سیگنال غلط بایدن به ایران/ فرصت طلایی از دست می‌رود؟

به گزارش اقتصادنیوز؛ نگار مرتضوی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر ایرانی-آمریکایی و عسل راد، تاریخ‌پژوه و عضو شورای ملی ایرانیان آمریکایی (NIAC) در مطلبی برای فارن‌پالیسی با عنوان «بایدن باید به توصیه‌های دوران نامزدی  خود درباره ایران عمل کند» نوشتند: دولت جدید علی رغم انتقاد از کمپین فشار حداکثری، سیاست‌های ترامپ را ادامه می‌دهد - و پیام غلطی را به تهران می‌فرستد.

در حال حاضر نزدیک به دو ماه از ریاست جمهوری جو بایدن گذشته است. و علی‌رغم وعده کمپین انتخاباتی وی مبنی بر بازگشت به توافق هسته ای ایران ، ایالات متحده هنوز به توافقنامه بازگشت نکرده است. تحریم‌های موسوم به فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ همچنان پابرجا، و سطح تنش‌ها با ایران کاهش نیافته است. در همین حال ، به زودی ایرانی ها برای انتخابات ریاست جمهوری در ماه ژوئن به آماده  می‌شوند ، به احتمال زیاد رئیس جمهور بعدی ایران جهت سیاسی کشور را تغییر می‌دهد. اگر بایدن نتواند اقدامی سریع برای بازگشت به برجام انجام دهد، این فرصت طلایی برای احیای دیپلماسی با تهران به زودی بسته می‌شود و مسیر پیشرفت بسیار پیچیده‌تر خواهد شد.

اگرچه طرفداران بایدن طی ۷ هفته گذشته، با صبر و تأمل در انتظار حل و فصل اختلافات داخلی دولت وی در این زمینه بوده‌اند، اما به نظر نمی‌رسد احیای دیپلماسی با ایران در اولویت کاخ سفید باشد. در عوض، حملات هوایی مجدد در سوریه -در پاسخ به حملات موشکی شبه نظامیان در عراق- منجر به افزایش نگرانی‌ها در مورد تنش‌ها با ایران، چشم‌انداز تقابل‌های نظامی بیشتر در منطقه و یک گشایش پایدار درباره زمینه دستاورد دیپلماتیک تاریخی که میراث سیاست‌خارجی دولت اوباما-بایدن بود، شده است.

نگران‌کننده‌تر، اقدامات و اظهارات مقامات ارشد دولت است که به نظر می‌رسد مغایر با گفته‌های بایدن و تیمش در انتقادات صریح خود از سیاست ترامپ در مورد ایران است. در 18 فوریه، سخنگوی وزارت امور خارجه، ند پرایس گفت که ایالات متحده آماده گفتگو است، اما بدون هیچ اقدام اساسی و یا تخفیف در تحریم‌های ایران، این پیشنهاد تفاوت چندانی با تلاش‌های خود ترامپ برای مذاکره ندارد.

در تاریخ 7 مارس، وزیر امور خارجه آنتونی بلینکن در توئیتر خود نوشت که "ایران در جهت اشتباه حرکت می کند و باید به تعهدات خود عمل کند". و این در حالی است که ایالات متحده کاملاً خارج از توافق است و به تعهدات خود عمل نمی‌کند. و در تاریخ 2 مارس، یک مقام کاخ سفید به وال استریت ژورنال گفت که بررسی تحریم‌ها ممکن است ماه ها طول بکشد، سخنی که در تضاد با اظهارات خود بایدن در سال گذشته هنگام انتقاد از ترامپ بود که خواستار "اقدامات فوری" را برای رفع  برخی تحریم‌ها علیه ایران در طول شیوع ویروس کرونا انجام دهد.

علاوه بر خود بایدن، اعضای کلیدی دولت او نیز نقدهای مشابه به سیاست‌های ترامپ در قبال ایران داشتند. بلینکن پیش از انتخاب به عنوان وزیرخارجه دولت بایدن استدلال می‌کرد که وضعیت آمریکا در خاورمیانه به دلیل «گناه اصلی» ترامپ در لغو مشارکت در برجام بدتر شده است. در سال ۲۰۱۹ جیک سالیوان که اکنون مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور ایالات متحده است، تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای ایران را «یک‌جانبه‌گرایی درنده‌خو‌» نامید.

یک ابراز تمایل شدید به بازگشت به دیپلماسی با ایران و موفقیت برجام نیز در پلتفرم سال ۲۰۲۰ حزب دموکرات منعکس شد. با این حال، اکنون که تیم بایدن در قدرت است، آنچه می‌توانست یک اقدام سرراست و سریع در معکوس کردن سیاست شکست خورده ترامپ باشد، به یک بازی مرغ^* پیچیده و بلندمدت تبدیل شده است. (*بازی مرغ، در اینجا استعاره از موقعیتی است که در یک رویارویی طرفین با وجود اینکه چیزی برای بدست آوردن وجود ندارد، همچنان با هم مقابله می‌کنند و تنها غرور مانع عقب‌نشینی آنها می‌شود.)

