تروریست‌ها و شاخص‌های کلان دو تهدید کوتاه‌مدت اقتصاد جهان

آنچه حالا روشن است این است که بیشتر حاضران و ناظران بازارهای جهانی انتظار دارند که روندهای کوتاه‌مدت تحت‌تاثیر حملات پاریس قرار بگیرد، اما اظهارنظر درباره روند میان مدت و بلندمدت به مشاهده تحولات میدانی در اروپا و البته در خاورمیانه موکول شده است. تحلیلگران بر این باورند که حملات 13 نوامبر پاریس دور تازه‌ای از عصبیت را به بازارهایی تزریق خواهد کرد که همین حالا هم احوال خوشی ندارند. حرفه‌ای‌های بازار از احتمال ادامه افت شاخص‌های سهام و همچنین بهای نفت می‌گویند. قاره سبز می‌تواند نگران‌تر از بقیه جهان باشد؛ چراکه تشدید عدم قطعیت سیاسی و اقتصادی، آخرین چیزی است که اقتصاد بیمار اروپا مایل است به آن فکر کند.

افت سهام و نفت

حملات روز جمعه در آخرین ساعات فعالیت برخی از بازارها رخ داد و از این رو واکنش واقعی را باید امروز به انتظار نشست، اما افت شاخص‌های سهام آمریکا در آخرین دقایق کاری هفته، نشانه‌هایی برای معامله‌گران در بر دارد. البته بازارهای سهام آمریکا از ابتدای هفته در واکنش به گزارش‌های درآمدی شرکت‌های آمریکایی، رو به افت گذاشته بودند و تا هفته کاری گذشته، بدترین هفته این بازارها در حدود ۴ ماه اخیر است. همزمان با افت شاخص‌های آمریکایی، نفت خام نیز بدترین هفته خود در ۸ ماه گذشته را ثبت کرد. نفت خام وست تگزاس اینترمدیت، روز جمعه با ۲ دلار و ۴۲ سنت کاهش به قیمت ۴۰ دلار و ۷۴ سنت رسید.

در این میان پناهگاه‌های سرمایه ممکن است سود ببرند، اما وضعیت آنها نیز با دیگر بازارها گره خورده است. برای مثال، تنش‌های ژئوپلیتیک که اکنون ممکن است با واکنش غرب به حملات پاریس، تشدید شود، می‌تواند تقاضا برای طلا را افزایش دهد، اما در این مورد هم باید دو نکته را مورد توجه قرار داد. اول اینکه ادامه قدرت دلار و فشار روی بازار کالاهای پایه، ممکن است توان فلز زرد را برای رشد بگیرد. دوم آنکه بازارها خیلی زود ممکن است به تنش‌های جدید عادت کنند، چنان که به تنش‌های شرق اوکراین و دیگر چالش‌های امنیتی خاورمیانه عادت کردند.

واکنش ژئوپلیتیک بازار

با این همه در کوتاه‌مدت می‌توان، رصد دقیق‌تری را از معامله‌گران بازارهای مختلف شاهد بود. لن لانچز از مشاوران موسسه سرمایه گذاری «تولدو» به «اینترنشنال بیزینس تایمز» می‌گوید:‌ «جنبه ژئوپلیتیک همیشه در بازار مورد توجه است و هر چیزی که این وجه را به سرخط خبرها بیاورد، می‌تواند به سرعت معاملات بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد.» در این بین بازارهای سهام که در ماه‌های گذشته نیز چند شوک قابل توجه را عمدتا از سوی چین دریافت کرده‌اند، وضعیت نامناسبی دارند. بازارهای سهام جهان تحت‌تاثیر چند عامل از جمله احتمال افزایش نرخ‌های بهره فدرال رزرو در نشست ماه دسامبر کمیته بازار آزاد بانک مرکزی آمریکا، کاهش رشد اقتصاد چین و کاهش پیش‌بینی‌های رشد اقتصاد جهان توسط موسسه‌های گوناگون جهانی، با ناامیدی روبه‌رو هستند و حالا تشدید نااطمینانی می‌تواند آنها را نگران تر هم بکند.

