردن آنها موجب کم‌‌‌اثر شدن یا انحراف اقدامات دولت می‌شود و نه‌تنها گره از کار فروبسته جامعه در هر یک از حوزه‌‌‌های اجرایی باز نمی‌‌‌کند، بلکه از کانال مقررات و قوانین به قاطبه جامعه فشار بالایی وارد می‌کند. اندکی آشنایی با فضای اقتصاد ایران و نحوه سیاستگذاری در این بخش طی دهه‌‌‌های اخیر نشان می‌دهد که کسب‌وکارها به‌شدت از نحوه تنظیم‌‌‌گری و سیاستگذاری دولت دل‌‌‌آزرده‌‌‌اند. اصطلاح «قوانین خلق‌‌‌الساعه» که ناشی از تزریق یک‌باره حجم عظیمی قانون و مقرره به اقتصاد است، ناظر به همین وضعیت است. قوانین و مقررات به عنوان تنظیم‌‌‌کننده روابط میان دولت و جامعه نه‌تنها باید ایجادکننده عدالت و توازن باشند، بلکه لازم است افق پیش‌‌‌روی کسب‌وکارها را بگشایند و فعالان اقتصادی را از ابهام دور کنند.

در موضوع نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌ها، نرخ عوارض و همچنین حاشیه سود تولید باید به صورت تشکیلاتی و منظم گزارش‌‌‌های جامعی به مسوولان ارائه شود؛ اهمیت این گزارش‌دهی به این دلیل است که همه مقامات و تصمیم‌گیران اطلاعات دقیقی از تولید ندارند. از جمله آنکه نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌ها در ایران دوبرابر نرخ جهانی است یا انرژی در شرکت‌های دیگر با توجه به نرخ برق نیست و اگر هم باشد بسیار محدود است.

در سال جهش «تولید با مشارکت ملی» در واپسین روزهای سال ۱۴۰۲ در لایحه بودجه ۱۴۰۳ کشور بند «س» تبصره «۶» ماده واحده قانون بودجه لحاظ شده که به موجب آن مجموع معافیت‌‌‌ها به نرخ صفر مالیاتی کاهش نرخ مالیاتی و سایر مشوق‌‌‌های مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی از محل مجموع درآمدهای حاصل‌شده کلیه مؤدیان به‌استثنای برخی معافیت‌‌‌ها برای اشخاص حقوقی تا ۵‌هزار میلیارد ریال و اشخاص حقیقی تا ۵۰۰میلیارد ریال قابل اعمال خواهد شد.

تصویب قانون معافیت مالیاتی برای صندوق‌های درآمد ثابت نشان از هماهنگی و همسو بودن مجلس، وزارت اقتصاد و بازارسرمایه دارد. می‌‌‌توان گفت هماهنگی این سه بخش موجب جهش تولید با مشارکت مردم خواهد شد؛ چرا که عموما متولی تامین مالی در کشور، بازار سرمایه است و ایجاد و توسعه زیرساخت‌‌‌های لازم هم به تامین مالی بلندمدت نیاز دارد.

سال ۱۴۰۳ با ریسک و تنش‌های جنگی و ژئوپلیتیک در زمان بررسی قانون بودجه شروع شد. در خلال این تنش‌ها موضوع مهمی از دید فعالان دور ماند. بند «س» تبصره «۶» قانون بودجه در کمال تعجب در ۲۷ اسفند در دو روز پایانی سال به تصویب رسید و به سازمان متولی ابلاغ شد.

ندا وحیدی: فوتبال را می‌‌‌توان محبوب‌‌‌ترین ورزش دنیا لقب داد که بیشترین میزان تماشاگر از سراسر جهان یا براساس برخی برآوردها بیش از نیمی از جمعیت جهان را شامل می‌شود. محبوبیت باورنکردنی فوتبال در سطح جهانی موجب شده تا این ورزش به میدان رقابت جذاب و بی‌‌‌رحم برای کسب اسپانسری تیم‌‌‌های مشهور بدل شود و برندهای بزرگ و مشهوری مانند نایکی، آدیداس و کوکاکولا در صدر بازار قرار داشته باشند. رقابت جنجالی میان دو شرکت نایکی و آدیداس برای کسب اسپانسری تیم فوتبال آلمان و در نهایت پیروزی شرکت آمریکایی نایکی که به پایان همکاری ۷۰ساله این تیم با برند آلمانی آدیداس منجر شد، ضربه‌ای مهلک بر پیکره این شرکت بود و بسیاری از مردم آلمان را شوکه کرد.

