قانون بلدیه

با درآمدن ایران در زمره کشورهای دارای حکومت قانون، از مهم‌ترین برنامه‌هایی که می‌توانست مشارکت مردم در امور شهری را تضمین و آنان را با رسم و رسوم مشروطه‌گری آشنا سازد، بی‌گمان سپردن امور محلی به خود مردم بود؛ همچنان که نمایندگان ملت نیز در دارالشورای ملت به این نتیجه رسیده و خواهان نفوذ و گسترش قدرت مردم در امور شهری بودند؛ به این دلیل به گردآوری و تصویب قانون بلدی پرداختند زیرا تصور می‌کردند با تشکیل انجمن‌های بلدی از نمایندگان مردم، قدرت مشروطیت درشهرستان‌ها رو به فزونی خواهد رفت. چنانچه این انجمن را یکی از نویسندگان دوره مشروطه به «حکومت محلی» تعبیر می‌کند.

با درآمدن ایران در زمره کشورهای دارای حکومت قانون، از مهم‌ترین برنامه‌هایی که می‌توانست مشارکت مردم در امور شهری را تضمین و آنان را با رسم و رسوم مشروطه‌گری آشنا سازد، بی‌گمان سپردن امور محلی به خود مردم بود؛ همچنان که نمایندگان ملت نیز در دارالشورای ملت به این نتیجه رسیده و خواهان نفوذ و گسترش قدرت مردم در امور شهری بودند؛ به این دلیل به گردآوری و تصویب قانون بلدی پرداختند زیرا تصور می‌کردند با تشکیل انجمن‌های بلدی از نمایندگان مردم، قدرت مشروطیت درشهرستان‌ها رو به فزونی خواهد رفت. چنانچه این انجمن را یکی از نویسندگان دوره مشروطه به «حکومت محلی» تعبیر می‌کند. به نوشته احمد کسروی در این نوع حکومت، نمایندگان مردم در راس امور قرار می‌گیرند و اراده حاکمان بر ادارات شهری ساقط می‌شود. قانون بلدیه در ۱۶ خردادماه ۱۲۸۶ ه.ش به توشیح محمدعلی‌شاه رسید. این قانون روی اصل عدم تمرکز اداری قرار گرفت. انجمن بلدیه و اداره بلدیه (شهرداری) نهادی مستقل از دولت و مجلس برای اداره بهینه امور محلی مانند بهداشت، آبادانی، تنزیل و تسعیر نرخ اجناس و روی هم رفته جهت آسایش مردم بنیان‌گذاری شد.

- شکل نخستین انجمن شهری قزوین در عصر مشروطیت، مجله بهارستان، شماره 5 زمستان 1393، حجت فلاح توتکار، محمد بیطرفان.