آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد
-
نهادسازی و بانکداری
محمدتقی مختاری- محمد بیطرفان
انقلاب مشروطیت زمینههای شکلگیری نهادهای غربی را در ایران بهوجود آورد. با نگاه مختصر به اقدامات مجلس اول، زوایای پویایی نخستین لوایح مجلس مشخص میشود. استقلال سیستم مالی اقتصادی بهعنوان گلوگاه حیاتی کشور، در زمره نخستین درخواستهای نمایندگان مجلس بود. از دوره ناصری و پیدایی عصر امتیازات، پیوندی متقابل و ناگسستنی میان ابزارهای اقتصادی و سلطه سیاسی شکل گرفت. این جریان، موازنه قدرت را از دستان دولت خارج کرد و گفتمان سیاسی اقتصادی خاصی بهوجود آورد.
-
تاسیس سازمان کتابهای درسی ایران
پرویز ناتل خانلری، وزیر فرهنگ، در سرآغاز کتابهای درسی دبیرستان، چاپ 1342 چنین نوشته است: در بیست سال اخیر وزارت فرهنگ تالیف و چاپ کتابهای دبیرستان را آزاد اعلام کرد، به امید آنکه با ایجاد رقابت سالم روزبهروز کتابهای مطلوبتر فراهم آید. متاسفانه به عللی نتیجه مطلوب از این تصمیم حاصل نشد و وجود نواقص در محتویات کتابها و تنوع بیش از حد لزوم و گرانی بها و بینظمی در چاپ و توزیع، موجب سرگردانی دانشآموزان و نارضایتی عمومی شد. اقداماتی که وزارت فرهنگ با نظارت در محتویات کتابها به وسیله کمیسیونهای مخصوص و همچنین در تثبیت قیمت آنها معمول میداشت با اینکه در کاستن نواقص و معایب تاثیر داشت، گره از کار نگشود.
-
ارتقای مقام متهمان!
31 تیر ماه 1331 روز شادی ایرانیان به خاطر پیروزی سیاسی در «سی ام تیر» و بازگرداندن دکتر مصدق به حکومت بود و در سراسر کشور جشن و مراسم شادمانه برگزار بود. در همین روز دکتر مصدق دستور داد که به اتهام تیراندازی به مردم در سی ام تیر، سرلشکر محمدصادق کوپال رئیس شهربانی، سرلشکر عباس گرزن رئیس ستاد ارتش و سرلشکر مهدیقلی علوی مقدم فرماندار نظامی تهران از کار برکنار، بازنشسته و برای محاکمه و مجازات تسلیم دستگاه قضایی شوند. تعقیب قضایی اینان و سایر متهمان به تیراندازی به مردم که چیزی جز دموکراسی، حقوق اساسی خود و حکومت قانون نمیخواستند از روز بعد آغاز شد.
-
ناآرامیهای 29 تیر
پس از تهران ابتدا از اصفهان، قزوین، آبادان و بعد کرمانشاه خبر از ناآرامی و تظاهرات رسید. اولین تظاهرات با جمعی کفنپوش قبل از سی تیر، روز بیست و نهم در آبادان و خرمشهر برگزار شد. در قزوین هم مثل تهران، رشت و برخی جاهای دیگر، روز 29 تیر هم مثل روزهای قبل مغازه و بازار تعطیل بود. در تهران کارگران کارخانهها اعتصاب کرده بودند، سرویسهای سیگانه اتوبوسرانی دست از کار کشیده و پمپبنزینها از فروش بنزین خودداری میکردند. در این روز (29 تیر) درگیری و زد و خوردهای پراکندهای بهخصوص در نقاط حساسی چون بازار، مخبرالدوله و بهارستان در جریان بود.
