بورس کالا در سال ۹۰ ادامه افزایش حجم مبادلات را با تدوین آیین‌نامه اجرایی وزارت جهاد کشاورزی انتظار دارد

سردار خالدی- روند معاملاتی رینگ کشاورزی در بورس کالا طی سال ۱۳۸۹ با دادوستد یک میلیون و ۶۰۵ هزار و ۲۶۹ تن محصول به ارزش بیش از ۳ تریلیون ریال دنبال شد که بیشترین میزان مبادلات مربوط به دادوستد گندم در رینگ داخلی و صادراتی بوده است. عقیده معامله‌گران بر این است که بخش کشاورزی بورس کالا طی سال جدید در انتظار آیین‌نامه اجرایی وزارت جهاد کشاورزی برای عرضه مستقیم محصولات کشاورزی است که در صورت اجرای آن، بازار کشاورزی فصل جدیدی از رونق مبادلات را آغاز خواهد کرد.

رینگ کشاورزی بورس کالای ایران از زمان آغاز فعالیتش تاکنون مسیر پرپیچ و خمی را طی کرده که حجم و ارزش معاملات گویای این موضوع است. به طوری که طی آمار رسمی شرکت بورس کالای ایران، حجم کل ارزش بازار کشاورزی طی سال ۱۳۸۶ از مجموع سه قرارداد سلف، نقدی و نسیه ۲۷۳ هزار و ۵ تن محصول بوده که ارزش آن ۷۷۲ میلیارد و ۵۵۷ میلیون و ۱۹۵ هزار ریال شده است.

همچنین طی سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ حجم معاملات به ترتیب به ۱۷۳ هزار و ۴۶۵ تن محصول به ارزش ۶۴۳ میلیارد و ۵۵۵ هزار ریال و ۱۷۵ هزار و ۲۱۵ تن محصول به ارزش ۴۸۴ میلیارد و ۸۳۴ میلیون و ۳۱۵ هزار ریال رسید، اما این نوسان حجمی در شرایطی پی گرفته شده است که از یکم فروردین ماه سال گذشته (۱۳۸۹) تا ۸ اسفندماه همین سال یک میلیون و ۶۰۵ هزار و ۲۶۹ تن انواع محصول کشاورزی به ارزش ۳ هزار و ۶۲۹ میلیارد و ۶۳۴ میلیون و ۶۶۸ هزار ریال به صورت نقدی و نسیه فروخته شد که به لحاظ حجمی و ارزش نسبت به سال ۸۸ به ترتیب یک هزار و ۶۹ و ۷۷۹ درصد رشد قابل توجهی داشته است.

براساس این گزارش، کالاهای مورد دادوستد طی سال‌های ۱۳۸۶ تاکنون شامل برنج، جو، زعفران، نخود، پسته، عدس، ذرت، شکر، انواع کنجاله‌ها، خرما، چای، کشمش، گندم و کنسانتره و تفاله، مرغ منجمد و تخم مرغ بوده که تنها ۳ محصول ذرت، جو و انواع کنجاله به طور مداوم طی سال‌های ۸۶ تا ۸۹ توانسته روند معاملات را از سر بگیرند.

بعضی از محصولات همچون زعفران، نخود و عدس با وجود اینکه در لیست آمار رسمی معاملات بازار قرار دارند، اما طی این سال‌ها هیچ گونه دادوستدی برای آنها انجام نشده است.

روند معاملات برای هر یک از محصولات کشاورزی در بازار بدین ترتیب بود که طی دادوستدهای سال گذشته برای محصول برنج هیچ گونه معامله ای انجام نشد، این در حالی است که در سال ۸۸ نیز این میزان صفر بوده است، اما آمار سال‌های ۸۷ و ۸۸ حکایت از افت حجم دادوستد برنج طی سال ۸۹ دارد، به طوری که در مجموع طی این دو سال ۹۰۰ تن محصول برنج به صورت نقدی به ارزش ۲۰ میلیارد و ۷۸۷ میلیون و ۵۳۰ هزار ریال به فروش رسید. هر چند عرضه برنج در دو نوع طارم و هاشمی از اواسط سال گذشته صورت گرفت اما هیچ دادوستدی به دلیل بالا بودن قیمت‌ها و نبود مشتری در بازار انجام نشد.

