پاسختهران به اظهارات ضدایرانی مقاماتآنکارا
در گستره جهان، همسایههای پرتنش کم نیستند؛ آمریکا و مکزیک، افغانستان و پاکستان و هند، روسیه و اوکراین و حالا ایران و ترکیه. اگرچه تنش لفظی بین دو امپراتوری زمانهای گذشته بیسابقه نیست؛ اما هرگاه که اوج یافته، نشانههایی از وخامت اوضاع را در خود پنهان داشته است.
اینروزها مقامات ترکیه پشت اغلب تریبونها، درباره ایران اظهاراتی منفی دارند. هفته گذشته اردوغان در بحرین علیه ایران سخن گفت و سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران به آن پاسخ داد و روز یکشنبه در مونیخ، وزیر خارجه این کشور ایران را به حمایت از تروریسم و شیعهگری در منطقه متهم کرد.
اگرچه ساعات پایانی یکشنبه سخنگوی وزارت خارجه در تهران پاسخ آن اظهارات را داد، اما صبح دوشنبه بار دیگر در جمع خبرنگارانی که از او دراینمورد پرسیدند، گفت: صبوری ایران حد دارد.
اما حکایت به همین جا هم ختم نشد؛ بعدازظهر سفیر ترکیه به وزارت خارجه فراخوانده شد. ایسنا گزارش داد: «ساعت دو، سفیر ترکیه از سوی ابراهیم رحیمپور، معاون آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه، به این وزارتخانه احضار شد و مراتب اعتراض ایران به اظهارات غیرسازنده رئیسجمهور این کشور در جریان سفر به امارات، قطر و عربستان و همچنین اظهارات وزیر خارجه این کشور در اجلاس مونیخ به وی اعلام شد». گویی اعتراض به همه اظهارات ترکها متراکم شده و بالاخره به احضار سفیر منجر شد. مواضع ضدایرانی ترکها در حالی افزایش یافته که این کشور در حال مذاکره با ایران و روسیه بر سر سوریه است.
مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه که فضای روز یکشنبه کنفرانس امنیتی مونیخ را مناسب دیده بود و علیه ایران صحبت کرد، مدعی شد: «ایران در تلاش است تا سوریه و عراق را به دو کشور شیعه تبدیل کند که این بسیار خطرناک است». روز یکشنبه در کنفرانس امنیتی مونیخ سخنرانی وزیر خارجه عربستان و وزیر جنگ اسرائیل هم علیه ایران بود و فضا را مخالف ایران کرده بود.
سخنگوی وزارت خارجه ایران صبح روز دوشنبه به اظهارات یکشنبهشب وزیر خارجه ترکیه پاسخ داد و حتی کمکهای صورتگرفته از سوی ایران به ترکیه را به آنها یادآور شد: «ترکیه یکی از کشورهای مهم همسایه ماست که از کمکهای زیادی از جانب ایران بهویژه بعد از وقوع کودتا در این کشور، برخوردار بوده است و خودشان میدانند ایران در چه مواقع چه کمکهایی را به آنها داشته است. وضعیت آشفته، بیسامان و نگرانکننده این کشور باعث شده است که برخی از سیاستمداران ترکیهای در گفتار و رفتار خود ناهنجاریهایی را داشته باشند، مواضع غیرسازندهای را مطرح کنند و احتمالا به عواقب آنچه که بیان میکنند، فکر نکردهاند». قاسمی با بیان اینکه به نظر میرسد مقامات ترکیهای از روی عصبانیت و در راستای فرافکنی مشکلاتی که اکنون به آن گرفتار هستند، این مواضع را مطرح میکنند، گفت: آنها گرفتار گردابی شدهاند و از طریق این فرافکنیها به نوعی میخواهند روی مشکلات درونی و بیرونی خود سرپوش بگذارند.