رکوردهای بد

هفته گذشته، در حالی که شاخص جهانی MSCI بدترین افت هفتگی خود از اوایل ماه سپتامبر را تجربه کرد، سه شاخص عمده ایالات‌متحده یعنی شاخص صنعتی داو جونز، شاخص اس اند پی 500 و شاخص مرکب نزدک، بدترین هفته خود از ماه آگوست را تجربه کردند. این افت ناشی از ادامه افت اقتصاد و کاهش قیمت دارایی‌ها در گرداگرد جهان بود، افتی که با توجه به چشم‌انداز سیاست پولی فدرال رزرو و دیگر عوامل سرکوب‌کننده، احتمال دارد ادامه پیدا کند. در بازار کالاهای پایه، قیمت‌های نفت به افت ادامه می‌دهد و این امر نیز به‌طور مستقیم دیگر بازارها را متاثر می‌کند. در حالی که کاهش بهای انرژی، نگرانی از تورم معکوس را در جهان افزایش می‌دهد، قیمت دیگر کالاهای پایه نیز تحت‌تاثیر نفت همچنان پایین می‌رود. در این شرایط، کاهش قیمت نفت در واکنش به نگرانی و بی‌ثباتی ناشی از حملات تروریستی پاریس، می‌تواند اقتصاد جهان را در وضعیتی بدتر قرار دهد. در بازار کالاهای پایه، در کنار نفت، همه کالاها از قهوه گرفته تا مس رو به افت دارند. شاخص S&P GSCI که 24 کالا را لحاظ می‌کند، با 4 درصد افت در طول هفته گذشته، روز جمعه روی کمترین سطح خود از ماه آگوست ایستاد.

کارشکنی تروریست‌ها

در این بافت ملتهب بازارها، آنچه نشان می‌دهد که حملات روز ۱۳ نوامبر پاریس در کنار دیگر عوامل می‌تواند مدتی بازارهای جهانی را درگیر کند، تحت‌تاثیر قرار گرفتن قیمت‌ها و شاخص‌های آتی در بازارهای فعال است. شاخص‌های آتی سهام آمریکا اواخر ساعات کاری روز جمعه، به کمترین سطح روزانه خود رسیدند، روندی که ممکن است امروز دوشنبه نیز ادامه پیدا کند. روز جمعه شاخص آتی S&P ۵۰۰، ۲۲ واحد، شاخص آتی متوسط صنعتی داو جونز ۲۳۸ واحد و شاخص آتی نزدک ۱۰۰ معادل ۹۶ واحد افت کردند. رویترز به نقل از یک کارشناس برجسته نوشت:‌ «من فکر می‌کنم هر نوع عدم قطعیت جهانی، تاثیری منفی بر بازارها خواهد داشت، به‌ویژه از آن رو که احساس بازار در حال حاضر بسیار شکننده است و همچنین از آن رو که در هفته گذشته، در بازارها شاهد فرار گسترده سرمایه بوده‌ایم.» این کارشناس در پایان می‌افزاید:‌ «من فکر می‌کنم، پاریس، در کنار دیگر سرخط‌ها، تاثیر خود را خواهد داشت.» از همین رو بود که بازارهای آتی که از ابتدای روز جمعه رو به افت گذاشته بودند، پس از رسیدن اخبار حملات تروریستی پاریس، با افت بیشتری روبه‌رو شدند. به این ترتیب، روند بازارها در هفته جدید کاری که از امروز شروع می‌شود، می‌تواند جالب باشد. آیا واکنش قیمت‌ها و شاخص‌ها شدید خواهد بود‌؟‌ آیا واکنش متوسط یا شدید، کوتاه‌مدت یا بلندمدت خواهد بود؟ آیا واکنش‌های متوسط یا شدید، کوتاه‌مدت یا بلندمدت، چنان خواهد بود که بر چشم‌انداز سیاست پولی بزرگ ترین اقتصاد جهان تاثیر داشته باشد؟ این روزها، در حالی که در ایالات‌متحده، صحبت از انقباضی شدن سیاست پولی است، بیشتر اقتصادهای عمده در فکر تشدید سیاست‌های انبساطی خود هستند. آیا حملات پاریس می‌تواند، چشم‌انداز میان‌مدت سیاست‌های پولی را همسو کند؟ پاسخ این پرسش‌ها را اخبار سیاسی، امنیتی و اقتصادی روزها و هفته‌های آینده خواهد داد.