شماره روزنامه ۵۹۸۸
|

آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد

  • تجار یک طبقه همگون را تشکیل نداده بودند، اما در هر شهری برپایه پیوند شغلی، وابستگی مذهبی، اصالت، ملیت و دیگر ضوابط به چندین گروه تقسیم می‌شدند. در اصفهان و شهرهای پراهمیت تجاری مانند کاشان، تبریز و یزد تمایزی میان تجار از دیگر بخش‌های ممالک وجود داشت. یک نوع تقسیم‌بندی میان تجار به واسطه محل خاص تجارت آنها در شهرها وجود داشت. در بازار اصفهان بیش از 30 کاروانسرای ممتاز وجود داشت و هریک به گروه خاصی از تاجران تعلق داشت که در یک مسیر تجاری مخصوصی مشغول بودند یا منطقه یا ملیت خاصی داشتند، مانند کاروانسراهای گیلانی‌ها، خراسانی‌ها، ترک‌ها، فرنگی‌ها و هندی‌ها.

  • قاجاریه، با اندک تفاوتی، وارث نظام اجتماعی و زمینداری زمان صفویه شد. نظام اقتصادی دوره قاجار، بر مبنای زمینداری بزرگ نهاده شده بود. خصوصیت ملکداری دوره صفویه، یعنی نبودن اشرافیت متکی بر مالکیت ارضی، در دوره قاجاریه نیز همچنان ادامه داشت. نظام زمینداری گیلان در دوره قاجاریه مبتنی بر نظام ارباب- رعیتی بود. نظام «ارباب - رعیتی» را دوطبقه مالک (ارباب) و دهقان (رعیت، زارع) تشکیل می‌دادند.

  • متفقین در شهریور 1320 به ایران حمله کردند و یکی از اقدامات مهم روس‌ها و انگلیسی‌ها مصادره کامیون‌های فعال در سیستم حمل‌ونقل ایران بود تا از آنها برای اهداف نظامی خود بهره ببرند. انگلیسی‌ها ابتدا شرکت اپاتز را برای حمل‌ونقل از مسیر هندوستان تا خراسان به‌وجود آوردند؛ ولی با مشاهده ناکامی آن، متفقین توافق کردند که با همکاری آمریکا، اتحادیه بازرگانی بریتانیا که به اختصار یو‌کی‌سی‌سی نامیده می‌شد، جایگزین اپاتز شود.

  • میرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه‌بان 19 اردیبهشت سال ۱۲۶۴در ایروان به دنیا آمد. او بنیانگذار نخستین کودکستان و نخستین مدرسه ناشنوایان ایران در تبریز است. او همچنین اولین مولف و ناشر کتاب کودک در ایران محسوب می‌شود و ده‌ها جلد کتاب در زمینه آموزش کودکان نوشته است. او در آخرین سال جنگ جهانی اول به ترکیه رفت و پس از چندی تحویلدار شهرداری شهر ایگدیر و چندی بعد فرماندار آن شهر شد. پس از شکست دولت عثمانی به ایروان بازگشت.

  • نهم مه سال ۱۹۲۷کاپیتولاسیون در ایران لغو شد. حق کاپیتولاسیون اولین بار در معاهده ترکمنچای در سال 1203 ه ش در زمان فتحعلی شاه قاجار به روسیه داده شد که آسیب‌های فراوانی در طول یک قرن به ایران وارد کرد. حق کاپیتولاسیون در ایران کم‌کم از انحصار دولت روسیه خارج شد و بسیاری از دولت‌های دیگر نیز با استفاده از اصل کامله الوداد صاحب این حق شدند و قضاوت کنسولی خود را بر ایران تحمیل کردند. اسپانیا، فرانسه، آمریکا، آلمان، ایتالیا و چند کشور دیگر از جمله دولت عثمانی بعدها از ایران حق کاپیتولاسیون را به دست آوردند.

  • قاچاق گند‌م از مرزهای غربی یکی از معضلاتی است که مناسبات ایران و عراق را تحت تاثیر قرار می‌د‌هد‌. مستند‌ات تاریخی نیز از قاچاق گند‌م به عراق د‌ر د‌وره‌های گوناگون تاریخ معاصر ایران حکایت می‌کند‌. بروز مشکلات د‌اخلی و خارجی د‌ر د‌وره مورد‌ بحث این پژوهش، که مصاد‌ف با نخستین سال‌های تشکیل کشور عراق بود‌، زمینه افزایش روزافزون قاچاق گند‌م به عراق را فراهم کرد‌. فقر، کمبود‌ بارش‌های فصلی و بروز خشکسالی از عوامل د‌اخلی د‌ر محد‌ود‌ه مرزهای غربی ایران بود‌ که د‌ر افزایش قاچاق گند‌م از ایران به عراق نقش د‌اشت.

  • اولین تعرفه گمرکی ایران براساس وزن و ارزش، در سال ۱۲۸۲ هـ. ش به‌وسیله مستشاران بلژیکی تنظیم شد و ۱۰ سال پس از اجرای آن، در آمدهای گمرکی کشور که در سال ۱۲۷۷، 10 میلیون ریال بود به ۴۷ میلیون ریال ترقی کرد.

جستجوی پیشرفته