-
تولد پدر علم ژنتیک
گرگور مندل،دانشمند اتریشی 22 جولای 1822 به دنیا آمد. در قرن هجدهم، عدهای از پژوهشگران بر آن شدند که نحوه انتقال صفات ارثی را از نسلی به نسل دیگر بررسی کنند؛ این بررسیها به نتیجه قابل ملاحظهای ختم نشد. دو دلیل مهم آن عبارت بودند از آگاهی نداشتن به ریاضیات و دلیل دوم انتخاب صفاتی بود که برای پژوهشهای اولیه ژنتیک مناسب نبودند. اولین کسی که توانست قوانین حاکم بر انتقال صفات ارثی را شناسایی کند، کشیشی اتریشی به نام گریگور مندل بود که در سال ۱۸۶۵ این قوانین را که حاصل آزمایشهایش روی گیاه نخود فرنگی بود، ارائه کرد.
-
پیمان انگلیس و ژاپن علیه روسیه
22 جولای 1901 مذاکرات انگلستان و ژاپن برای امضای یک پیمان اتحاد در لندن آغاز شد. پس از عقد این اتحاد، انگلیسیها به تقویت نیروی دریایی ژاپن کمک کردند و ناوگان روسیه (رقیب استعماری انگلستان) در خاور دور نابود شد. اتحاد انگلیس و ژاپن تاثیر زیادی روی کاهش توان دفاعی روسیه و دیپلماسی خارجی این کشور داشت بهطوری که برخی محققان یکی از دلایل پیروزی انقلاب مشروطه در ایران را شکست روسیه از ژاپن دانستهاند.
. -
خوانسالار
یکی از شغلهای تاریخی که نقش مهمی در دربار سلاطین داشته است، خوانسالار بود. معمولا در زندگی عادی مردم میان حال این خانم خانه بود که ضمن فعالیتهای مختلف روزانه به کار خوراک خانواده نیز رسیدگی میکرد اما طبقات ممتاز و بهویژه شهریاران، طبقه اشراف و فئودالهای بزرگ، برای آشپزخانه خود ارزش و تشریفات بیشتری قائل بودند. در دستگاه سلاطین، خوانسالار مسوول آشپزخانه و سفرهخانه پادشاه بود. به سبب وجود حرمخانه و تعدد و کثرت کسانیکه در دربار غذا میخوردند، شغل خوانسالار مهم و دستگاه او مفصل بود.
-
آموزش خلبانی و ساخت هواپیما در ایران
در مهرماه 1310 برای اولینبار آموزش خلبانی ایران در مهرآباد و آموزشگاه فنی هواپیمایی در دوشان تپه تاسیس شد. در آموزشگاه خلبانی یک خلبان سوئدی سرپرستی داشت و چند تن خلبانان ایرانی نیز تدریس میکردند. در سال 1312 با رسیدن هواپیمایی که به انگلستان سفارش داده شده بود، اولین هنگ منظم نیروی هوایی با سه گردان پروازی و یک قسمت فنی در قلعهمرغی تشکیل شد. در سال 1314 کارخانههای مونتاژ و ساختن قطعات ساده هواپیما در دوشان تپه تاسیس و ماشینآلات آن نصب شد. این کارخانه علاوه بر تعمیرات اساسی، با استفاده از قطعات و مواد اولیه مورد لزوم، موفق شد چند هواپیما بسازد یا به عبارت بهتر سوار کند.
-
دگردیسی حملونقل شهری
ترجمه: مهرناز زاوه
از 1950 تا 1980 جمعیت پاریس افزایش پیدا کرد. اتومبیل محبوبتر شد و حومهها به نسبت شهر رشد بیشتری داشتند. ایستگاههای اصلی راهآهن و پایانه خطوط راهآهن حومه در ساعات پررفت و آمد بسیار شلوغ میشدند. فاصله کوتاه بین ایستگاهها، شبکه را کند میکرد و ساختن ضمیمهها را بیفایده. راهکاری که در دهه 1960 برای این مشکل ارائه شد احیای پروژهای بود که در قرن نوزدهم رها شده بود؛ اتصال خطوط حومه به بخشهای زیرزمینی جدید در شهر مثل شبکه اکسپرس منطقهای(RER)
این خطوط جدید در سال 1977 افتتاح شد و موفقیت چشمگیر آن، از خوشبینانهترین پیشبینیها هم به مراتب بهتر بود؛ چراکه با نزدیک به 300 میلیون سفر در سال، پراستفادهترین خط راهآهن شهری را در دنیا داشت.