بهانه جدید سختگیری علیه پناه‌جویان

کابینه شولتز اخیرا پیش‌‌‌نویس قانونی را ارائه کرد که روند اخراج مجرمان محکوم، علاوه بر ایجاد کنترل‌‌‌های موقت در مرزهای کشور به‌‌‌منظور محدودکردن مهاجرت غیرقانونی را تسهیل می‌کند. شولتز همچنین از تصمیم دولت مبنی بر حمایت مالی از سازمان‌های غیردولتی که عملیات جست‌وجو و نجات پناه‌جویان در دریای مدیترانه را انجام می‌دهند، عقب‌‌‌نشینی و تاکید کرد که این بودجه توسط پارلمان تصویب شده است، نه دولت او.اتخاذ چنین مواضع تندی و فاصله‌‌‌گرفتن از فرهنگ «خوشامدگویی» که بعد از ورود میلیونی پناه‌‌‌جویان به کشور در سال ۲۰۱۵ یعنی زمانی که آلمان‌‌‌ها برای استقبال از پناهندگان سوری به ایستگاه‌‌‌های قطار هجوم آوردند در ادبیات کشور جای گرفت، عمدتا ناشی از افزایش آمار مهاجرت به آلمان طی سال‌های اخیر است.

آلمان در میان کشورهای اروپایی از دیرباز پذیرای بیشترین تعداد پناه‌‌‌جویان بوده است. شمار پناه‌‌‌جویانی که در فاصله سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ خواهان دریافت حمایت‌‌‌های بشردوستانه در آلمان بودند به بیش از یک‌میلیون نفر رسیده است. این روند در سال‌جاری نیز ادامه داشته است و همراه با رکود اقتصادی و منابع رو به افول در سطح محلی، به تغییرات عمیقی در رویکرد افکار عمومی کشور در خصوص مهاجرت منجر شده است. نگرانی‌ها در مورد موضوع مهاجرت اکنون به یک موضوع فراجناحی بدل شده است؛ تا جایی که طبق آمار ۴۴‌درصد از آلمانی‌‌‌ها مهاجرت خارجی‌ها را مهم‌ترین معضل امروز کشور خود می‌‌‌دانند.شولتز که پیش‌تر هم از سمت جناح راست تحت‌‌‌فشار بود، اکنون در زمینه فشار محافظه‌‌‌کاران برای محدودکردن مهاجرت به کشور با چالش سیاسی جدیدی مواجه شده است. با این پیشینه، تغییر لحن شولتز درباره موضوع مهاجرت را می‌‌‌توان به تلاش و جست‌وجوی دیوانه‌‌‌وار برای یافتن ترمز اضطراری قطار تشبیه کرد.

هرچند انفعال در این موضوع هزینه‌‌‌بردار است، اقدام عملی نیز مساله‌‌‌ساز خواهد بود. سخنان اخیر وی می‌‌‌تواند حزب سبزها را که شریک سیاسی او در دولت ائتلافی است و به استقبال و حمایت از مهاجران شهره است از ائتلاف دور کند. به‌علاوه شولتز با موج فزاینده‌‌‌ای از انتقادها حتی در میان هم‌‌‌حزبی‌‌‌های خود مواجه است. شاخه جوانان حزب سوسیال‌‌‌دموکرات متعهد شده است در برابر تشدید قوانین مهاجرت مقاومت کند. آنها همچنین اعلام کرده‌‌‌اند «تقلید و تبعیت از جناح محافظه‌‌‌کار/ راست هیچ سودی نخواهد داشت.» علاوه بر این، با استناد به مواضعی که جامعه مدنی، رهبران مذهبی و رسانه‌‌‌های ترقی‌‌‌خواه در گذشته نسبت به موضوع مهاجرت اتخاذ کرده‌‌‌اند، اتخاذ رویکردی سخت نسبت به مهاجران در عرصه سیاست‌‌‌ورزی برای دولت بدون ریسک نخواهد بود.

بااین‌‌‌حال، در حال حاضر، تشدید درگیری‌‌‌ها در خاورمیانه و سیر وقایع پیچیده بعد از آن از جمله برگزاری تظاهرات ضد اسرائیلی (آنچه دولت آلمان و رسانه‌‌‌ها یهودی‌‌‌ستیزی می‌‌‌خوانند) در شهرهای مختلف و این واقعیت که بخش اعظم شرکت‌کنندگان در این گردهمایی‌‌‌ها را مهاجران تشکیل می‌دهند، موجب تغییر جهت مباحث قبلی در خصوص مهاجرت و طرح سوالات جدید در این زمینه شده است. در حالی که دولت و بخشی از جمعیت آلمان حوادث رخ‌داده در اراضی اشغالی را محکوم کردند و به جانبداری از اسرائیل برخاستند، بخش قابل‌‌‌توجهی از جمعیت مهاجر که اغلب دارای پیوندهای خانوادگی با خاورمیانه هستند و به طور سنتی در محله‌‌‌های محروم شهرها سکونت دارند، ارزیابی و همدردی کاملا متفاوتی داشتند و در نقاطی حتی در پشتیبانی از حماس شیرینی پخش کردند.

بعد از وقایع ۷ اکتبر تاکنون، اداره تحقیقات و اطلاعات فدرال آلمان که وظیفه تحقیق و ثبت اطلاعات درباره رویدادهای «یهودی‌ستیزانه» را دارد، تاکنون بیش از ۲۰۰حادثه با «مقاصد یهودی‌ستیزانه» از جمله آتش‌سوزی در یک کنیسه را در آلمان ثبت کرده است. از نظر بسیاری از آلمانی‌‌‌ها، افزایش احساسات یهودستیزی به هویت این کشور بعد از واقعه هولوکاست و جنایات آلمان نازی علیه یهودیان لطمه می‌‌‌زند. از طرف دیگر صحنه‌‌‌هایی که در هفته‌‌‌های اخیر در کشور شاهد بودیم، نمایانگر چالش‌‌‌ها و دشواری‌‌‌هایی است که دولت و افکار عمومی در زمینه مهاجرت و تلاش‌‌‌ها برای ایجاد یکپارچگی با آنها مواجه است. وقایعی که می‌‌‌تواند سیاستگذاری‌‌‌های دولت را در بحث مهاجرت برای آرام‌‌‌کردن فضا و جلب نظر افکار عمومی و رأی‌‌‌دهندگان و آرام‌‌‌کردن فضای عمومی، دوباره تحت‌‌‌تاثیر قرار دهد. شاید بتوان گفت «فرهنگ خوشامدگویی» (Willkommenskultur) پناه‌‌‌جویان در آلمان امروز به قربانی غیرمنتظره جنگ اسرائیل با حماس بدل شده است.