ال گور: به فکر محیط زیست باشید!
کمیته نوبل، ال گور و «هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی» را شایسته دریافت جایزه صلح شناخته است. گزینش کمیته نوبل نشان‌دهنده افزایش حساسیت نسبت به پیامدهای زیانبار ناشی از افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو زمین است.
ال‌گورهشت سال معاون بیل کلینتون بود. سال ۲۰۰۰ شخصا‌ به عنوان نامزد اول دموکرات‌ها بر سر احراز ریاست‌‌جمهوری آمریکا وارد رقابتی فشرده با جرج دبلیو بوش شد. شمارش بحث‌انگیز آرا که در تاریخ آمریکا بی‌سابقه بود نهایتا او را بازنده رقابت با نامزد جمهوری‌خواهان کرد.
اما آن شکست به معنای پایان فعالیت سیاسی و اجتماعی ال گور نبود. او روشنگری درباره گرم‌شدن هوای زمین و پیامدهای وخیم تراکم گازهای گلخانه‌ای در جو را به مثابه مسوولیت اصلی خود برگزید و با رشته کارزارهایی عملا سبب شد که به «وجدان سبز» آمریکا معروف شود.
تهیه تصویرهای پروژکتوری از تحولات شدید جوی و عواقب آن و نمایش گسترده آن در سراسر آمریکا جزو اقدامات اولیه ال گور بود. بعدتر او فیلم مستند و پربینند‌ه‌ای در این باره ساخت با نام «یک واقعیت ناخوشایند» که ابتدای سال جاری برنده جایزه اسکار شد. از رهگذر همین تلاش‌ها و اقدامات مشابه بود که اینک در آمریکا نیز مساله تخریب محیط زیست و گرم‌شدن جو زمین بیش از پیش حساسیت‌برانگیز شده و توجه و تلاش برای مهار این پدیده‌ها روز به روز هواداران بیشتری می‌یابد.
ارج‌گذاری و سپاس از تلاش‌هایی همسو
و حال ال گور همراه با «هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی سازمان ملل» برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۷ شده‌اند. کمیته صلح نوبل در بیانیه خود می‌گوید که ال گور و هیات بررسی تغییرات اقلیمی را به خاطر تلاش‌هایشان در بسیج افکار عمومی نسبت به پیامدهای گرم‌شدن جو زمین شایسته دریافت جایزه تشخیص داده است.
ال گور پس از باخبر‌شدن از دریافت جایزه نوبل گفت که احساس می‌کند شدیدا مورد ارج و ستایش قرار گرفته است. او افزود که سهم خود را از این جایزه به تلاش‌های «اتحاد برای حراست از اقلیم زمین» در آمریکا هدیه خواهد کرد. به گفته ال گور «اتحاد برای حراست از اقلیم زمین» سازمان عام‌المنفعه و فراحزبی است که تلاش می‌کند افکار عمومی را در آمریکا متوجه ضرورت حفاظت از اقلیم زمین کند.
معاون ریاست‌‌جمهوری آمریکا در دوران کلینتون این نکته را نیز حائز اهمیتی ویژه دانست که جایزه نوبل را با «هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی» به‌طورمشترک دریافت می‌کند. به گفته وی، اعضای هیات یادشده از سال‌ها پیش به گونه‌ای خستگی‌ناپذیر و فداکارانه تلاش کرده‌اند تا بشریت مفهوم تحولات جوی و پیامدهای آن را بهتر درک و فهم کند.
نقشی که شورای اقلیم زمین بازی کرده است
«هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی» وابسته به برنامه محیط زیست سازمان ملل است و در ۱۷ سال گذشته در مجموع سه گزارش انتشار داده است. در گزارش اول که سال ۱۹۹۱ انتشار یافت از افزایش گرمای بی‌سابقه زمین ظرف ۱۰‌هزار سال گذشته سخن می‌رود، ولی همزمان تاکید می‌شود که این افزایش کماکان در چارچوب نوسانات طبیعی جوی است و نباید غیرعادی تلقی شود.
