شماره روزنامه ۵۹۹۲
|

آرشیو اخبار : تاريخ و اقتصاد

  • در اوایل دهه 40 هنگامی که افرادی از تبار خود شاه بر سر کار آمدند، طرح غیرملی کردن انحصارات دولتی به نفع بخش‌خصوصی هنوز در دستور کار قرار داشت، آنها از این امر به‌عنوان «واگذاری کار مردم به مردم» یا به قول خلیل ملکی «واگذاری کار مردم به نامردم» یاد می‌کردند.

  • علی‌اکبر داور سال‌های قبل از تصدی‌گری وزارت مالیه، در مقام وزیر عدلیه اصلاحات عمیق، گسترده و شجاعانه‌ای در مجموعه قوانین و دستگاه عدلیه (قضایی) ایجاد کرده بود که برای پیشرفت عمومی کشور به‌ویژه در حوزه اقتصادی اهمیت درجه اول داشت.

  • «قانون دفع آفات حیوانی و سرم‌سازی» اولین قانون مربوط به دامپزشکی ایران، است که در جلسه مورخ ۲۵ دی‌ماه ۱۳۰۳ش مجلس شورای ملی به تصویب رسید.

  • در مورد سرمایه لازم برای احداث راه‌آهن و نحوه تامین آن نیز در میان هواداران راه‌آهن توافق نظر حاصل نبود. آنها احداث راه‌آهن را گاه بـا سـرمایه داخلـی، گـاه بـا سرمایه خارجی و گاه نیز با تشکیل کمپانی ممکن تصور می‌کردند و راهکارهای متفاوت و متناقضی را ارائه می‌دادند. میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله بدگمانی دولـت بـه کمپانی‌های خارجی را بی‌مورد می‌دانست و توصیه می‌کرد دولت ایـران احـداث راه‌آهـن، اسـتخراج معـادن، تاسیس بانک و سایر کارهای عام‌المنفعه را به کمپانی‌های خارجی واگذار کند (رساله‌های میرزا ملکم‌خـان ناظم‌الدولــه، 1381:192) میــرزا یوســف‌خــان مستشارالدوله به‌رغم تاکید به سرمایه‌گذاری داخلی در طرح‌های «راه‌آهن ناصری قم» و «راه‌آهن مشهد» از سرمایه‌گذاری خارجی استقبال می‌کرد. او در مقاله‌ای در روزنامه اختر…

  • از برنامه‌های غیرحصولی و خیالی دولت‌ها این بود که در سال 1980 کل تولید فولاد ایران را به 15 میلیون تن برساند. صرف‌نظر از اینکه به طریقی که دولت‌ها در گذشته عمل کرده‌اند حصول به این هدف خیالی عملی نیست، ولی اگر حتی کارها طبق برنامه پیش‌بینی‌شده جلو برود، ظرفیت عملی کارخانه‌های فولادسازی، اعم از خصوصی و دولتی به 10 ‌میلیون تن در سال 1988 خواهد رسید که فقط تکافوی مصرف داخلی را می‌کند! درصورتی ‌که رشد تولید فولاد ژاپن در سال 1977 تنها 8 میلیون تن در یک سال بوده است و برزیل بیش از 10 برابر کل تولید ما تولید داشته است!

  • اشاره: دکتر موسی غنی‌نژاد در کتاب «اقتصاد و دولت در ایران» ضمن بررسی وضعیت اقتصادی ایران از دوران مشروطه تا مقطع انقلاب اسلامی، چگونگی شکل‌گیری اقتصاد دولتی و به حاشیه راندن بخش‌خصوصی را شرح داده است. در اینجا پاره‌ای از فصل چهارم این کتاب را می‌خوانید:

  • بخش بزرگی از سیاست‌های اقتصادی در دوران پهلوی اول، تحت‌تاثیر اندیشه‌های «فریدریش لیست»، اقتصاددان کلاسیک آلمانی بوده است. این اقتصاددان آلمانی، با نظریات «آدام اسمیت»، اقتصاددان اسکاتلندی به‌شدت مخالف و معتقد است که نباید به اقتصاد به‌صورتی جهانی و آزاد نگاه کرد، بلکه هر کشور باید براساس شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خود، یک طرح اقتصادی ملی و متمرکز را تدوین کند. رضاشاه و مشاوران او از همان ابتدای دوران حکومت، آموزه‌های لیست را مدنظر قرار دادند و تلاش کردند تا به اصطلاح «دکترین اقتصاد ملی» لیست را در ایران پیاده‌سازی کنند. اولین سخنرانی رضاشاه در مجلس شورای ملی، مشخصه‌های رویکرد اقتصادی لیست را در خود دارد و بعدها 9 بند از 18بندی که «مستوفی‌الممالک» نخست‌وزیر دوران رضاشاه پیشنهاد می‌دهد، به‌صورت جدی تحت‌تاثیر…

  • اندیشمندان هوادار احداث راه‌آهن فواید زیادی برای آن بر می‌شمردند و راه‌آهن را برای رونق کشاورزی، صنعت، تجارت، مسافرت و نیز انجام امورات دولتی، لازم و ضروری می‌شمردند. به اعتقاد آنها بـا وجـود راه‌آهن، کشـاورزان می‌توانسـتند ادوات لازم بـرای تولید بیشتر در حوزه کشاورزی را به آسانی به‌دست آورند و مازاد تولیدات خود را در بازارهای مصرف جهانی ارائه نمایند (اختـر، 1296ه.ق) همچنین تصور می‌کردند احداث راه‌آهن در قسمت‌های مختلف ایران کشت محصولاتی نظیر نیل، قهوه، نیشکر، پنبه و تنباکو را رونقی دوبـاره می‌بخشـد و باعث احیای آنها در نقاطی می‌شود که از بین رفته و معدوم شده‌اند.

  • فریدریش لیست از معروف‌ترین اقتصاددانان ملی‌گرای آلمانی است که از او به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران «مکتب ملی‌گرایی» نام برده شده است. او در سال 1789 متولد شد و در سال 1846 از دنیا رفت. لیست در ابتدای کار، به خدمت دولت و سپس به تدریس پرداخت و زمانی نیز به نمایندگی مجلس ورتمبرگ آلمان برگزیده شد.

  • از مشروطه و وقایع مربوط به آن تا انقلاب ۵۷ حدود ۷۲ سال فاصله است: تقریبا چهار نسل بین این دو انقلاب فاصله انداخته‌اند. تقریبا به اندازه چهار نسل ابعاد، آرمان‌ها و خواسته‌های این دو انقلاب از همدیگر فاصله گرفته‌اند.

جستجوی پیشرفته