امیر شاملویی: در سال‌های هزاره جدید میلادی، بی‌ثباتی منطقه‌ای و جنگ‌هایی با منشا داخلی یا خارجی در خاورمیانه بیش از هر جای دیگری در دنیا به وقوع پیوسته‌اند. این اتفاقات که بعد سیاسی این کشورها را تحت تاثیر قرار داده‌اند، در کنار افت شدید قیمت نفت موجب شده است ابعاد اقتصادی منطقه نیز در معرض خطر قرار بگیرد. با این حال نمی‌توان پیامدهای سیاسی و اقتصادی را از هم تفکیک کرد. برای مثال ناآرامی‌های سیاسی و انقلاب‌هایی که در سال‌های اخیر ایجاد شده است، ناشی از متغیرهای اقتصادی و رواج بیکاری فزاینده در این منطقه به‌خصوص بین جوانان نیز بوده است. افزون بر این، آشوب سیاسی و ناآرامی‌ها منجر به ترس سرمایه‌گذاران و فرار سرمایه از برخی کشورها یا عدم استقبال از آن کشور شده و بر وخامت یا عدم پیشرفت و توسعه اقتصادی منطقه تاثیرگذار بوده است.حال این سوال مهم را مطرح می‌کنیم که مهم‌ترین معضلات خاورمیانه در آینده چیست و این منطقه از نظر اقتصادی، سیاسی و جمعیتی با چه مسائلی روبه‌رو خواهد شد؟

تغییرات جمعیتی که در این منطقه رخ داده است، منجر به این شده که جوان‌ترین جمعیت جهان در این منطقه حضور داشته باشد که این امر خود می‌تواند چاقویی دولبه برای خاورمیانه و شمال آفریقا باشد! حقیقت آن است که در نظریه‌های اقتصادی، تولید و رشد اقتصادی از سرمایه و نیروی کار حاصل می‌شود. در صورت بهره‌برداری صحیح از این نیروی جوان عظیم و مدیریت صحیح منابع، این کشورها خواهند توانست رشد قابل توجهی را تجربه کنند. از سوی دیگر، با عدم بهره‌برداری از این فرصت، این نیروی جوان بیکار همواره امکان ناآرامی و بی‌ثباتی، مخاطرات امنیتی و... را در منطقه بالا می‌برند. در حال حاضر خاورمیانه میزان بیکاری بالایی نسبت به سایر نقاط جهان دارد و پیامدهای آن نیز در کشورهای این منطقه مشاهده شده است. از سوی دیگر، مصرف انرژی و آب در این منطقه زیاد است که با توجه به وضعیت بارش‌ها در این منطقه و تغییرات اقلیمی می‌تواند به‌طور بالقوه آبستن شرایط نامناسبی برای آن باشد که حتی بخش‌های کشاورزی و غذایی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اما در این میان هنوز امیدهایی وجود دارد. این امید به همان عاملی است که بدبین‌هایی همچون مالتوس تصور آن را نمی‌کردند: ارتقای فناوری. ارتقای آموزش و عمل کردن به آن و گسترش فناوری و نوآوری می‌تواند راه را برای فرار از دچار شدن به وضعیتی دشوار بگشاید. بی‌شک جوانان این منطقه نقش بسزایی در این مورد خواهند داشت تا بر پیش‌بینی وخیم مالتوس‌وار از اوضاع خاورمیانه غلبه کنند. در ادامه به برخی تحلیل‌ها درخصوص معضلات خاورمیانه خواهیم پرداخت.