خبر بد اکونومیست برای دولت های دروغگو

به گزارش اقتصادنیوز؛ نشریه هفتگی اکونومیست پرونده ویژه شماره جدید خود را به موضوع فناوری اطلاعات و به طور خاص «اطلاعات منبع-باز» (open-source intelligence) اختصاص داده و با طرح جلد زیر در سرمقاله این پرونده با عنوان «پانوپتیکان^* مردم» وعده به بلوغ رسیدن بافتار اطلاعاتی منبع-آشکار را داده و نوشته است: «این تهدیدی مبارک برای بدکاران و دولت‌هایی است که چیزی برای پنهان کردن دارند».

* پانوپتیکان (Panopticon) یا «ساختار سراسربین» گونه ویژه‌ای از معماری بود که اواخر سده هجدهم توسط فیلسوف فایده‌گرای انگلیسی جرمی بنتام طراحی شد تا به زندان‌بان‌ها اجازه دهد که تمامی زندانی‌ها را زیر نظارت خود داشته باشند بدون این‌که زندانی‌ها بتوانند مطمئن شوند که در کدام لحظه تحت نظارت‌اند. این طرح شاملِ دو استوانهٔ هم‌مرکز بود که استوانهٔ درونی ویژه زندانبان‌ها و استوانهٔ بیرونی برای سلول‌ها در نظر گرفته شده بود.

اکونومیست در ادامه آورده است:

امید بزرگ دهه های 1990 و 2000 این بود که اینترنت به عنوان نیروی تقویت‌کننده شفافیت و آزادی عمل می کند. همانطور که استوارت برند ، پیشگام جوامع آنلاین ، می‌گوید: «اطلاعات رایگان خواهند شد، زیرا هزینه بیرون کشیدن آن روز به روز در حال کاهش است».

قرار نبود اینگونه شود. اطلاعات بد اغلب موارد خوب را از دور خارج می‌کنند. کشورهای اقتدارگرا از فناوری‌هایی استفاده کردند که قرار بود چنگ آنها را سست کند (دست‌شان را رو کند). اطلاعات به عنوان سلاح جنگی مورد استفاده قرار گرفت. اما در میان این ناامیدی ، یکی از پیشرفت ها باعث ایجاد امیدی تازه می‌شود: عصر ظهور «اطلاعات منبع باز^*» (Open-Source Intelligence: OSINT).

اطلاعات منبع باز (OSINT)  یا هوشمندی منابع آشکار، داده‌هایی هستند که از منابع در دسترس همگانی گردآوری شده‌ و در یک بافتار ارزیابی اطلاعات استفاده می‌شوند. گزاره «باز» در میان سازمان‌های اطلاعاتی به معنی آشکار و منابع در دسترس عموم و در تضاد با منابع پنهان یا محرمانه است. اطلاعات منبع آشکار ربطی به اطلاعات اشتراکی یا نرم‌افزار منبع آشکار ندارد.

انقلاب اطلاعاتی

سنسورهای جدید، از دوربین های داشبورد هومدروم گرفته تا ماهواره‌هایی که می توانند طیف الکترومغناطیسی را ببینند، در حال بررسی سیاره ما و خود ما مردم هستند. اطلاعاتی که آنها جمع‌آوری می‌کنند به مرور ارزان‌تر می‌شوند. تصاویر ماهواره ای 20 سال پیش چندین هزار دلار هزینه داشتند، امروزه اغلب آنها بصورت رایگان ارائه می‌شوند و کیفیت بی‌نظیری دارند.

عکس هر نقطه‌ای از کره زمین، یک نفتکش آسیب دیده یا مسیری که دونده‌ها در یک شهر طی کرده‌اند با چند کلیک در دسترس است. و جوامع آنلاین و ابزارهای مشارکتی، مانند Slack، علاقه مندان و متخصصان را قادر می سازد تا از این اطلاعات برای حل معماها استفاده کنند و با سرعت شگفت انگیزی سوءرفتارها را کشف کنند.

