فرآیند قانونی تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام

احمد پنجه‌پور

وکیل پایه یک دادگستری

Ahmad.panjehpour@gmail.com　

مهم‌ترین تفاوت بین شرکت‌های سهامی خاص و عام در سرمایه‌گذاران و صاحبان و سهامداران آنها است. در شرکت‌های سهامی خاص، همه سرمایه را خود سهامداران تهیه و تامین می‌کنند. اما در شرکت‌های سهامی عام تنها بخشی از آن را سهامداران و موسسان تهیه می‌کنند و بقیه را سایر افراد و مردم بیرون از شرکت تهیه می‌کنند و با مجموع سهام همگی، سرمایه شرکت سهامی عام تکمیل می‌شود.اما در میان راه، بسیاری از شرکت‌ها ممکن است به این نتیجه برسند که ساختار آنها قابلیت جذب منابع بیشتر را ندارد. مثلا یک شرکت سهامی خاص که قصد سرمایه‌گذاری وسیع در یک یا چند پروژه را دارد مشاهده می‌کند ظرفیت داخلی و توان مالی سهامداران در حدی نیست که بتوانند فعالیت‌های عمده و عظیم انجام دهند؛ به همین علت تلاش خواهند کرد که سهامداران جدیدی را نیز به خود اضافه کنند. اما تبدیل شرکت سهامی خاص به عام فرآیند قانونی ویژه خود را دارد که در ادامه بحث در خصوص آن بیشتر صحبت می‌شود.

در درجه نخست، شرکت سهامی خاص تنها در صورتی می‌تواند تبدیل به سهامی عام شود که چهار شرط را داشته باشد: طبق لایحه اصلاحی قانون تجارت، شرکت سهامی خاص در صورتی می‌تواند به شرکت سهامی عام تبدیل شود که:

• موضوع به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت سهامی خاص رسیده باشد.

• سرمایه آن حداقل به میزانی باشد که برای شرکت‌های سهامی عام مقرر شده است یا شرکت سرمایه خود را به میزان مذکور افزایش دهد.

• دو سال تمام از تاریخ تاسیس و ثبت شرکت گذشته و دو ترازنامه آن به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام رسیده باشد.

• اساسنامه آن با رعایت مقررات این قانون در مورد شرکت‌های سهامی عام تنظیم یا اصلاح شده باشد.

بنابراین در صورت داشتن شرایط فوق‌الذکر، شرکت سهامی خاص می‌تواند تبدیل به عام شود. اما داشتن این شرایط، گرچه لازم است ولی کافی نیست. شرکت باید مدارک و مستنداتی را نیز تهیه کند و آن را به اداره ثبت شرکت‌های محل فعالیت شرکت ارائه دهد. شرکت سهامی خاص باید ظرف یک ماه از تاریخی که مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام تبدیل شرکت را تصویب کرده است، صورت‌جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده را به ضمیمه مدارک زیر به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم کند:

۱) اساسنامه‌ای که برای شرکت سهامی عام تنظیم شده و به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده رسیده است.

۲) دو ترازنامه و حساب سود و زیان که در مجمع عمومی عادی تصویب و به تایید حسابدار رسمی رسیده باشد.

۳) صورت دارایی شرکت در موقع تسلیم مدارک به مرجع ثبت شرکت‌ها که متضمن تقویم کلیه اموال منقول و غیر منقول شرکت بوده و به تایید کارشناس رسمی وزارت دادگستری رسیده باشد.