از سویی در معاملات سال گذشته تا هشتم اسفندماه، ۴۱۶ هزار و ۶۲۰ تن محصول جو به ارزش یک هزار و ۴۴ میلیارد و ۴۹۹ میلیون و ۱۶۱ هزار ریال در قالب ۲ قرارداد سلف و نقدی فروخته شد که این میزان نسبت به سال ماقبل از لحاظ حجم و ارزش به ترتیب ۲ هزار و ۸۴۴ و ۳ هزار و ۹۴۶ درصد رشد داشته است. دادوستد این محصول در سال ۱۳۸۸، ۳۹ هزار و ۶۶۰ تن جو به ارزش ۷۰ میلیارد و ۳۴۷ میلیون و ۸۸۰ هزار ریال بوده است. یکی از دلایل این افزایش حجم معاملات، توزیع و عرضه جو دامی تضمینی سازمان تعاون روستایی از طریق بورس کالا بوده که به نظر معامله‌گران در صورت تداوم سیاست‌های فروش محصولات از طریق بورس که با ابلاغیه وزارت جهاد کشاورزی همسو است، رونق معاملات امکان‌پذیر خواهد بود.

معامله ۴ محصول زعفران، نخود، پسته و عدس در شرایطی از سال ۱۳۸۶ تا سال گذشته انجام نشده است که تنها در سال ۱۳۸۶معادل ۱۰ تن پسته به صورت نقدی به ارزش ۴۴۰ میلیون ریال معامله شد.

مبادلات ذرت دانه ای وارداتی و داخلی سال گذشته تنها به صورت نقدی انجام شد و بر این اساس ۱۷۱ هزار و ۹۹۴ تن محصول به ارزش ۴۳۰ میلیارد و ۸۲۸ میلیون و ۵۹۵ هزار ریال خریداری شد که نسبت به سال ماقبل از لحاظ حجم و ارزش به ترتیب ۸۵ و ۸۰ درصد رشد داشته است. این در حالی است که طی سال‌های ۸۶ تا ۸۸‌، دادوستد معاملات در قالب دو قرارداد به صورت نقدی و سلف بوده است.

معامله شکر نیز که طی سال گذشته با روند نوسانی دنبال شد با دادوستد یک هزار و ۲۲۰ تن محصول به ارزش ۱۰ میلیارد و ۷۰۵ میلیون و ۱۰۰ هزار ریال ادامه یافت که نسبت به سال ماقبل که دادوستدی برای آن انجام نشد، رشد ۱۰۰ درصدی داشته است. در سال ۸۷ و ۸۶ روند مبادلات در قالب ۳ قرارداد سلف، نسیه و نقدی بوده است، اما پس از معامله شدن این محصول در سال ۸۸ ، دادوستد شکر در سال گذشته تنها در قالب قراردادهای نقدی صورت گرفت. تعدیل قیمت‌ها و توافق خریداران و فروشندگان بر سر انجام معامله با توجه به وضعیت بازار داخلی و بازار خارجی سبب شد که حجم معاملات شکر با افزایش محسوسی مواجه شود.

