شماره روزنامه ۵۹۸۹
|

آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد

  • از حیث تاریخی، زراعت و کشاورزی غالب‌ترین و فراگیرترین شکل و نوع فعالیت اقتصادی و شیوه معیشتی بشر بوده است. در رساله «یواقیت‌العلوم و دراری‌النجوم» که یک اثر دایره‌المعارفی نگاشته شده در باب علوم و فنون رایج در عصر سلجوقی است، نویسنده گمنام آن، «فلاحت» یا «برزیگری» را «عملی پر منافع» و «اصل همه صناعت‌ها» دانسته است.

  • شکل‌گیری این نوع روش در نظام اداری قلمرو سلجوقیان ناشی از گسترش سیاست واگذاری اقطاعات حکومتی به امیرانی نظامی در ایالات بود. ایالات اقطاعی در دوره گسترش امپراتوری سلجوقی و تثبیت جایگاه آن، از زمان سلطان ملکشاه و اولین بار از نواحی مرزی غرب شکل گرفته و در ادوار بعدی به مناطق مرکزی گسترش پیدا کرد. هر چند روش اقطاع و واگذاری آن سابقه‌ای طولانی داشت و از دوره آل‌بویه و قبل از آن مورد استفاده قرار می‌گرفت.

  • برخی از گروه‌های اجتماعی براساس اشتغال به مشاغل ایجاد شده بود که به نحوی مرتبط با صنعت یا شهر بود، مشاغلی که به نسبت بدیع‌تر و جدیدتر به حساب می‌آمد. دسته کارگران صنعتی که در کارخانه‌های محدود و اندک آن زمان مشغول بودند، در این دسته قرار دارند. اینها مشاغلی بودند که اشتغال به آنها هویت گروهی و طبقه‌ای را برای صاحبان آن به همراه داشت.

  • سرلشکر فضل‌الله زاهدی از نخستین روزهای حکومت رضاشاه در کنار وی بود و در ماجرای سرکوب قیام شیخ‌خزعل نقش عمده‌ای ایفا کرد.

  • 49 سال پیش از آنکه در شامگاه شهریورماه 1341 شهرستان بوئین‌زهرا در استان قزوین به لرزه درآید و هزاران کشته برجای گذارد، این منطقه زلزله خسارت‌باری را تجربه کرده بود. این زلزله در روز 16 فروردین 1292 به وقع پیوست و طی آن بیش از هزار و دویست تن از ساکنان این شهرستان کشته شدند و خسارات بسیار سنگینی برجای ماند.

  • در روز 16 فروردین 1300 هیات وزیران با پیشنهاد رئیس الوزرا، مبنی بر پرداخت ماهانه، یک هزار تومان برای دایر کردن مدرسه آلمانی (مدرسه ایران و آلمان) موافقت کردند. این مبلغ قبلا هم به این مدرسه پرداخت می‌شد؛ ولی برای مدتی پرداخت آن متوقف شده بود. در جلسه این روز تصویب شد که این مبلغ، علاوه بر بودجه وزارت معارف برای دایر کردن مدرسه پرداخت شود؛ مشروط به اینکه، غیر از آموزش زبان، دروس فنی هم در این مدرسه تدریس شود و طرح دستور تعلیمات این مدرسه با نظارت دو وزارت معارف و صحیه باشد. در پایان مقرر شد، این تصمیم دولت به سفارت آلمان نیز ابلاغ شود.

  • حسین علا وزیرمختار ایران در آمریکا، در روز16 فروردین 1301 در دنباله نامه‌ای که 12 فروردین به مشیرالدوله نخست‌وزیر نوشت و از پیگیری‌های مورگان شوستر برای جلب رضایت کمپانی استاندارد اویل برای گرفتن امتیاز نفت شمال خبر داد، اضافه کرد که رایزنی‌های شوستر موجب شده که کمپانی نفت جنوب (انگلیس و ایران) از سفارت انگلستان در تهران بخواهد در این موضوع دخالت نکند.

  • از صبح روز سیزدهم فروردین، خانواده‌های شهری با سماور و بقچه بسته‌هایی که در آن خوراکی‌های روزانه را بسته بودند، خیابان‌هایی را که به بیرون شهر می‌رفت پر می‌کردند، دسته دیگر که سیزده به‌در را فقط برای عصر گذاشته بودند، از دو سه ساعت بعد از ظهر به این خیابان‌ها روی می‌آوردند. هر دسته‌ای کنار نهر و سبزه‌زاری می‌نشستند، ناهار را در زیر طاق آسمان و اگر چند درختی گیر آورده بودند، در زیر سایه کم آن صرف می‌کردند، آجیل و شیرینی هم داشتند، به‌علاوه عصری کاهو با سرکه یا سکنجبین یا سرکه شیره حتما باید می‌خوردند، بعضی خانواده‌ها آش رشته را هم ضمیمه می‌کردند. خانواده‌های اعیان اکثر به باغ‌های داخل یا خارج شهر می‌رفتند و در آنجا سیزده به‌در را باتمام لوازم و جزئیات برگزار می‌کردند.

  • در دوره قاجار استصوابیات هم به مثابه نوعی حواله دیوانی بوده است. فروغ اصفهانی، استصوابی را «حواله‌ای» دانسته که «هرساله حاکم به محاسب می‌دهد که در تصویب و تصحیح عمل آن بکوشد و نگذارد به او زیادتی نمایند.» مفهوم دوم این کلمه که بیشتر در اسناد و منابع رواج داشته، نوعی مواجب و مستمری بوده است. معمولا هم با این دو واژه به‌کار می‌رفت. «هنوز از استصوابى ولایات و خرج سفره دینارى عاید او نشده بود که پس از عزل صدراعظم، عزل او فراهم آمد.» «یک نفر حاکم در این خیال است که به اسم مواجب و مستمری و استصوابی و خرج مطبخ و خرج اصطبل او بگیرد و سیر شود.»

جستجوی پیشرفته