پیامدهای ترور سردار سلیمانی برای آمریکا

به گزارش اقتصادنیوز ، با گذشت دو سال از ترور سردار سلیمانی، نیروهای آمریکایی اعلام کرده‌اند که به عملیات رزمی خود در خاک عراق خاتمه داده‌اند. این در حالی است که در طی این مدت حملات علیه مواضع آمریکا در این کشور هم‌چنان ادامه داشت. با وجود آن‌که دستور ترامپ برای عملیات ترور با بهانه دفاع از امنیت ملی ایالات متحده صادر شد، اما برخی تحلیل‌گران معتقدند این مسئله به عکس چنین ادعایی موجب وارد شدن ضربات بیش‌تری به امنیت ملی ایالات متحده شده است.

در این شرایط، ویل اسمیت، تحلیلگر مسائل امنیتی و منطقه ای با انتشار یادداشتی در پایگاه تحلیل نشنال اینترست با عنوان «چگونه ترور [سردار] سلیمانی به منافع آمریکا در عراق لطمه زد؟» استدلال کرده که پیامدهای عملیات ترور باعث وضعیتی کاملا به خلاف از پیش تعیین شده بیانجامد.

احیای بازدارندگی در عراق

به نوشته نویسنده این یادداشت، در ژانویه 2020، تنها چند روز پس از ترور سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده فقید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توسط ایالات متحده، در شرایطی که ایران با حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد که منجر به زخمی شدن بیش از 100 سرباز آمریکایی شد، به این عملیات تروریستی پاسخ داد، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت آمریکا در یک سخنرانی با عنوان «احیای بازدارندگی در برابر ایرانی‌ها» ادعا کرد که این عملیات ترور به دنبال احیای «بازدارندگی» در برابر ایران بوده است.

با این حال به اعتقاد اسمیت، تقریبا دو سال پس از طرح این ادعا، افزایش چشم‌گیر حملات علیه منافع ایالات متحده در عراق، بیان‌گر آن است که موقعیت آمریکا از آن زمان هم ضعیف‌تر شده است. در واقع تشخیص این مسئله چندان دشوار نیست که تصمیم به ترور [سردار] سلیمانی نوعی سوءاستفاده بی‌مورد از قدرت اجرایی توسط دونالد ترامپ بود که در نهایت ضربه بزرگی به منافع ایالات متحده وارد آورد.

خلاء ایجاد شده در قدرت و تشدید اختلافات

به نوشته اسمیت، افزایش فزاینده حملات به پایگاه‌های ایالات متحده از ژانویه 2020 باعث رد این استدلال شده که این عملیات ترور «بازدارندگی واقعی» را دوباره برقرار و از حملات بیش‌تر جلوگیری کرد.

از سوی دیگر به رغم آن‌که ایران بالافاصله پس از ترور سردار سلیمانی، اقدام به تلافی کرد و اقدامات تلافی‌جویانه از سوی گروه‌های شبه‌نظامی علیه منافع ایالات متحده ادامه داشته، دو سال اخیر آبستن تشدید تنش‌هایی بوده که عمدتاً ناشی از خلاء قدرتی بود که در فقدان سردار سلیمانی در عراق ایجاد شده است. سرویس‌های امنیتی عراق مدعی‌اند عملیات ترور ایالات متحده -که هم سردار سلیمانی و هم ابومهدی المهندس را هدف گرفت- به کنترل و مدیریت نیروهای عراقی آسیب زد و منجر به به انشعاب و اختلاف در میان آن‌ها شد.

به ادعای اسمیت، این مسئله باعث دردسر برای ایران هم شده است، برای مثال، هم‌زمان با از سرگیری مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم با ایالات متحده در سال 2021، ایران تلاش‌های هماهنگی را برای توقف حملات به پایگاه‌های آمریکایی انجام داد. با این حال، او مدعیست در فقدان نفوذ و مهارت‌های مدیریتی و میانجی‌گرایانه‌ی منحصربه‌فرد سردار سلیمانی، تلاش‌ها برای ممانعت از حمله به پایگاه‌های آمریکایی در عراق چندان موفقیت‌آمیز نبود و شبه‌نظامیان تندرو و خودسر بدون توجه به خطرات آن برای منافع ایران، به عملیات خود ادامه دادند.

پیامد پیش‌بینی نشده عملیات ترور

اسمیت افزوده  اما این جناح‌های تندرو منشعب‌شده که به تازگی قدرت بیش‌تری هم پیدا کرده‌اند به همین جا بسنده نکردند. آن‌ها برای نمایش استقلال عملیاتی بیش‌تر خود، در عین آن‌که حملات خود را علیه نیروهای آمریکایی افزایش دادند، هم‌چنین بر شدت حملات تهاجمی خود علیه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق، افزودند.

