سقوط اسد دست تل‌آویو را در شام رو کرد
سوریه زیرضرب اسرائیل
از همان روز سقوط حکومت اسد در سوریه و مسلط شدن مخالفان مسلح بر دمشق و بسیاری از نقاط این کشور، چند خبر در فضای واقعی و رسانه ای به اصطلاح «وایرال» شد: حملات مداوم اسرائیل به نقاطی از سوریه و واکنش کشورهای منطقه به آن، بازگشت آوارگان سوری به وطن و در نهایت، وضعیت زندان‌ها به‌ویژه زندان صیدنایا. در این میان آنچه بیش از همه «توی ذوق می‌زند»، حملات اسرائیل و البته حرکت خزنده این رژیم به سوی دمشق است. در این گزارش کوشش می‌شود روایت رسانه‌ها از این تحولات ذکر شود.
اول) پیشروی آهسته به سوی دمشق
نتانیاهو که این روزها فضای سوریه را «بی صاحب» دیده نه تنها توافق۱۹۷۴ جولان را نقض کرد، بلکه مبادرت به ورود زمینی به سوریه کرد. به دنبال آن، جنگنده‌های این رژیم فرودگاه‌ها، انبار ذخایر تسلیحاتی و هر آنچه را که در سوریه به منزله «تهدید» تلقی می‌شد، بمباران کردند. نتانیاهو می‌گوید اجازه نمی‌دهد این تسلیحات به دست مخالفان مسلح بیفتد. «مایا گبیلی» و «میشل نیکولز» در گزارش دیروز سه‌شنبه در رویترز نوشتند، اسرائیل پس از تصرف منطقه حائل در جنوب سوریه، به حدود ۲۵کیلومتری (۱۶ مایلی) جنوب غربی دمشق رسیده است. اسرائیل مدعی است تصرف منطقه حائل یک اقدام دفاعی بوده است. منابع امنیتی منطقه‌ای و افسران ارتش سوریه اعلام کردند که حملات هوایی شدید اسرائیل علیه تاسیسات نظامی و پایگاه‌های هوایی در سراسر سوریه در طول دوشنبه شب ادامه یافت و ده‌ها هلی‌کوپتر و جنگنده و همچنین دارایی‌های گارد جمهوری را در دمشق و اطراف آن منهدم کرد. این منابع گفتند که طی این ۳۰۰حمله چیزی از دارایی‌های ارتش سوریه باقی نمانده است. بنیامین نتانیاهو همچنین روز دوشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی مدعی شد که فصل جدیدی در خاورمیانه با سقوط بشار اسد در سوریه گشوده شده است. وی در بخشی از سخنانش افزود: «بلندی‌های جولان برای همیشه بخشی جدایی‌ناپذیر از اسرائیل خواهد بود.» او همچنین مدعی تغییر شکل خاورمیانه شد. وزارت خارجه آمریکا می‌گوید نفوذ اسرائیل به آن سوی بلندی‌های جولان در داخل خاک سوریه باید «موقت» باشد.در پی حملات مداوم ارتش اسرائیل، کشورهای قطر، عراق، عربستان و ایران تصرف سرزمین‌های سوری از سوی اسرائیل در نزدیکی بلندی‌های جولان اشغالی را محکوم کردند. وزارت امور خارجه قطر روز دوشنبه اعلام کرد که دوحه تهاجم رژیم صهیونیستی را «یک تحول خطرناک و حمله آشکار به حاکمیت و وحدت سوریه و همچنین نقض آشکار قوانین بین‌المللی» می‌داند. عربستان سعودی هم از اقدامات اسرائیل انتقاد کرد و گفت که این پادشاهی «تداوم نقض قواعد حقوق بین‌الملل توسط اسرائیل و عزم این رژیم برای خرابکاری در شانس سوریه برای بازگرداندن امنیت، ثبات و تمامیت ارضی را تایید می‌کند.» استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز از تصرف سرزمین‌های سوری انتقاد کرد و گفت که این اقدام «نقض» توافق‌نامه جدایی اسرائیل و سوریه در سال۱۹۷۴ است. گیر پدرسون، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، از اسرائیل خواست تحرکات نظامی و بمباران سوریه را متوقف کند.