دیده بان حقوق بشر با تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره ای اقدام به ثبت پاکسازی قومی در میانمار کرده است. نانو ماهواره‌ها سیستم شناسایی خودکار کشتی‌هایی که به طور غیرقانونی ماهیگیری می‌کنند را نشان می‌ دهد. افراد آماتور به یوروپُل (آژانس پلیس اتحادیه اروپا) کمک کرده اند تا با شناسایی سرنخ های جغرافیایی در پس زمینه عکس‌ها، استثمار جنسی کودکان را مورد بررسی قرار دهد.

حتی موارد جالب‌تر مانند صندوق های ریسک که به طور معمول با پیگیری و رصد حرکت مدیران شرکت‌ها در هواپیماهای خصوصی که توسط شبکه‌ای از آماتورها در سراسر جهان نظارت می‌شود، برای پیش بینی ادغام و خریدها استفاده می‌کنند.

بنابراین جامعه مدنی را تقویت می کند، اجرای قانون را عادلانه‌تر می‌کند و بازارها را کارآمدتر می کند. همچنین می‌تواند برخی از قدرتمندترین کشورهای جهان را فروتن کند.

در مقابله با تکذیب شدید کرملین درباره سرنگونی پرواز MH17 خطوط هوایی مالزی بر فراز اوکراین در سال 2014، گروه تحقیقاتی Bellingcat ، با استفاده از چند عکس، تصاویر ماهواره‌ای و هندسه ابتدایی، نقش روسیه را بطور دقیق نشان داد. در ادامه از این تکنیک‌ها برای شناسایی عوامل روسی که در سال 2018 در انگلیس اقدام به ترور سرگئی اسکریپال، جاسوس سابق روسیه کردند ، استفاده شد.

تحلیلگران و روزنامه نگاران آماتور از OSINT برای تجمیع کامل اردوگاه‌های کار اجباری اویغورها در سین‌کیانگ استفاده کردند. در هفته های اخیر محققان با مشاهده تصاویر ماهواره ای چین را در حال ساخت صدها سیلوی موشکی هسته‌ای در بیابان یافتند. همچنین برخی روزنامه‌نگاران ساخت شبکه ای از جاده‌ها، ساختمان‌ها و پاسگاه‌های نظامی در اعماق یک دره مقدس در بوتان را شناسایی کرده‌اند که سپس مشخص شد این تنها یکی از چندین مورد از احداث بی‌سروصدای روستاهای چینی در سرزمین‌های همجوار است. (کشورگشایی کمونیستی با احداث مخفیانه روستاهای چینی)

امری مبارک برای حقیقت‌جویان و نامبارک برای دروغگویان قدرتمندان

رهایی چنین حجم و کیفیتی از اطلاعات این وعده را می‌دهد که تأثیرات عمیقی خواهد داشت.

ماهیت غیر‌متمرکز و مساوات طلبانه OSINT قدرت داوران سنتی حقیقت و دروغ، به ویژه دولت‌ها و جاسوسان و سربازان آنها را از بین می برد.

برای کسانی مانند اعضای این نشریه که معتقدند «افراد محرمانه به راحتی می توانند از محرمانه بودن سوء استفاده کنند»، OSINT امری مبارک و قابل استقبال است.

این احتمال وجود دارد که حقیقت فاش شود هزینه ارتکاب تخلف برای دولت‌ها را افزایش می دهد. اگرچه OSINT نمی‌تواند مانع از حمله روسیه به اوکراین یا ساخت و ساز چین شود، اما دست‌کم تقلب و دروغ های آنها را آشکار می‌کند. الیوت هیگینز ، بنیانگذار Bellingcat ، درست می‌گوید که سازمان خود را "یک سازمان اطلاعاتی برای مردم" توصیف می کند. و البته جای تعجب نیست که رئیس دستگاه جاسوسی روسیه اخیراً در این ماه به آن اعتراض کرده است.

دموکراسی های لیبرال نیز صادق تر خواهند بود. شهروندان دیگر مجبور نخواهند بود از دولت خود را بر مبنای اعتماد انتخاب کنند. رسانه ها شیوه‌های جدیدی برای پاسخگویی به آنها تحمیل خواهند کرد.

