آیت وکیلیان: سند، مفهومی بسیار وسیع‌تر از آن دارد که از دید اطلاع‌رسانی صرف یا یک منبع تاریخی در کنار سایر منابع به آن نگاه شود. ارزش اسناد تاریخی و امتیاز آنها بر سایر منابع تاریخ‌نویسی به سبب اصالت و اعتبار وجودی آنها است، چون محتوای هر سند با زمان و رویدادی حقیقی بستگی دارد و حاصل رابطه‌ای مستقیم بین اثر و موثر است و وسیله مطمئنی برای درک تاریخ و شناخت تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، اداری، فرهنگی و. . . یک جامعه محسوب می‌شود. پژوهش در اسناد مربوط به یک واقعه یا جریان سیاسی - اجتماعی و.

ترجمه: مهرناز زاوه

19 جولای سال 1900، شرکت مترو در شهر پاریس پس از دو سال ساخت‌وساز و از بین بردن چندین خیابان این شهر معروف شروع به‌کار کرد و این کشور را در خط‌مقدم فناوری در سراسر جهان قرار داد. متروی پاریس یا متروپولیتن، سیستم حمل‌ونقل سریع در منطقه متروپولیتن پاریس است. نمادی از شهر که به‌خاطر تراکم در محدوده شهر و معماری یکنواخت تحت‌تاثیر هنر نو مشهور است. این مترو عمدتا زیر زمین و 214 کیلومتر است. 303 ایستگاه و 16 خط دارد و میانگین فاصله بین ایستگاه‌ها 562 متر است.

29 تیرماه سال 1348 ، 20ژوئیه 1969نیل آرمسترانگ و آلدرین با پرواز آپولو ۱۱ برای اولین‌بار بر روی کره ماه فرود آمدند. آنها حدود ۲ ساعت و نیم روی ماه کاوش کردند. این نخستین سفر بشر به ماه بود که در نوع خود واقعه‌ای تاریخی محسوب می‌شد، ضمن اینکه برتری فناوری فضایی آمریکا بر شوروی را در دوران جنگ سرد نشان می‌داد، اگرچه هشت سال پیش‌تر یوری گاگارین در روز ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ میلادی با فضاپیمای وستوک-۱ به فضا رفت و به مدت ۱۰۸ دقیقه مدار زمین را یک دور به‌طور کامل پیمود. عصر سفرهای فضایی انسان با این پرواز آغاز شده بود.

با پیروزی انقلاب اسلامی، بانک ملی ایران طی اطلاعیه‌ای اسکناس‌های 100 ریالی حکومت پهلوی را از رده خارج کرد. با این‌حال تا پایان مهلت اعلام شده برای اعتبار این اسکناس‌ها همچنان شمار زیادی از آنها در چرخش بود. این بانک طی اطلاعیه‌ای که روز سه‌شنبه 23 تیرماه سال 1360 در روزنامه اطلاعات انتشار یافت، 2 ماه دیگر به مردم مهلت داد تا اسکناس‌های مذکور را تعویض کنند. اطلاعیه بانک به این شرح بود: «نظر به اینکه پس از پایان مهلت مقرر جهت تعویض اسکناس‌های یکصد ریالی رژیم سابق، عده‌ای از هموطنان عزیز با مراجعه یا ارسال نامه به بانک مرکزی ایران درخواست تمدید مهلت تعویض را کرده‌ و توضیح داده‌اند به علت سکونت در مناطق دور افتاده و جنگی موفق به تعویض به موقع نشده‌اند و نظر به اینکه مشاهده شده است عده‌ای اسکناس‌ها را به…

اواسط جولای سال 1750 شهر هلیفاکس در اثر آتش‌سوزی به‌تمامی ویران شد. هالیفاکس، شهری است در کانادا و مرکز استان نووا اسکوشیا است. این شهر بندری پس از آن واقعه ویرانگر با تلاش مردمانش مجددا به عرصه حیات برگشت. این شهر پس از واقعه سال 1750 بار دیگر دچار مصیبت شد. در سال ۱۹۱۷ انفجار عظیمی در این شهر روی داد که بزرگ‌ترین انفجار تولید شده توسط انسان در تاریخ قبل از ساخت بمب اتم و بمباران اتمی هیروشیماو ناکازاکی بود. این شهر از آن انفجار آسیب جدی دید، با این حال بنا به موقعیت خاص جغرافیایی‌اش بار دیگر ساخته شد.

در اینکه مرحوم دکتر مصدق قهرمان ملی شدن صنعت نفت و از ارکان اصلی نهضت ضد استعماری ملت ایران بوده و هست و نامش جاویدان خواهد ماند، تردیدی وجود ندارد اما واقعیت آن است زمانی‌که شما در عرصه حاکمیت به این نتیجه می‌رسید که هیچ اپوزیسیون سالم و غیروابسته و غیرمزدوری در کشور وجود ندارد و هر آن‌که با شما مخالف است یا مزدور است، یا جاهل، یا وابسته، یا خائن و گول خورده است، طبیعتاً این راه دولت را به جایی نمی‌رساند. این شرایط برای دولت دکتر مصدق پیش آمد. به علاوه آنکه دولت دکتر مصدق متاسفانه دچار یک اشتباه بزرگ در مساله تعامل و مواجهه با مجلس هفدهم شد.

باید گفت اسناد تازه منتشر شده این ذهنیت را که کودتای ۲۸ مرداد در ادامه رقابت‌های دوره جنگ سرد شکل گرفت و نه لزوما برای حفظ تسلط بر بازارهای نفتی جهان، به چالش می‌کشد. در اسناد سیا تاکید می‌شود که نباید از هیچ تلاش عامدانه‌ای برای کم اهمیت جلوه دادن مساله نفت خودداری کرد. شورای امنیت ملی آمریکا تنها به فاصله ۲ هفته بعد از ملی شدن صنعت نفت ایران تاکید می‌کند «آمریکا نباید در این جدال نقشی خنثی ایفا کند و حمایت قاطع از بریتانیا ضروری است چراکه ایران به قرارداد خود پشت پا زده و به این ترتیب به الگویی بد برای دیگر کشورها از جمله عراق تبدیل می‌شود.