قاسمی با تأکید بر اینکه آنها باید در بیان مواضع خود دقت بیشتری بکنند، ادامه داد: ما علاقهمند نیستیم که چنین گفتمانی بین ما و ترکیه وجود داشته باشد. ما صبوری میکنیم ولی این صبوری حدی دارد و ما امیدواریم آنها در بیان سخنان خود با ذکاوت و هوشیاری بیشتری عمل کنند. امیدواریم که اینگونه سخنان دیگر تکرار نشود و اگر قرار باشد دوستان در ترکیه چنین رویهای را ادامه دهند، ما نیز سکوت نمیکنیم و پاسخ چنین اظهاراتی را خواهیم داد. هفته گذشته رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، در سفر به چند کشور عربی، علیه ایران مواضع تندی اتخاذ کرده بود. در مؤسسه صلح بینالمللی در بحرین درباره تحولات منطقه سخنرانی کرد. او درباره تحولات منطقه با اشاره به بحرانهای سوریه و عراق گفت: اما بدانید که کسانی هم تجزیه سوریه و هم تجزیه عراق را میخواهند. افرادی هستند که برای تجزیه عراق تلاش میکنند. در آنجا (عراق) همزمان، هم مجادله مذهبی و هم مجادله قومی وجود دارد، «در آنجا نیز ملیتگرایی فارس وجود دارد. همراه با این ملیتگرایی فارس، تجزیهطلبی نیز موضوعیت دارد. باید جلوی اینها را بگیریم. شرایط یکسانی نیز در سوریه وجود دارد». اردوغان با این
ادعا که جلوی اتفاقات سوریه را نیز باید بگیریم، گفت: به همین مناسبت نیز باید با همکاری ما و کشورهای خلیج(فارس) این وظیفه را انجام دهیم؛ چرا که جلوی ظلم نباید تماشاچی باشیم و نخواهیم بود.
سخنگوی وزارت خارجه ایران همان زمان در پاسخ به اظهارات اردوغان گفت: به نظر میرسد اظهارات آقای اردوغان تحت تأثیر جو و احتمالا تحت فضای هیجانی خاصی انجام شده باشد؛ چرا که در میان سران کشورهای منطقه، جناب اردوغان بیش از هر کسی به نقش سازنده و ثباتآفرین جمهوری اسلامی ایران در منطقه، بهویژه در عراق، آگاه است.
حالا به دنبال اظهارات اخیر وزیر خارجه این کشور سفیر ترکیه فراخوانده شده است. به نظر میرسد دو همسایه دیرین در سایه رفاقت و رقابت همیشگی دیوارههای نازک اصطکاکی را تجربه میکنند که میتواند خطرناک باشد. وضعیت سوریه و عراق هر دو کشور را درگیر خود کرده است. جمهوری اسلامی ایران در حال ایفای نقش در این کشورهاست و مبارزه با تروریسم و دفاع از حرمین شریفین را وظیفه خود میداند؛ اما روایت همسایه شمالغربی چیز دیگری است. ترکیه حضور نیروهای جمهوری اسلامی ایران را در عراق و سوریه، رشد شیعهگری میداند و این نفوذ را به صلاح خود نمیداند. همه اینها در حالی کنار هم قرار میگیرد که با شروع بحران در سوریه، ایران و ترکیه بر سر یک عامل اصلی به اختلاف رسیدند؛ آنهم حضورداشتن یا حضورنداشتن بشار اسد در آینده سیاسی سوریه بود. این موضوع موجب شد ترکیه با اینکه در سالهای تحریم همراهی شایان توجهی با ایران کرده بود، در عرصه دیپلماتیک با همسایهاش به اختلاف بخورد. همین موجب کندی و سراشیبی رابطه دو کشور در دوره دولت محمود احمدینژاد شد. اگرچه در دولت یازدهم انتظار میرفت این سراشیبی به حالت عادی بازگردد، حتی دو سفر بین رؤسای جمهور
انجام گرفت و رایزنیها در نیویورک یا در حاشیه مجامع بینالمللی صورت گرفت؛ اما نتوانست از اصطکاک دو کشور بکاهد و این چالشهای دیپلماتیک هرازگاهی خود را نشان میدهد. این ادبیات نهچندان خوشایند بین دو کشور، تنها نوک قله یخی است که سرش بیرون از آب است و امکان مشاهده دارد؛ حجم اصلی یخِ اختلاف زیر آب است که پنهان شده و نمیتوان آن را کتمان کرد. به نظر میرسد با این شکل از نفوذ ایران در منطقه تا حلوفصل مسئله سوریه و عراق، کشمکش بین ایران و ترکیه ادامه داشته باشد؛ حتی اگر در محافل دیپلماتیک با هم دست دوستی بفشارند.
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.
ارسال نظر