منابع و روش‌های باز امروزی می تواند اتهام ادعایی دولت بوش در سال 2003 مبنی بر تولید سلاح‌های شیمیایی، بیولوژیکی و هسته‌ای توسط عراق را روشن‌تر کند. این دستاورد اگر دو دهه پیش حاصل می‌شد، می‌توانست حمله آمریکا به این کشور را مورد بررسی دقیق تری قرار دهد یا حتی ممکن بود جلوی آن را بگیرد.

آیا می‌توان از OSINT سوءاستفاده کرد؟

برخی هشدار می دهند که OSINT امنیت ملی را تهدید می‌کند -مانند زمانی که، برای مثال ، محققان از داده های ردیاب‌های فیتنس برای نشان دادن پایگاه های دورافتاده سیا و ماهواره های راداری برای مکان یابی سیستم های دفاع موشکی آمریکا استفاده می کنند. اما ، اگر OSINT بتواند چنین چیزهایی را به جهان بگوید، دشمنان یک کشور از قبل قادر به دانستن آنها هستند. تظاهر به چیزی غیر این، دولت‌ها را ایمن‌تر نمی‌کند.

دیگران اشاره خواهند کرد که استفاده از OSINT ممکن است اشتباه باشد. پس از انفجار ماراتن بوستون در سال 2013 ، کاربران اینترنت صحنه جنایت را مورد بررسی قرار دادند و چندین مظنون را شناسایی کردند. همه تماشاچیان بی گناه بودند.

یا برخی می‌گویند بازیگر بد می‌تواند از OSINT برای انتشار اطلاعات غلط و نظریه های توطئه استفاده کند.

با این حال ، هر منبع اطلاعاتی اشتباه پذیر است و بررسی تصاویر و داده ها از بیشتر آنها امری تجربی است. و با گذشت زمان  محققان می توانند شهرت خود را در صداقت، تجزیه و تحلیل درست و قضاوت خوب به دست آورند و این امر باعث می شود که افراد بتوانند منابع قابل اعتماد اطلاعات را از ضداطلاعات شارلاتان ها تشخیص دهند.

بزرگترین نگرانی این است که انفجار داده ها در پی تحقیقات منبع باز همچنین حریم خصوصی افراد را تهدید می کند. اما داده های تولید شده از طریق تلفن و فروش آن توسط کارگزاران به Bellingcat اجازه داد تا جاسوسان روسی را که سال گذشته آلکسی ناوالنی ، رهبر مخالفان را مسموم کرده اند، شناسایی کند. داده های مشابه برای انتخاب یک کشیش ارشد کاتولیک در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت که ماه گذشته استعفا داد، زیرا اطلاعات مکانی وی با استفاده از ارتباط او با Grindr -برنامه دوستیابی همجنس‌گرایان- قابل شناسایی بود.

حریم شخصی افراد در عصر دیجیتال مملو از بده بستان‌هاست. در سطح ایالت‌ها و سازمان‌ها اما اطلاعات با منابع باز وعده اجباری برای خوب بودن را می‌دهد و البته توقف ناپذیر است. قبل از حمله به افغانستان در سال ۲۰۰۱، دولت آمریکا می‌توانست تقریبا تمامی تصاویر ماهواره‌ای تجاری را خریداری کند. امروز اما داده‌های بسیاری برای ممکن شدن آن در دسترس است. جهانی که در آن شرکت‌های ماهواره‌ای آمریکایی، اروپایی، چینی و روسی بسیاری برای فروش تصاویر با هم رقابت می‌کنند، در واقع نظارتی متقابل است. این آینده‌ای است که پذیرش آن برای جوامع باز و آزاد عاقلانه است. ابزارها و جوامعی که قادرند سیلوهای موشکی را کشف و جاسوسان را شناسایی کنند جهان را به جای‌ کم‌خطرتری مبدل خواهند کرد.

اطلاعات هنوز می‌خواهkد آزاد باشند و اطلاعات با منابع باز در ماموریتی برای آزادسازی آن هستند.