*بازی مرغ (game of chicken) یا بازی شاهین-کبوتر در اصل یک الگوی تعارض برای دو بازیکن در تئوری بازی است و اشاره به وضعیتی دارد که طرفین از روی غرور نمی‌خواهند مانند "مرغ" به نظر برسند و بنابراین هر بازیکن به دیگری طعنه می‌زند و شرم تسلیم شدن را افزایش می‌دهد. به این ترتیب در حالیکه بهترین نتیجه قابل تحقق در دسترس بود، غرور طرفین نتیجه را از برد-برد به باخت-باخت تبدیل می‌کند.

همان تیمی که دونالد ترامپ و مایک پمپئو را به دلیل ترک یک معامله کاری و سوءاستفاده از تحریم‌ها مورد انتقاد قرار می‌دادند، اکنون خود اساساً در حال انجام همان اقدامات هستند. و به نظر هم نمی‌رسد در کنار رویکرد سختگیرانه و کوتاه نیامدن در مقابل تهران، هیچ برنامه کوتاه‌مدت یا بلند‌مدتی در کار باشد.

جای تعجب نیست که بایدن، تیمش و حزبش با شور و حرارت از تاج موفقیت سیاست خارجی دولت اوباما دفاع کنند. آنچه تعجب‌آور است، رویکرد متلاطمی است که دولت بایدن تاکنون نشان داده است، به ویژه با در نظر گرفتن اینکه تنها چند ماه دیگر، انتخابات ریاست جمهوری ایران برگزار می‌شود و چشم‌انداز روی کار آمدن یک دولت با رویکردی کمتر دیپلماسی‌دوستانه وجود دارد. بایدن درباره اهمیت توافق ایران برای سال‌ها اظهار نظر کرده است؛ حالا زمان آن فرا رسیده که وی برای جبران سیاست‌های ترامپ که به شدت مورد سرزنش او قرار گرفته، اقدامی جسورانه انجام دهد.

اگرچه بایدن برای تغییر سیاست‌های دیگر ترامپ، مانند ممنوعیت سفر مسلمانان، به سرعت گام برداشت، اما او همچنان در این مورد که یک ضرورت جدی است، به حرکت لنگ لنگان . نه تنها بازگشت به توافق با ایران احتمال درگیری ناخواسته را به حداقل می‌رساند، بلکه همچنین به کاهش تسلیحات هسته ای کمک می کند. اما یک بحران جهانی فوری دیگر وجود دارد که بایدن هنوز در قبال ایران نتوانسته است آن را حل کند: پاندمی کووید-۱۹.

تأخیر بایدن ممکن است سیگنالی به تهران ارسال کند که وعده وی درباره برگرداندن سیاست شکست‌خورده ترامپ، بیشتر شعار انتخاباتی بود تا سیاست واقعی.

با هر روزی که بایدن به توافق هسته‌ای برنگشته و تحریم‌های ایران را لغو نکرده، وی اساساً سیاست ترامپ را ادامه داده است. این برای ایرانیان معمولی که در نظرسنجی‌های اخیر، لغو تحریم‌های بانک مرکزی ایران -حائز اهمیت برای کل تجارت بشردوستانه با ایران- را به عنوان معنادارترین و مثبت‌ترین اقدامی که دولت بایدن در قبال ایران می‌تواند انجام دهد، از دست نرفته است. انتظار اینکه ایران باید مسیر خود را تغییر دهد در حالی که بایدن سیاست فشار حداکثری ترامپ را حفظ می‌کند ، منطقی نیست، به ویژه اینکه ایرانیان همچنان تحت تحریم‌های سبعانه رنج می برند.

اگرچه تهران یک سال کامل پس از خروج ترامپ از توافق، شروع به کاهش انطباق خود با توافق هسته‌ای کرد ، اما ایران همچنان یک طرف توافق است در حالی که ایالات متحده آن را به طور کامل کنار گذاشته و در حال حاضر کاملاً مغایر آن اقدام می‌کند. ایرانی‌ها از اقدامات شمرده و برگشت‌پذیر برای کاهش پایبندی به توافق استفاده کردند و در انتظار نتایج انتخابات 2020 ایالات متحده  صبر استراتژیک در پیش گرفتند. اکنون، تأخیر بایدن ممکن است سیگنالی به تهران ارسال کند که وعده وی درباره برگرداندن سیاست شکست‌خورده ترامپ، بیشتر شعار انتخاباتی بود تا سیاست واقعی.

اگرچه بایدن تنها ۷ هفته است که وارد کاخ سفید شده، اما به نظر می رسد او در مورد وعده های خود متزلزل است و بیشتر به صداهایی فضا می‌دهد که سال‌ها در تلاش برای خرابکاری در توافق با ایران بودند، مانند، باب منندز، سناتور نیوجرسی و نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو، نه افرادی که از وعده دیپلماتیک بایدن حمایت کردند. در سال 2015 باراک اوباما، رئیس جمهور وقت ، در برابر برخی از بدخواهان هشدار داد و گفت: "بسیاری از کسانی که برای در موافقت با حمله به عراق استدلال می‌کردند اکنون استدلال خود را علیه توافق هسته‌ای ایران مطرح می‌کنند."