در 7 نوامبر، و در بحبوحه اعتراضات به نتایج انتخابات، الکاظمی مورد سوءقصد قرار گرفت. به اذعان مقامات آمریکایی و عراقی، این حمله مورد تائید ایران نبوده است و بلافاصله پس از آن سردار قاآنی، فرمانده کنونی نیروی قدس سپاه، به بغداد سفر کرد تا به این امر رسیدگی کند. مقامات عراقی مدعی اند که گروه کتائب حزب‌الله، در این عملیات دست داشته است –گروهی که قبلا به ایران نزدیک بوده ولی به نظر می‌رسد اکنون از خواست ایران تمرد کرده است. به گفته یکی از مقامات عراقی «اگر سردار قاسم سلیمانی هنوز زنده بود این اتفاق نمی افتاد». مسئولیت احتمالی کتائب حزب‌الله در این ماجرا، تازه‌ترین پیامد ناخواسته ترور سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس است.

افزایش چالش‌های عملیات ائتلاف و شکنندگی سیستم سیاسی عراق

به نوشته اسمیت، برخلاف انتظارات، افزایش شدید حملات به نیروهای آمریکایی پس از ترور سردار سلیمانی و سوءقصد اخیر به جان نخست‌وزیر عراق نشان می‌دهد که فقدان سلیمانی به منافع ایالات متحده آسیب جدی رسانده است.

به اعتقاد او، افزایش حملات این‌چنینی، علاوه بر به خطر انداختن جان سربازان آمریکایی، مانع از تداوم تلاش‌های ائتلاف ضد‌داعش شده و ایالات متحده را مجبور به تعلیق عملیات‌های خود به منظور محافظت از پایگاه‌هایش در برابر حملات متعدد و محدود کردن توانایی ائتلاف برای حرکت آزادانه کرده است. علاوه بر این، رویکرد خصمانه فزاینده این نیروها نسبت به دولت عراق، سیستم سیاسی شکننده عراق را به چالش کشیده و توان نیروهای امنیتی این کشور را تضعیف کرده است.

پیامد فشار حداکثری و عملیات ترور؛ شکست در ایجاد بازدارندگی

اسمیت باور دارد علاوه بر پیامدهای این مسئله در عراق، ترور سردار سلیمانی عزم ایران را در توسعه برنامه هسته‌ای‌اش راسخ‌تر کرد. در واقع بلافاصله پس از عملیات ترور، ایران شروع به کاستن از محدودیت‌های مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) کرد و در اولین سالگرد ترور سردار سلیمانی، برنامه‌های خود را برای تسریع غنی‌سازی اورانیوم اعلام کرد. تقریباً دو سال پس از ترور، مذاکرات هسته‌ای نزدیک به شکست است و دولت بایدن در حال بررسی گزینه‌های [ادعایی] پرخطر تلاش برای تخریب تأسیسات هسته‌ای متعدد ایران است.

به اعتقاد اسمیت، شکست آمریکا در دستیابی به اهداف ادعایی عملیات ترور سردار سلیمانی -که در واقع به دنبال ایجاد بازدارندگی در مقابل ایران و متحدینش در عراق بود- دلالت بر محدودیت‌ها و چالش‌های ذاتی استفاده از نیروی نظامی در تلاش برای جلوگیری از تهدیدات نامتقارن دارد.

به ادعای این تحلیلگر، ممکن است ایالات متحده با ترور سردار سلیمانی محاسبات تهران را تغییر داده باشد، اما به نیروهای منشعب‌شده‌ خودسر که واقعاً این حملات را انجام می‌دهند، احساس نگرانی کافی را ایجاد نکرد که با توجه به خطرات آن، از ادامه هدف قرار دادن پایگاه‌های آمریکایی خودداری کنند. با وجود سردار سلیمانی و مهندس، دو نفری که بیشترین کنترل را بر نیروهای شیعه داشتند و اکنون ترور شده‌اند، حتی تلاش تهران برای مهار اقدامات ضدآمریکایی خطرناک آن‌ها ناکام می‌ماند.

تضاد تصمیم ترامپ با منافع ایالات متحده

یادداشت تاکید دارد تصمیم به ترور سردار سلیمانی مجموعه‌ای از پیامدهای منفی برای آمریکا داشته که هنوز هم احساس می‌شود. علی‌رغم دفاع پمپئو از کمپین «فشار حداکثری» دونالد ترامپ علیه ایران، هنوز هیچ یک از دوازده خواسته پمپئو توسط تهران برآورده نشده است. فشار حداکثری به هیچ هدف ملموسی دست پیدا نکرد و زمانی که ترامپ کاخ سفید را ترک کرد، ایران در مقایسه با زمان امضای برجام به گریز هسته ای نزدیک تر است.

اسمیت معتقدست تصمیم به ترور سردار سلیمانی نشان دهنده تمایل ایالات متحده به استفاده تهاجمی از زور بدون در نظر گرفتن پیامدهای ثانویه و ناخواسته‌ای است که ممکن است در پی داشته باشد. در واقع هرج و مرج عظیمی که به دنبال این عملیات ترور در عراق به راه افتاد به منافع ایالات متحده در عراق آسیب وارد کرد و سیاستگذاران باید در آینده انجام عملیات های مشابه را متوقف کنند.