پرهام پهلوان :
سرمایه انسانی متخصص، یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر رشد اقتصادی کشورها و وضعیت اقتصادی است. مهاجرت نخبگان کشورها، در واقع خروج دانش و نیروی کار ماهر از کشور است که علاوه بر رشد اقتصاد، بر سطح رفاه اجتماعی نیز اثرگذار است. نرخ مهاجرت ایران در سال ۲۰۲۳، ۰.۴۶۳- بوده است. در سالهای گذشته نرخ مهاجرت ایرانیها به خارج از کشور بیشتر شده است. این مهاجرت از بین نخبگان در رشتههای مختلف علوم فنی و مهندسی، علوم انسانی، متخصصان مهارتها و پزشکان و متخصصان علوم درمانی بوده است.
ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی موجب شده است تا فضای کسبوکار بخش سلامت، مستعد نیروهای متخصص و زبده داخلی نباشد و آنها را به سمت مهاجرت سوق دهد؛ موضوعی که اگرچه نمیتوان در سطح آمار و به شکل دقیق و رسمی از آن پرده برداشت، اما از خلال پژوهشهای متعدد قابل مشاهده است. یکی از مقالاتی که سال گذشته با همکاری جمعی از متخصصان در دو حوزه سلامت و مهاجرت تهیه شد، نشان میدهد که انگیزه خروج نیروهای متخصص و دانشجویان در حال تحصیل در حوزه سلامت برای مهاجرت از ایران بالاست؛ گزارهای که اگرچه به معنی تایید مهاجرت گسترده پزشکان و پرستاران و کادر درمان از ایران نیست، اما چشمانداز آتی این بخش را از منظر تامین نیروی انسانی با تردید جدی روبهرو میسازد.
مساله مهاجرت نخبگان، به یکی از موضوعات حساس و چالشبرانگیز این روزهای جامعه تبدیل شده که بخشی از آن مربوط به مهاجرت پزشکان است. این موضوع در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی میتواند پیامدهای منفی قابلتوجهی به همراه داشته باشد و کشور را از سرمایههای انسانی متخصص در جهت توسعه و افزایش رفاه بیبهره سازد؛ متخصصانی که برای پرورش آنها هزینههای مادی و معنوی زیادی صرف شده است. مهاجرت پزشکان پدیدهای جدید نیست اما تسریع روند آن باعث نگرانی و زنگ خطری برای نظام سلامت و جامعه است. پزشکان نقش کلیدی در تولید و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی ایفا میکنند، بهطوریکه آنها اولین عامل تصمیمگیرنده در مورد تشخیص، درمان، تجویز دارو و ارجاع به سایر عرضهکنندگان خدمات سلامت هستند؛ به همین دلیل پزشکان را دروازهبانان نظام بهداشت و مراقبت از سلامت میدانند.