همچنین حجم دادوستد انواع کنجاله‌ها طی سال گذشته ۲۹ هزار و ۹۱۵ تن محصول بوده که ارزش آن ۱۳۳ میلیارد و ۴۴۸ میلیون و ۳۳۵ هزار ریال برآورد شد و نسبت به سال ۸۸، معادل ۱۹ و ۱۱ درصد رشد داشته است. در سال ۸۸ دادوستد کنجاله‌ها علاوه بر قرارداد نقدی، شامل قراردادهای سلف نیز بوده است. هر چند حجم دادوستدها در سال‌های ۸۷ و ۸۶ نسبت به سال ۸۹ از میزان بالاتری برخوردار بوده است، اما معاملات این کالاها نیز در قالب سه نوع قرارداد نسیه، سلف و نقدی صورت گرفته است. وضعیت بازارهای جهانی و آشنایی مشتریان با روند معاملات انواع کنجاله‌ها سبب شد که در سال گذشته واکنش‌های مثبتی از سوی معامله گران برای خرید و فروش این محصولات انجام شود.

عرضه خرما و چای در سال گذشته روی تابلو نیامد این در شرایطی بود که در سال ۸۷ و ۸۸ معامله‌گران با حجم کمی دادوستد این دو محصول را از سر گرفتند. در همین رابطه برخی از مسوولان بازار اطلاع داده اند که در سال‌جاری خرما از طریق بورس با شفاف شدن قیمت آن از سر گرفته خواهد شد.

همچنین از یکم فروردین ماه سال ۸۹ تا پایان همین سال برای محصول کشمش دادوستدی انجام نگرفت. این در شرایطی بود که در سال ۸۶ به صورت نقدی ۳۳۵ تن کشمش به ارزش ۲ میلیارد و ۳۱۳ میلیون و ۱۷۵ هزار ریال معامله شد.

دادوستد برخی دیگر از محصولات همچون مرغ منجمد به دلیل نبود عرضه انجام نگرفت؛ این در حالی بود که ۱۰ تن آن در سال ۸۸ به ارزش ۲۲۸ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال فروخته شد. همچنین در سال گذشته برای اولین بار عرضه تخم مرغ انجام و بر این اساس ۵ تن تخم مرغ به ارزش ۷۵ میلیون ریال معامله شد تا به گفته فعالان، رونق این محصول به سال جدید موکول شود. همچنین دادوستد کنسانتره و تفاله چغندرقند با وجود اینکه از سال ۸۶ دادوستد آن آغاز شده بود، اما تا سال ۸۹ هیچ گونه دادوستدی برای آن ثبت نشد و در سال گذشته ۲۶۵ تن محصول به ارزش ۶۷۸ میلیون و ۱۰۰ هزار ریال معامله شد. فروشندگان این کالا بر این باورند در سال جدید با توجه به اینکه اولویت کاری بورس کالا بیشتر در انتظار محصولات دامی و سیمان است به همین خاطر رونق دادوستد این گروه از محصولات نیز در دستور کار قرار دارد.

اما بیشترین حجم مبادلات سال گذشته مربوط به دادوستد گندم خوراکی معمولی و دورم در رینگ داخلی و رینگ صادراتی بود به طوری که از یکم فروردین ماه سال گذشته ۹۸۵ هزار و ۲۵۰ تن محصول به ارزش ۲ هزار و ۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون و ۳۷۷ هزار ریال فروخته شد که به لحاظ حجم و ارزش نسبت به سال ماقبل مشابه ۳۴ هزار و ۹۶۲ و ۲۸ هزار و ۶۹۲ درصد رشد داشته است. براساس گفته معامله‌گران این آمار در سال جاری نیز افزایش خواهد یافت؛ زیرا که سیاست‌های دولت مبنی بر فروش محصولات کشاورزی از طریق بورس باعث خواهد شد رونق معاملات بازار کشاورزی همسو با ابلاغیه وزارت جهاد کشاورزی با امیدواری بیشتری دنبال شود.

براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، همه محصولات کشاورزی در سال ۱۳۹۰ از طریق بورس کالا خرید و فروش خواهد شود. این مصوبه که توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است، باید آیین نامه اجرایی آن از سوی وزارت جهاد کشاورزی تدوین تا مراحل اجرایی شدن آن آغاز شود.