دوم) بازگشت آوارگان به وطن
سوری‌هایی که از خانه‌های خود گریخته‌اند اگرچه از سرنگونی اسد خوشحال هستند، اما در عین حال محتاطانه و با بیم و امید تحولات را رصد می‌کنند. «جاستین صالحانی» در الجزیره به نقل از آوارگان سوری در لبنان می‌نویسد، «یوسف صلاح» و «محمد محمود» که اهل دیرالزور هستند در بیروت یکدیگر را در آغوش گرفته و غرق بوسه می‌کنند و از «بهترین صبح» و «بزرگ‌ترین شادی» سخن به میان می‌آورند. اما یک لبنانی اندکی آن‌سو‌تر می‌گوید: «اکنون چه کسی بر شما حکومت خواهد کرد؟ آمریکایی‌ها، اسرائیلی‌ها؟» سوری‌ها احساسات آشفته‌ای دارند، گویی هنوز در خواب هستند و آنچه را که می‌بینند، باور نمی‌کنند. «یحیی جمعه» اهل حمص که در اردن زندگی می‌کند، گفت: «یک قلب برای تحمل این شادی بزرگ کافی نیست. ما برای تحمل این شادی به 10قلب نیاز داریم.» محمد 33ساله می‌گوید: اکنون دیگر با ترس حرف نمی‌زنیم و حتی از حرف زدن هم نمی‌ترسیم. پشت سر او، مردم سوریه شادی می‌کردند و با صدای بلند شعار می‌دادند: «خدا، سوریه، آزادی و بس!».«آلیا چغتای» و «مریم علی» هم در گزارش دیگری برای الجزیره نوشتند، در سال2024، حدود نیمی از پناه‌جویان ثبت‌شده سوریه در ترکیه زندگی می‌کنند و پس از آن لبنان، آلمان، اردن و عراق. آنها معتقدند سوریه طی جنگ داخلی 13ساله حدود 13میلیون آواره داشت. این در حالی است که در سال2011 و آغاز بحران، جمعیت سوریه 21میلیون نفر بود. سازمان ملل متحد گزارش می‌دهد که تا سال 2024، حداقل 7.4میلیون سوری در داخل کشور آواره هستند و تقریبا 4.9میلیون نفر به کشورهای همسایه پناهنده شده‌اند. 1.3میلیون نفر دیگر در جاهای دیگر، عمدتا در اروپا، اسکان داده شده‌اند.حدود نیمی از پناه‌جویان ثبت‌شده سوریه یا 3.1میلیون نفر، در ترکیه زندگی می‌کنند. لبنان با حدود 774هزار نفر، دومین میزبان پناه‌جویان سوری است. با احتساب افراد ثبت‌نام‌نشده، کل آوارگان به 1.5میلیون نفر می‌رسند. در لبنان از هر پنج‌نفر یک‌نفر پناهنده سوری است. آلمان با حدود 716 هزار نفر پناه‌جو، سومین میزبان پناه‌جویان سوری است. در مراتب بعدی عراق، مصر، اتریش، سوئد، هلند و یونان هستند که بسیاری در حال بازگشت به سوریه هستند.
سوم) در زندان صیدنایا چه می‌گذرد؟
درحالی‌که سوری‌ها مشغول جشن و شادی هستند، اما برخی دیگر جست‌وجوی دیوانه‌واری را برای یافتن عزیزان مفقودشده‌شان در زندان‌ها آغاز کرده‌اند. «کلاریسا وارد»، «مایکل ریوس» و دیگران، گزارشگران سی‌ان‌ان که امکان حضور در زندان صیدنایا را یافتند روایت خود را چنین ارائه می‌دهند: به دنبال تسلط مخالفان مسلح بر دمشق، زندان صیدنایا یکی از مراکزی بود که مردم و مخالفان مسلح به داخل آن ریختند. مردم در حالی به سوی این زندان بدنام در سوریه هجوم می‌آوردند که عده‌ای زیر آفتاب از دیوارهایش بالا می‌رفتند. عده‌ای دیگر که در ترافیک گیر افتاده بودند ماشین‌های خود را رها کرده و از سر بالایی‌ها و نرده‌های سیم خاردار و برج‌های دیده‌بانی گذشتند تا به زندان برسند. گزارشگران سی‌ان‌ان «سیاه‌چاله»هایی را توصیف می‌کردند که از دهه70 میلادی ساخته شده بود. هر کسی که ناپدید می‌شد احتمالا سر از این زندان درمی‌آورد. این زندان مخوف یکی از اولین مکان‌هایی بود که مخالفان مسلح پس از تسلط بر دمشق به آن وارد شدند. پس از فرار اسد، جنگجویان شورشی تصاویری از این زندان منتشر کردند که باعث شد بسیاری از سوری‌ها در شبکه‌های اجتماعی به دنبال کمک برای یافتن عزیزان خود برآیند. شایعاتی هست مبنی بر اینکه هزاران نفر هنوز در سطوح عمیق‌تر این مرکز زندانی هستند، منطقه‌ای زیرزمینی که به «بخش قرمز» معروف است. گفته شده در این زندان سلول‌های کشف‌نشده‌ای مملو از سوری‌های مفقودشده هست. سگ‌های زنده‌یاب و تیم‌های امدادی در تلاش برای یافتن درهای مخفی و زندانیانی هستند که خبری از آنها نیست.با این حال، کلاه‌سفیدهای سوری از روز دوشنبه (19آذرماه) به حفاری و تخریب بخش‌هایی مشغول هستند که گمان می‌رود کسی در آن باشد. کلاه‌سفیدها گفتند که «هیچ مدرکی دال بر سلول‌ها یا زیرزمین‌های مخفی کشف‌نشده» یا «منطقه‌های باز نشده یا پنهانی در این مرکز» پیدا نکرده‌اند. «انجمن بازداشت‌شدگان و مفقودان در زندان صیدنایا» (ADMSP) هم اعلام کرد که همه زندانیان تا ظهر یکشنبه آزاد شده‌اند و ادعاها درباره بازداشت‌شدگان زیر زمینی «بی اساس» و «نادرست» است.