درسی که ماجرای جایگزینی نایکی با آدیداس در تیم ملی فوتبال آلمان به من آموخت، این است که طرفداران فوتبال به لباس‌‌‌ها اهمیت می‌دهند؛ شاید گاهی کمی بیش از حد. تغییر رنگ جزئی صلیب پشت یقه پیراهن تیم انگلیس، از قرمز و سفید به آبی و بنفش خشم و اعتراض جامعه فوتبال‌دوستان این کشور را در پی داشت. اما درست زمانی که کارشناسان، سیاستمداران و عموم مردم در بریتانیا بر سر یک‌اینچ دوخت روی یقه پیراهن انگلیس بحث می‌‌‌کردند، نایکی در حال تدارک یکی از بزرگ‌ترین کودتاهای بازاریابی ورزشی در سال‌های اخیر بود.

فوتبال آلمان با ثبت رکوردی جدید از بحران رکود کووید-۱۹ خارج شد. در فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲، درآمد بوندس‌‌‌لیگا و بوندس‌‌‌لیگا۲ (لیگ سراسری آلمان) برای اولین‌‌‌بار از مرز ۵میلیارد دلار عبور کرد. جمع درآمد ۵.۲۴میلیارد یورویی، ۹‌درصد بیشتر از رکورد قبلی فصل ۲۰۱۹-۲۰۱۸ بود. این در حالی است که بسیاری از باشگاه‌‌‌های فوتبال این کشور، هنوز با آثار منفی ناشی از همه‌گیری کرونا دست‌‌‌به‌‌‌گریبان هستند. دراین‌‌‌بین، طی فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲، رقم و میزان مالیاتی که ۳۶باشگاه پرداختند حدود ۱.۶میلیارد یورو بود و در مجموع طی ۱۰سال گذشته، بوندس‌‌‌لیگا و بوندس‌‌‌لیگا۲ بیش از ۱۲.۶میلیارد یورو مالیات و عوارض پرداخت کرده‌‌‌اند.

صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان، مدیریت حدود ۸۰۰میلیارد دلار از دارایی‌‌‌های کشور را بر عهده دارد و بخش اعظم سهام چهار باشگاه بزرگ از جمله الهلال، الاتحاد، الاهلی و النصر را در اختیار دارد. لیگ حرفه‌‌‌ای عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ درآمد سالانه خود را چهاربرابر کند و به ۴۸۰میلیون دلار رساند.

طبق بررسی موسسه تحقیقات بازار «استوت انالایتیکا»، ارزش بازار جهانی اسپانسرهای فوتبال در سال ۲۰۲۳ به رقم ۳۹.۳۶میلیارد دلار آمریکا رسید و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۲ با نرخ رشد مرکب سالانه ۴.۴‌درصد در طول دوره پیش‌بینی (۲۰۲۴-۲۰۳۲)، به ارزش بازاری معادل ۵۷.۹۹میلیارد دلار برسد. اگرچه برخی پیش‌بینی‌ها از این رقم هم فرا‌تر می‌رود.محبوبیت باورنکردنی فوتبال در سطح جهانی موجب شده است تا این ورزش به فرصت و فضای جذابی برای اسپانسری بدل شود و برندهای بزرگ و مشهوری مانند نایکی، آدیداس، امارات و کوکاکولا در صدر قرار داشته باشند.

پرهام پهلوان: هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یک فناوری پیشرو هر روز توسعه‌‌‌یافته‌‌‌تر می‌شود. این فناوری افق‌‌‌های مختلفی را پیش‌روی مردم و کشورها قرار داده است و انتظار می‌رود در تعیین سرنوشت انسان‌‌‌ها نقش مهم و استراتژیکی ایفا کند. هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های تحول‌آفرین‌ امروزی است. در حالی که کشورهای سراسر جهان در تلاش برای ایجاد برتری تکنولوژیک در زمینه هوش‌مصنوعی هستند، چین به عنوان یکی از دو کشور پیشرو در توسعه جهانی این ابزار، در کنار اصلی‌‌‌ترین رقیب اقتصادی خود، ایالات‌متحده آمریکا، ظاهر شده است.

یکی از وظایف اصلی دولت‌ها در چارچوب حکمرانی، ترویج و تعمیم (تامین نیازها و بصیرت‌سازی) است که دست‌‌‌یابی به علوم و فنون یکی از این موارد است. وظیفه دیگر دولت‌ها در این چارچوب، تنظیم‌گری است که تنظیم مقررات برای بهره‌مندی بیشتر از آثار مثبت گسترش علم و فناوری و کاستن از آثار احتمالی منفی از آن جمله است. بحث فنی این فناوری‌ها نیز مهم است؛ اما مهم‌تر از آن، اثری است که بر عرصه‌های مختلف زندگی افراد می‌گذارد. گسترش علم و فناوری در کل مثبت ارزیابی می‌شود، اما نباید از آثار منفی احتمالی آن غافل شد.