«ارس» مبدا جدید صادرات بنزین

نفیسه آفرین‌زاد - «ناقوس کلیسا که به صدا درآمد، راهبه‌ها به صف شدند تا به تندیس بزرگ مریم مقدس ادای احترام کنند.

صدای ناقوس که بلندتر می‌شد، نور تابیده شده بر صلیب بزرگ کنده‌کاری شده بر روی دیوار اصلی کلیسا هم بیشتر می‌درخشید. همه از پی هم می‌دویدند تا مراسم ربانی به تاخیر نیفتد. لبخند مریم (ع) حین مراسم گواهی می‌داد از این که او در این خاک «تنها» نمانده است.» این نگاره، توصیفی است از تصویر آویخته شده به سر در ورودی کلیسای «سنت استپانوس» در ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله سه کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس در محلی به نام «قزل وانک» (صومعه سرخ). کلیسایی بنا شده در قرن ۱۲ میلادی که مهم‌ترین کلیسای ارامنه ایران بعد از «قره کلیسا» در آذربایجان غربی است و در سال ۱۳۸۶ در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

***

خوب که به این تصویر نگاه می‌کردی و در راهروهای تو در توی کلیسا که گام برمی‌داشتی، به خوبی درک می‌کردی که بی‌جا نبوده اگر خاک «ارس» میزبان این بنای تاریخی بوده است.

منطقه‌ای که ۵۱ هزار هکتار را در برگرفته و در منتهی الیه شمال غربی کشور، وسیع‌ترین منطقه آزاد ایران محسوب می‌شود و با جمهوری‌های ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان هم مرز است.

اولین چیزی که در سردر ورودی منطقه توجهت را جلب می‌کند، تابلوی بزرگی است که روی آن حک شده: «ارس؛ بی‌کران فرصت‌ها» عنوانی که معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی ارس آن را با انجام هشت هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری جدید در قالب ۱۷ پروژه بزرگ تولیدی- صنعتی که تا پایان شهریورماه سال آینده به بهره‌برداری خواهند رسید، تنها شایسته این منطقه می‌داند.

ایرج حاتمی که در حاشیه بازدید از منطقه آزاد ارس با خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت‌وگو می‌کرد، با تشریح جزئیات این سرمایه‌گذاری‌ها، اعلام کرد که یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها، اجرایی شدن فاز اول راه‌اندازی خط تولید پالایشگاه بنزین ارس از حدود دو ماه قبل با ظرفیت روزانه ۱۲ هزار بشکه در روز است که در فاز اول، حدود ۱۰۰ میلیارد ریال برای آن سرمایه‌گذاری شده و قرار است تا پایان سال آینده حجم این سرمایه‌گذاری به ۳۰۰ میلیارد ریال افزایش یابد. او نیروگاه برق ۵۰۰ مگاواتی با سرمایه‌گذاری چهار هزار میلیارد ریالی، کارخانه ریسندگی و بافندگی با سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیارد ریالی، یک کارخانه نان صنعتی و نیز پروژه تولید گرانول را که تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسند، از دیگر پروژه‌های مهم در دست اجرای این منطقه خواند و در ادامه با بیان اینکه از سال ۱۳۸۴ تا پایان سال گذشته، ۱۲۰ میلیارد تومان در این منطقه آزاد سرمایه گذاری شده که ۲/۴۲ میلیارد تومان یا ۲/۳۵ درصد آن سرمایه‌گذاری خارجی و ۸/۷۷ میلیارد تومان، معادل ۸/۶۴ درصد سرمایه‌گذاری داخلی بوده است، اضافه کرد: حجم سرمایه‌گذاری در دست اجرای سال جاری این منطقه، ۳/۴۵۲ میلیارد تومان است که حدود ۸۳ درصد آن یعنی ۳۷۸ میلیارد تومان سهم سرمایه‌گذاری خارجی است. حاتمی با یادآوری اینکه میزان صادرات قطعی این منطقه در پنج ماه اول سال جاری معادل هشت میلیون و ۱۹۳ هزار و ۲۹۶ دلار بوده که نسبت به ارقام مدت مشابه سال گذشته افزایش چشمگیری نشان می‌دهد، افزود: ارزش صادرات حاصل از تولید منطقه در پنج ماه اول سال جاری نیز ۱۴ میلیون و ۱۴۸ هزار و ۲۷۰ دلار ثبت شده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته، ۹ میلیون و ۷۸۱ هزار و ۲۹۹ دلار بوده است.

معاون سازمان منطقه آزاد ارس همچنین میزان واردات قطعی این منطقه در پنج ماه اول امسال را ۹۷ میلیون و ۹۸۰ هزار و ۴۰۰ دلار ذکر کرد و در عین حال، تولیدات صادراتی منطقه آزاد ارس را قیر، روغن صنعتی، گازوئیل،‌ بنزین، کامیون و کامیونت، ‌تریلی، مبل، اسباب‌بازی برای استفاده در پارک‌های شهری، اکسید مس، نان و شیرینی صنعتی و کیسه‌های پلاستیکی برشمرد.

او در عین حال با اشاره به روند اعمال تحریم‌ها علیه ایران، متذکر شد: مباحثی که در مورد تحریم علیه ایران مطرح می‌شود، در بیشتر مواقع در حد موضع‌گیری سیاسی باقی می‌ماند و به حوزه تجارت، تولید و سرمایه‌گذاری وارد نمی‌شود؛ چرا که صاحبان سرمایه به دنبال سود هستند و چشم پوشی از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های تجاری و صنعتی ایران برایشان ممکن نیست.

حاتمی در عین حال تولید ناخالص داخلی منطقه آزاد ارس از محل پروژه‌های تولیدی، بازرگانی، گردشگری و خدمات آموزشی در سال ۸۸ را ۳۲۰ میلیون دلار ذکر و یادآوری کرد که منطقه آزاد ارس یکی از قطب‌های گردشگری کشور است که امسال برای دومین سال، رتبه اول گردشگری را بین مناطق آزاد کشور به خود اختصاص داد.

طبق گفته معاون سازمان منطقه آزاد ارس، پیشگامی این منطقه در تولید و صادرات بنزین، بیشتر از این اصل ناشی می‌شود که وجود برخی معافیت‌ها از جمله معافیت‌های مالیاتی در مناطق آزاد موجب شده که بخش خصوصی با استقبال از سرمایه‌گذاری در این مناطق، اقدام به تولید برخی محصولات در آنها کنند که تولید آنها در سرزمین اصلی چندان سودآور به نظر نمی‌رسد.

در این بین، آنچه مسلم است، این است که مناطق آزاد بر خلاف فلسفه وجودی خود که همانا تبدیل شدن به پایگاهی برای صادرات هستند، هم‌اکنون بیشتر به پایلوتی برای واردات تبدیل شده‌اند و این موضوع ظاهرا قرار است با محدود کردن واردات به کشور به مناطق آزاد، تشدید شود.

با توجه به این نکته، به نظر می‌رسد تولید بنزین در یکی از این مناطق کشور که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان از فلسفه اصلی وجودی خود دور افتاده‌اند، اقدامی است که باید آن را به فال نیک گرفت.