ردپای بورس در افزایش نرخ سود
به گزارش اقتصاد نیوز، باوجود آنکه تصور می شد پس از شکست ترامپ در انتخابات و تعدیل سیاست فشار حداکثری جذابیت سرمایه گذاری در بازارهای با دارایی ثابت بالا رود و انتظارات تورمی تعدیل شود اما روند نرخ سود در بازار اوراق نشان می دهد از نیمه آبان به بعد نرخ سود در بازار بدهی میل به صعود داشته است.این ناهمخوانی ریشه در چه اتفاقی دارد؟ و چرا باوجود تعدیل انتظارات، نرخ بازدهی نقدی و مورد انتظار در این بازار بالا رفته است.
رابطه بورس و بازار اوراق
در وضعیتی که نااطمینانی کم می‌شود جذابیت بازارهای دارایی در ایران پایین می آید. در این حالت سرمایه‌گذاران از ترس ریزش قیمت دارایی ها مختلف همانند ارز، سکه و سهام ترجیح می دهند در محیط های امن و بدون ریسک سرمایه گذاری کنند. یکی از این بازارها، اوراق دولتی است که در وضعیت ثبات و به دلیل بازدهی بدون ریسکی که دارد می‌تواند مورد استقبال قرار می گیرد.
در این بازار رابطه قیمت و نرخ معکوس است یعنی وقتی نرخ سود بالا می رود قیمت اوراق پایین می آید در شرایطی که عرضه اوراق زیاد شده باشد و تقاضا کمتر قیمت اوراق پایین تر می آید و با توجه به اینکه نرخ سود اسمی و معامله ای میزان بازدهی را تعیین می کند شکاف بیشتر این نرخ به معنای بالاتر بودن بازدهی است.
بنابراین افزایش نرخ سود در این بازار در وهله می‌تواند به به دلیل کاهش تقاضا باشد یا صاحبان اوراق به دلایلی عرضه اوراق را افزایش داده اند و این افزایش عرضه بدون تقاضا مانده است. طبعتا هرچه تقاضا کمتر باشد قیمت پایین تر می آید در مقابل نرخ سود بالا می رود.
اما روند دو ماهه نرخ سود نشان می دهد در بازار ثانویه بدهی که اسناد خزانه معامله می‌شود و یک بازار بدون ریسک است قله های نرخ سود در سررسیدهای مختلف اتفاقا پس از 13 آبان تشکیل شده است. زمانی که تصور بر کاهش جذابیت بازارهای دارایی با ریسک و تقویت بازارهای بدون ریسک بود.
یکی از فرضیه‌های به سیاست‌های دولت در بازار سرمایه بازمی‌گردد. وزارت امور اقتصادی و دارایی تمام توان خود را به کار گرفته بود که شرکت‌های حقوقی در قالب مختلف به خرید سهام بپردازند. یکی از مشتری‌های اصلی اوراق صندوق‌های با درآمد ثابت هستند. وقتی دولت برای حمایت از بازار سهام به این شرکت‌ها و دیگر بخش‌های حقوقی فشار بیاورد طبیعتاً این گروه ناچار به فروش اوراق و انتقال آن به بازار سهام می‌شوند. این رفتار به کاهش بیشتر قیمت اوراق و افزایش نرخ سود دامن می‌زند.
اثر نرخ تورم بر اوراق
یکی دیگر از دلایلی که موجب افزایش انتظارت بازدهی می‌شود نرخ تورم است. باوجود تعدیل انتظارات تورمی اما روند نرخ تورمی با اهداف موردنظر بانک مرکزی فاصله دارد. یکی از ابزارهای تنظیم نرخ تورم در اقتصاد نرخ سود است.
بانک مرکزی با تعریف کریدور نرخ سود تلاش دارد از طریق این نرخ میزان نقدینگی در اقتصاد را مدیریت کند. اما وقتی تمایل و فشار برای نقدینگی زیاد باشد نشانه تغییر در نرخ هدف است.
زیرا در حال حاضر بانک مرکزی برای در تله انداختن نرخ سود در دامنه هدف ناچار به تزریق اعتباری است و این انبساط در اقتصاد ایران با توجه به ضریب فزاینده بالا تبدیل به نقدینگی جدید می‌شود. نقدینگی جدید نیز با توجه به قبض اقتصاد به دلیل کرونا و تحریم‌ها با ریسک شتاب دهی به نرخ تورم به‌جای رونق تولید روبرو است.
ازاین‌رو سیاست‌گذار می‌تواند برای مدیریت نرخ سود در بازار اوراق بدهی دو سیاست را هم‌زمان پیش ببرد. تغییر نرخ سود در کنار کمک به انتشار عرضه اوراق. به‌این‌ترتیب هم شرایط برای قبض و مدیریت نقدینگی فراهم می‌شود تا از طریق آن زمینه کاهش بیشتر نرخ تورم فراهم شود و هم باعرضه اوراق در سررسیدهای کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران محافظه‌کار به این بازار خواهند آمد و از این مسیر نیز انتظارات بازدهی تعدیل می‌شود.
البته رئیس‌کل بانک مرکزی می‌گوید سیاست افزایش نرخ سود به دلیل ملاحظات ترازنامه‌ای بانک‌ها و اثری که بر اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی دارد نمی‌تواند در شرایط کنونی اجرایی شود. اما برخی کارشناسان تأکیددارند وقتی نرخ سود در سطحی قرار گیرد که اثر گذاری آن بر عرضه پول بیرونی بالا باشد امکان مدیریت،اثر نقدینگی ناشی از نا ترازی نیز می‌تواند فراهم شود.
نرخ سود در آخرین روز معاملاتی