تا ۶‌سال پیش هم که گزارش سوم «هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی» انتشار یافت، کماکان شک و تردید وجود داشت که تغییرات بی‌سابقه اقلیمی به افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو مربوط باشد. گزارش چهارم شورای جو اما کمتر جای تردیدی باقی گذاشته است که عامل افزایش گرمای زمین، مصرف انرژی‌های فسیلی توسط انسان در ظرف دو سده گذشته است. مصرف انرژی‌های فسیلی (ذغال سنگ و نفت و ...) با تولید گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن همراه است. این نوع گازها مانعی برای ورود اشعه خورشید به جو زمین نیستند، اما نمی‌گذارند گرمای حاصل از تابش خورشید، از جو خارج شود. بخش اول گزارش چهارم «هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی» با عنوان «پیش‌بینی‌ها»، در فوریه ۲۰۰۷ انتشار یافت و با استناد به نتایج تحقیقات مختلف نشان ‌داد که در ارتباط میان افزایش گازهای گلخانه‌ای و تغییرات جوی بی‌سابقه جای هیچ تردیدی نیست. بخش دوم گزارش با عنوان «پیامدهای تغییرات جوی» در روزهای اول ماه آوریل منتشر شد و پیامدهای منفی ناشی از گرم‌شدن جو زمین در نقاط مختلف جهان (سیل‌ها و گردبادهای شدید بیشتر، ذوب شدن یخ قطب شمال و یخچال‌های دیگر جهان، افزایش فاجعه‌بار سطح آب دریاها، خشکسالی‌های گسترده و ...) موضوع آن بود. بخش سوم که مه ۲۰۰۷ انتشار یافت، امکانات بشر برای مهار افزایش گازهای گلخانه‌ای و نحوه کنار آمدن بهتر با پیامدهای جوی ناشی از این افزایش را مورد بررسی و توضیح قرار می‌دهد.
یکی از نتایج مهم گزارش «هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی» این است که تغییرات جوی علاوه ‌بر آب‌ ‌کردن یخچال‌ها، بالا آوردن سطح آب دریاها و دامن‌زدن به سیلاب‌ها و توفان‌های شدید و متوالی اثرات فاحشی نیز بر منابع آبی و تولید انرژی و مواد غذایی خواهد داشت و همه اینها به مهاجرت‌های گسترده و تشدید جنگ بر سر توزیع منابع منجر خواهند شد.
بر بستر گزارش‌های هشداردهنده «هیات بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی» تلاش‌ها برای نجات جو زمین از تراکم گازهای گلخانه‌ای شدت بیشتری یافته است. از جمله قرار است در ماه دسامبر امسال، یک کنفرانس بین‌المللی در بالی اندونزی قرارداد جدیدی را تدارک ببیند. این قرارداد جایگزینی برای پیمان کیوتو خواهد بود که زمان اجرای آن در سال ۲۰۱۲ به پایان می‌رسد.
اعطای جایزه نوبل صلح ۲۰۰۷ به یک شخصیت و یک نهاد فعال در امر محیط‌زیست از این جهت حائز اهمیت است که حفاظت از جو زمین و ممانعت از گرم‌شدن آن بیش از پیش در افکار عمومی جهان جا باز می‌کند. این اقدام به سهم خود سبب خواهد شد که آگاهی و حساسیت عمومی نسبت به پیامدهای زیانبار تغییرات ناشی از افزایش پخش و نشر گازهای گلخانه‌ای افزایش ‌یابد و حکومت‌ها و مردم کشورهای مختلف در زمینه در پیش گرفتن یک زندگی دم‌سازتر با محیط زیست به تامل و اقدامات بیشتری رهنمون شوند.
پیشینه صلح نوبل جایزه
صلح نوبل به خواست آلفرد نوبل، مخترع و صنعتگر سوئدی از سال ۱۹۰۱ به افراد یا سازمان‌هایی که اقدام و تلاششان به صلح و آرامش در سطح ملی و بین‌المللی و نیز به بهبود حقوق و شرایط زیست انسان‌ها کمک کرده باشد اعطا می‌شود. زمان اعطای این جایزه روز ۱۰ دسامبر، همزمان با سالگرد مرگ آلفرد نوبل است. کمیته تصمیم‌گیری در مورد برنده صلح نوبل ۵ عضو دارد که از سوی مجلس نروژ و بر اساس سهم هر حزب در این مجلس تعیین می‌شوند. برای انتخاب برنده صلح نوبل هر سال ابتدا فهرستی از ۱۹۹ نام که شایسته احراز جایزه هستند، تهیه می‌شود و کمیته در نهایت از این فهرست یک یا دو نفر یا سازمان را بر می‌گزیند.