شماره روزنامه ۵۹۷۵
|

آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد

  • جنگ جهانی اول که تجاوز نیروهای بیگانه به ایران و اشغال بخش‌هایی از خاک کشور را به همراه داشت، موجب تضعیف هر چه بیشتر حکومت قاجار و ظهور نیروهای مرکزگریز در مناطق مختلف کشور شد. نتیجه این وضعیت بروز هرج‌ومرج و بی‌نظمی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در کشور بود که حکومت قاجار را از حالت نیمه متمرکز خود به حکومتی غیرمتمرکز تبدیل کرد و قدرت شاه را عملا به پایتخت و حوزه‌های اطراف آن محدود ساخت. در چنین شرایطی که هرج‌ومرج و بی‌نظمی کشور را فرا گرفته بود، افکار عمومی جامعه و نمایندگان آن (روشنفکران و نخبگان سیاسی) در مورد یک موضوع، یعنی لزوم اعاده نظم، اتفاق نظر پیدا کرد. از نظر این افراد برقراری چنین نظمی با ایجاد حکومت مرکزی مقتدر امکان‌پذیر بود.
  • یکی از اقداماتی که در اولین سال‌های نخست‌وزیری مخبرالسلطنه انجام شد، اخراج میلسپو بود که در زمان دولت قوام به‌عنوان کارشناس مالی به استخدام ایران درآمده بود. میلسپو که در این دوره از خدمت خود در ایران کاملا جدی بود با نصرت‌الدوله فیروز وزیر مالیه کابینه هدایت تضادهایی داشت. مخبرالسلطنه که از این اختلافات آگاهی داشت تدریجا پر و بال میلسپو را ریخت و مساله سلب اختیارات او را در مجلس مطرح کرد و در نتیجه تلاش‌های او، میلسپوی آمریکایی از ایران خارج شد.
  • ادوین میرویش معروف به «ادِ کاردرست»-متولد 24 ژوئیه 1914 در کلونیال بیچِ ویرجینیا، درگذشته 11 ژوئیه 2007 تورنتو- بازرگان، نیکوکار و مدیر تئاتر آمریکایی-کانادایی بود. او بیش از هر چیز به دلیل کسب‌و‌کار خود یعنی راه‌اندازی یک فروشگاه ارزان‌قیمت با نشان تجاری «آنست اِد: ادِ کاردرست» (Honest Ed) در مرکز شهر تورنتو و نیز به‌عنوان یک مشوق و حامی هنر که نقشی برجسته در احیای تئاتر در تورنتو داشته، شناخته شده است.
  • بدون اغراق می‌توان ادعا کرد که بخش قابل‌توجهی از تاریخ‌نگاری اجتماعی و اقتصادی معاصر ایران نخستین وظیفه خود را توضیح علل عقب‌ماندگی کشور و شکست فرایند پیشرفت قرار داده‌ است. در لابه‌لای خیل عظیم تحلیل‌های جامعه‌شناختی و اقتصاد سیاسی در مورد ایران پیش از انقلاب همواره این سوال به نوعی مطرح است که چرا ایران مدرن نشد؛ چرا مملکت در راه صنعتی شدن «واقعی» گام نگذاشت و در عوض راه انحطاط، رکود و «وابستگی» را پیمود؟ چرا کشاورزی «از بین رفت»؟ چرا در مقایسه با گذشته تاریخی پر جلال و حتی در قیاس با دیگر ممالک مشابه در حال رشد، مثل ترکیه و کره‌جنوبی، ایران «در حاشیه» ماند و مفلوکانه به محصولی «فسادزا» و «اسارت‌آور» چون نفت وابسته باقی ماند؟