شماره روزنامه ۵۹۷۵
|

آرشیو اخبار : %D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE %D9%88 %D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF

  • مهم‌ترین مشکلات قابل ذکر درخصوص قشر روشنفکر مشروطه‌خواه، اولا متجانس نبودن حوزه معرفت شناسی آن بود. ثانیا گسل فکری که بر جریان روشنفکری مسلط بود؛ به این معنا که کمتر ارتباطی میان طرز تفکر آخوندزاده، ملکم‌خان و طالبوف وجود داشت و هریک مستقل از گذشتگان و معاصران خود می‌اندیشیدند. ثالثا از منظر شناخت‌شناسی فاقد منظومه بودند. همین فقدان منظومه «غیر» و «خود» فلسفی نسبت به بنیادهای سیاسی، اجتماعی اندیشگی، باعث شد تا از یکسو سرشت روشنفکر ما متاثر از معرفت سطحی و تقلیدی تمدن غرب باشد و مهم‌تر اینکه غالب روشنفکران مشروطه (به‌جز آخوندزاده) اسیر بلاتکلیفی و سردرگمی میان حوزه نفوذ دین و لائیسیته بودند؛ زیرا هیچ‌یک از روشنفکران، خود براساس درک شرایط عمومی جامعه خویش، تولیدکننده فکر نبودند.
  • «حمید عنایت» می‌نویسد:«انقلاب مشروطه، نمایانگر نخستین مواجهه مستقیم بین فرهنگ سنتی اسلامی و غرب در ایران جدید است. همه کوشش‌های قدیمی‌تر در جهت نوسازی، هرچند متضمن تحولات در نظام‌های حقوقی، حکومتی و اداری بود، به راه‌ها و حوزه‌هایی افتاده بود که تماس دورادوری با ارزش‌های سنتی داشت. هیچ‌کدام به نحوی آشکار و اساسی با این ارزش‌ها معارضه نکرده بودند.»
  • احمدشاه قاجار که به عادت سلاطین قاجاریه به سفر اروپا رفته بود از هفتم تا دهم آبان ماه 1298 خورشیدی (29 اکتبر تا اول نوامبر 1919 میلادی) در لندن مورد پذیرایی مجلل و بی‌سابقه مقامات تراز اول انگلستان قرار گرفت که دلیل آن امضای قرارداد نهم اوت (1919) دولت انگلستان با وثوق‌الدوله رئیس‌الوزراء وقت بود که هنوز به‌دست مجلس نرسیده بود و انگلیسی‌ها می‌خواستند به‌صورتی رفتار کنند که این قرارداد در ضیافت‌های رسمی لندن از زبان سلطان احمد‌شاه تایید شود.
  • 7 آبان 1302 دومین مجلس ملی ترکیه که اکثریت اعضایش از حزب جمهوری‌خواه خلق بودند، حکومت جمهوری به ریاست مصطفی کمال آتاتورک را رسما اعلام کردند و در 3 مارس 1924/ 12اسفند1302 نظام خلافت در این کشور برچیده شد. از آن پس حتی اقامت اعضای خاندان سابق سلطنتی در خاک ترکیه ممنوع شد. مصطفی کمال آتاتورک در سال 1881 در شهر سلانیک (در یونان امروزی) به دنیا آمد.
  • آشنایی روشنفکران ایرانی با مدرنیته در سال‌های شکل‌گیری مشروطیت، به‌دلیل آنکه مبتنی بر نوعی «خواست سیاسی» برای ترقی مملکت بود، تحولات و دگردیسی‌هایی را در واژگان، تعابیر و دستگاه مفهوم سنتی ایجاد کرد. بسیاری از مفاهیم نظیر «وطن»، «ملت»، «دولت»، «آزادی»، «مساوات»، «عدالت»، «قانون» و «حقوق‌بشر»، در پرتو گفتمان جدید، کم‌کم از معانی و مفاهیمی که در گذشته داشتند، فاصله گرفته و به مفاهیم و معانی تازه و بی‌سابقه‌ای مبدل شدند که در فرهنگ و زبان ما سابقه‌ای نداشت (آجودانی، 1382:7). از این‌رو، چالش‌های سیاسی دوران مشروطه در عین حال چالشی زبانی برای تعیین مرز معنایی واژگان کلیدی گفتمان هویتی مدرن بود.
  • اشاره: سیدمرتضی طباطبایی، در آذر ۱۳۶۶ شهردار تهران شد و تا سال ۱۳۶۸ سکان اداره پایتخت را در دست داشت تا غلامحسین کرباسچی بر جایش نشست. آنچه می‌خوانید بخش‌هایی از سخنان وی در گفت‌وگو با «تاریخ ایرانی» است: