تعریف شاخص جدید

محسن محمودزاده مرقی مدیر‌عامل شرکت سرمایه‌گذاری دانایان پارس عوامل متعددی در پیش‌بینی روند بازار سرمایه و شاخص تاثیر‌گذار هستند که برخی از مهم‌ترین‌ آنها عبارتند از: قیمت جهانی نفت، قیمت دلار در ایران، قیمت سکه و طلا، نرخ سود سپرده بانک‌ها، انتصاب اخیر ریاست محترم سازمان بورس و اوراق بهادار، وضعیت بودجه سال ۱۳۹۴، درآمد دولت از محل فروش سهام شرکت‌های دولتی، رکود در سایر بازارهای جانبی و از همه مهم‌تر مذاکرات ایران با کشورهای ۱+۵. در پایان سال ۱۳۸۹ ارزش شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران بالغ بر ۱۱۱ هزار میلیارد تومان بود که این رقم در پایان آبان ماه ۱۳۹۳ به ۳۴۴ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. اگر ارزش دلار در پایان سال ۱۳۸۹ در حدود هزار تومان در نظر گرفته شود ارزش دلاری بورس در آن زمان ۱۱۱ میلیارد دلار و با قیمت دلار امروز ارزش بازار از رقم ۹۸ میلیارد دلاری برخوردار است که این امر نشان‌دهنده این است که در طول این چهار‌سال ارزش بازار سرمایه در حدود ۱۲درصد کاهش داشته است این مساله حاکی از آن است که افزایش ارزش دلار در برابر ریال در بلند‌مدت باعث افزایش قیمت سهام شرکت‌ها و به تبع آن رشد شاخص خواهد شد.

از طرفی اگر دولت در مهار تورم موفق باشد، این امر سبب کاهش نرخ تسهیلات بانک‌ها خواهد شد. بنابراین منابع از بازار پول به بازار سرمایه منتقل خواهد شد و از طرفی در صورت کاهش نرخ تورم نسبت P/E در بازار سرمایه افزایش خواهد یافت، این مورد نیز افزایش شاخص را به همراه خواهد داشت.

کاهش قیمت جهانی نفت از طرفی باعث کاهش درآمد دولت خواهد شد و از طرف دیگر ممکن است واردات بعضی از محصولات از جمله بنزین را به همراه داشته باشد که این امر باعث خواهد شد شرکت‌ها به جای بنزین محصول دیگری که ارزش افزوده بیشتری دارد تولید کنند.

لذا بازگشایی نماد شرکت‌های پالایشگاهی می‌تواند موجبات کاهش شاخص را به دنبال داشته باشد که لزوما ادامه‌دار نخواهد بود. به نظر می‌رسد عوامل موثر مورد اشاره تحت تاثیر مذاکرات ایران و کشور‌های ۱+۵ باشد به گونه‌ای که اگر توافق حاصل شود علاوه بر اثر روانی، کاهش قیمت دلار در برابر ریال، فروش نفت به مقدار بیشتر، دریافت پول‌های بلوکه شده ایران، خرید ماشین آلات و مواد اولیه با هزینه کمتر، فروش بیشتر محصولات غیر‌نفتی و در مجموع افزایش درآمد سرانه و تولید و مصرف بیشتر را به همراه خواهد داشت، که همگی این عوامل اثر مثبتی در روند اقتصاد، بازار سرمایه و رشد شاخص ایجاد خواهند کرد.

در حال حاضر بیشتر مساله افزایش و کاهش شاخص مورد توجه بازار سرمایه است در حالی که این شاخص که الان در ایران مورد توجه است معیار و ملاک خوبی برای سرمایه‌گذاری در بورس نیست. به عبارتی شاخص نمایانگر قیمت سهام نیست، بلکه معیاری است که می‌توان به واسطه آن بازدهی بازار (شامل تغییرات قیمت و سود نقدی سهام) را به دست آورد.

از آذر ماه سال ۱۳۸۷ این شاخص، دیگر نمایانگر قیمت نیست معمولا وقتی شرکت‌ها سود تقسیم می‌کنند به تبع آن بعد از مجمع قیمت سهام نیز کاهش می‌یابد و درنتیجه شاخص قیمت کاهش می‌یابد. در حالی که از آذر ماه سال ۱۳۸۷ با تغییر در فرمول شاخص وقتی شرکت‌ها سود تقسیم می‌کنند و بابت تقسیم سود قیمت کاهش می‌یابد؛ و متناسب با سود تقسیمی در معامله شاخص کاهش نمی‌یابد. در نتیجه سودهای تقسیم شده سال‌های ۱۳۸۷ تاکنون در عدد شاخص لحاظ شده است که اگر فرمول شاخص به حال اولیه خود برگردد شاخص باید در حدود ۳۰ هزار واحد شود.

امید است ریاست محترم سازمان بورس و اوراق بهادار به این مساله نیز توجه داشته باشند و جهت اصلاح فرمول شاخص اهتمام بورزند.