۴) اعلامیه تبدیل شرکت که باید به امضای دارندگان امضای مجاز شرکت رسیده و مشتمل بر این موارد باشد: الف- نام و شماره ثبت شرکت؛ ب- موضوع شرکت و نوع فعالیت‌های آن؛ ج- مرکز اصلی شرکت و در صورتی که شرکت شعبی داشته باشد نشانی شعب آن؛ د- در صورتی که شرکت برای مدت محدود تشکیل شده باشد تاریخ انقضای مدت آن؛ ه - سرمایه شرکت و مبلغ پرداخت شده آن؛ و- اگر سهام ممتاز منتشر شده باشد تعداد و امتیازات آن؛ ز- هویت کامل رئیس و اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت؛ ح- شرایط حضور و حق رای صاحبان سهام در مجامع عمومی؛ ط- مقررات اساسنامه راجع به تقسیم سود و تشکیل اندوخته؛ ی- مبلغ دیون شرکت و همچنین مبلغ دیون اشخاص ثالث که از سوی شرکت تضمین شده است؛ ک- ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که اطلاعیه‌ها و آگهی‌های شرکت در آن درج می‌شود.

برابر با قانون، اداره ثبت شرکت‌ها پس از وصول مدارک و تطبیق مندرجات آنها با این قانون، تبدیل شرکت را ثبت و مراتب را به هزینه شرکت آگهی خواهد کرد. در آگهی تبدیل شرکت باید کلیه مندرجات اعلامیه تبدیل شرکت ذکر و قید شود که اساسنامه شرکت و دو ترازنامه و حساب سود و زیان آن مربوط به دو سال قبل از اتخاذ تصمیم نسبت به تبدیل شرکت و همچنین صورت دارایی شرکت و اموال منقول و غیر منقول آن در مرجع ثبت شرکت‌ها و در مرکز شرکت برای مراجعه علاقه‌مندان آماده است. آگهی تبدیل شرکت باید علاوه‌بر روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی‌های شرکت در آن درج می‌شود، اقلا در یک روزنامه کثیرالانتشار دیگر نیز آگهی شود.

در این فرآیند، شرکت در حال تبدیل به سهامی عام، می‌تواند پذیره‌نویسی کند. پذیره‌نویسی عملی حقوقی است که به موجب آن شخص تعهد می‌کند با تامین قسمتی از سرمایه شرکت در حدود مبلغی آورده شده در شرکت سهامی عام شریک شود. در این مرحله هر فرد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری می‌تواند وارد شرکت جدید شود. فردی که قبلا نیز از سهامداران شرکت نبوده است، اجازه پذیره‌نویسی را خود اداره ثبت شرکت‌ها باید به شرکت بدهد.

اعلامیه پذیره‌نویسی باید از سوی موسسان در جراید آگهی شده و نیز در بانکی که تعهد سهام نزد آن صورت می‌گیرد در معرض دید علاقه‌مندان قرار داده شود. ظرف مهلتی که در اعلامیه پذیره‌نویسی معین شده، علاقه‌مندان به بانک مراجعه و ورقه تعهد سهام را امضا و مبلغی را که نقدا باید پرداخت شود تادیه و رسید دریافت خواهند کرد. امضای ورقه تعهد سهم به منزله قبولی تمام اساسنامه و مفاد آن خواهد بود. در مرحله بعد از پذیره‌نویسی، شرکت سهامی عام با احراز پذیره‌نویسی کلیه سهام شرکت و تادیه مبالغ لازم و شور درباره اساسنامه شرکت و تصویب آن، اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت را انتخاب می‌کند.

هرگاه افزایش سرمایه شرکت تا ۹ ماه از تاریخ تسلیم طرح اعلامیه پذیره‌نویسی به اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت نرسد، به درخواست هر یک از پذیره‌نویسان سهام جدید، اداره گواهی‌نامه‌ای حاکی از عدم ثبت افزایش سرمایه شرکت صادر می‌کند تا اشخاصی که سهام جدید را پذیره‌نویسی کرده‌اند به بانک مراجعه کنند و وجوه پرداختی خود را مسترد دارند. در این صورت هر گونه هزینه‌ای که برای افزایش سرمایه شرکت پرداخت یا تعهد شده باشد به‌عهده شرکت قرار می‌گیرد.