سقوط لیر پس از غافلگیری اردوغان/ جنگ سلطان با مثلث شیطان

به گزارش اقتصاد نیوز، رجب طیب اردوغان رئیس کل جدید بانک مرکزی ترکیه را فقط 5 تحمل کرد او در دو سال گذشته سه بار رئیس کل بانک مرکزی را تغییر داده است. اردوغان از ترس رکود اقتصادی به دنبال یک اکسیری است که اقتصاد ترکیه را از این بلا دور نگه دارد اما تلاش های او به نتیجه نرسیده است. از دو سال قبل او به یک جنگ رفته است جنگی که به گفته او با یک مثلث شیطانی در حال انجام است.«نرخ بهره» «نرخ ارز» و «تورم». کارشناسان اما دلایل دیگری مثل افزایش تنش‌های منطقه‌ای، تشدید بحران‌های سیاسی با کشورهای اروپایی، کاهش ذخایر ارزی، شیوع ویروس کرونا و رکود در صنعت توریسم را از جمله دلایل ادامه سقوط لیر و اقتصاد ترکیه می دانند.

برکناری رئیس کل بانک مرکزی پس از 5 ماه

ناجی اقبال وزیر پیشین دارایی ترکیه  در پاییز  سال گذشته و به دنبال شدت گرفتن روند رشد قیمت ها به عنوان رئیس کل بانک مرکزی ترکیه انتخاب شد.انتصاب اقبال به‌عنوان رئیس کل بانک‌مرکزی که با تغییر مدیریت در وزارت دارایی همراه بود، نشانگر بازگشت به سیاست‌گذاری‌های پولی متعارف و قابل پیش بینی بود؛دیدگاهی که در نقطه مقابل دیدگاه اردوغان درباره نرخ بهره قرار داشت. این اتفاق باعث تقویت 6 درصدی لیر در برابر دلار آمریکا شد. 

حضور فردی باسابقه در سمت ریاست بانک‌مرکزی و همچنین اعتراف ضمنی اردوغان به‌کارآیی افزایش نرخ بهره به‌عنوان عامل کاهش تورم  سیگنال مثبتی برای عوامل اقتصادی قلمداد شد. اقبال در اولین اظهاراتش بیان کرد:" نهاد تحت مدیریتش تمام تلاش خود را برای بازگرداندن ثبات قیمت‌ها به‌کار خواهد گرفت زیرا ثبات قیمت  پیش‌شرط اشتغال‌زایی، رشد پایدار و رفاه اجتماعی است از این لحاظ ایجاد ثبات قیمت باید هدف مشترک ما باشد." اما رویای اقبال 5 ماه دوام نداشت او روز گذشته برکنار شد و لیر امروز حدود ۱۴ درصد افت کرد.

این سومین باری است که در کمتر از دو سال رئیس بانک مرکزی ترکیه عزل می‌شود.برکناری  اقبال بسیاری از سرمایه‌گذارانی که سیاست‌های اخیر او را تحسین کرده بودند، نگران کرده است.

هفته گذشته  اقبال نرخ بهره را دو واحد افزایش داد، در مقابل ارزش پول ترکیه نزدیک به دو برابر بیش از پیش بینی‌ها افزایش یافت.هم اکنون نرخ بهره ترکیه ۱۹ درصد است که باعث جذب سرمایه‌گذاران خارجی شده بود.با این وجود، هنوزهم نرخ تورم در حدود ۱۵درصد قرار دارد که بسیار بالاتر ازنرخ ۵درصدی هدف‌گذاری شده است.

اقبال در حالی برکنار شد که رئیس قبل از او در بانک مرکزی ترکیه به خاطر کاهش ارزش لیر ترکیه برکنار شده بود.مدت‌ها بود که سرمایه‌گذاران خواستار اعمال سیاست‌های مالی سختگیرانه در ترکیه برای تعدیل تورم بیش از ۱۵ درصدی و جلوگیری از خروج سرمایه‌گذاران خارجی بودند. آمدن ناجی اقبال که یک اقتصاددان قابل احترام در ترکیه است این امید را ایجاد کرده بود که او ناجی اقتصاد ترکیه در تورم و کاهش ارزش پول ملی شود. اما همراهی اردوغان با اقبال پایان یافت

در سال‌های اخیر یکی از تصمیمات بحث‌برانگیز درخصوص استقلال بانک مرکزی در تصمیم‌گیری بوده است. در حالی که سیاست‌گذار پولی در دهه ۹۰ این کشور توانست با بهره‌گیری از استقلال در تصمیم‌گیری از بحران‌های به‌وجود‌ آمده در اقتصاد این کشور بکاهد، اما در سال‌های اخیر، تسلط تصمیم‌گیری‌های سیاسی اردوغان بر تصمیم‌های درست پولی، باعث شد که اقتصاد ترکیه از ریل اصلی خود خارج شود. از این رو بسیاری از تحلیلگران معتقدند که بازگشت استقلال به بانک مرکزی می‌تواند نقطه آغاز اصلاحات اقتصادی ترکیه باشد. اگرچه که اردوغان سعی کرد تا آخرین لحظه نیز از افزایش نرخ بهره جلوگیری کند، اما تضعیف تاریخی نرخ لیر در مقابل سایر اسعار، تنها یک گزینه روی میز اردوغان قرار داد. البته با این تصمیم ترکیه باید تصمیم‌های مکمل را نیز اتخاذ کند تا بتواند اقتصاد ترکیه را از مسیر بحران خارج کند. هنوز نیز نرخ واقعی بهره در این کشور منفی است که این روند می‌تواند به خروج سرمایه و افزایش انتظارات تورمی در این کشور بینجامد. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در سال‌های اخیر وجود داشته این است که عاقبت تسلط تصمیم‌های سیاسی بر تصمیم‌های درست پولی، تزلزل بخش حقیقی اقتصاد است.