چهارم) دادگاهی شدن «بی‌بی»
درحالی‌که رژیم نتانیاهو مشغول مانور نظامی در سوریه و هدف قرار دادن تاسیسات نظامی این کشور است، اما او پایش در جای دیگری «گیر» است. او دیروز سه‌شنبه برای اولین‌بار در دادگاه حضور یافت. او پرونده‌ای «پر و پیمان» دارد. او در حالی به اتهام کلاه‌برداری، خیانت در امانت و دریافت رشوه در دادگاه حضور یافت که از سوی دیوان کیفری بین المللی هم تحت تعقیب قرار دارد. او در سه پرونده محاکمه می‌شود. نخست وزیر اسرائیل قبل از ورود به دادگاه از سوی خبرنگاران مورد پرسش قرار گرفت؛ اما به نظام حقوقی و رسانه‌ها سخت تاخت. او مدعی بی گناهی خود شد و افزود: «وقتی جرم و جنایتی وجود نداشت، آنها [نظام حقوقی] جنایتی جعل کردند.» وی افزود: اتهامات من اقیانوسی از پوچی است.
پنجم) ثروت خاندان اسد
«روث مایکلسون» در گاردین نوشت، درحالی‌که زندانیان از سلول‌های زیرزمینی خود در اطراف دمشق آزاد می‌شدند، جمعیت شوکه‌شده در عمارت‌های بشار اسد از ثروت او شگفت‌زده شدند. در این خانه صندلی‌های مخملی بژ، لوسترهای گران‌قیمت، مبلمان چوبی و غیره دیده می‌شد که مردم خشمگین سعی می‌کردند آن را بربایند. مردم باور نمی‌کردند که واقعا در کاخ اسد حضور دارند. وزارت امور خارجه آمریکا در گزارشی در سال2022 به کنگره، ثروت خالص خانواده اسد را 1.6میلیارد پوند تخمین زد و اضافه کرد که «گمان می‌رود بخشی از این پول‌ها در حساب‌های متعددی پراکنده و پنهان شده باشد. صرف‌نظر از پول نقد، می‌توان به املاک و مستغلات، شرکت‌ها و بهشت‌های مالیاتی فراساحلی هم اشاره کرد.» وزارت خارجه افزود که خاندان اسد «روابط حمایتی عمیقی با بزرگ‌ترین بازیگران اقتصادی سوریه داشتند و از شرکت‌های آنها برای پول‌شویی، فعالیت‌های غیرقانونی و انتقال وجوه به رژیم استفاده می‌کردند. این شبکه‌ها در تمام بخش‌های اقتصاد سوریه نفوذ داشتند.»درحالی‌که خانواده اسد و دوستانشان غرق در ثروت بودند، سوری‌ها در گرسنگی غوطه می‌خوردند. گزارش بانک جهانی در سال2022 می‌گوید که 14.5میلیون نفر -تقریبا 70درصد جمعیت- در فقر زندگی می‌کنند. درحالی‌که فقر شدید از هر چهار نفر، یک نفر را متاثر ساخته است. یک اینفلوئنسر و کمدین سوری به نام «فادی معز» ویدئوهایی از یافته‌های خود در یکی از خانه‌های اسد را به اشتراک گذاشت که یخچال این خانه پر از کیسه‌های گوشت و وسایل دیگری بود که روی آنها برند لوکس «هرمس» حک شده بود. معز همچنین تصویری از خود منتشر کرد که در حال کشیدن چمدان لوئی ویتون است که قیمت آن 36هزار و 500یورو تخمین زده شده است.
محاسبات ایران در آینده سوریه
روایت سه نماینده از جلسه غیرعلنی مجلس
