شماره روزنامه ۵۹۷۵
|

آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد

  • اشاره: ژان اوتر، فرستاده ویژه دربار لویی پانزدهم پادشاه فرانسه به ایران بود. او طی سال‌های 1734 تا 1743 در ایران و ترکیه به‌سر برده و اوضاع اجتماعی و سیاسی و اقتصادی آن دوران را توصیف کرده است. در اینجا بخشی از سفرنامه او را می‌خوانید که در ژوئن سال 1744 نوشته شده است:

    پس از اندکی آسایش، به ملاقات کسانی پرداختم که در مسافرت نخستین به بغداد شناخته بودم. گزارش دلایل مسافرت خود از اسپاهان و نقشه سفر به بصره و موقعیت و چگونگی برخورد مناسب با احمدشاه را برای تاسیس قنسولگری یا به مقیاس آن را نوشته و به دربار و «مسیو دوو یلنیو» (VILLENEUVE de) فرستادم.

  • تاریخ پیدایش بسیاری از «شهرهای» جدید در دوره نادرشاه فقط انگیزه سیاسی داشت و با پاشیدگی اساسی نیروهای تولیدی کشور توام بود و سبب ژرف شدن بعدی زوال اقتصادی شد. خراسان با شهر مهم مشهد، مرکز سیاسی دولت نادرشاه شد. این موضوع علت علاقه شاه را به آبادی این ایالت روشن می‌سازد. قبل از هرچیز نادر قبایل مختلف چادرنشین، کشاورزان و اهالی ایالات دیگر را با زور به زمین‌های خالی و وسیع خراسان کوچ داد. مثلا فقط در سال‌های 1730-1729 نادر 56 هزار خانواده چادرنشین را از فارس، عراق (عجم) و آذربایجان به خراسان کوچاند که از آن جمله 12 هزار خانوار افشار بود که 2 هزار خانوارشان به قبیله قرخلو تعلق داشت.

  • ۲۸ خرداد ۱۱۲۶ نادرشاه افشار به دست چند تن از سرداران سپاهش در قوچان به قتل رسید. این شاه کشورگشا در آن زمان فقط 58 سال داشت. مورخان نوشته‌اند، زمانی که نادر برای رفع یکی از این شورش‌ها به خراسان رفته بود، جمعی از سردارانش به رهبری علی‌قلی‌خان شبانه به چادر وی حمله کردند و اور ا کشتند.

    لارنس لاکهارت، مورخ انگلیسی ماجرای قتل نادرشاه را چنین روایت کرده است: «نادر در ماه‌های پایانی عمر در اوج خشونت حکومت می‌کرد و به دلایلی چند به تمامی سردارانش سوءظن داشت. نادر شبی رئیس آنها را احضار کرد و چنین گفت: من از نگهبانان خود راضی نیستم و از وفا و دلیری شما آگاهم.

  • سر ویلیام آرتور لوئیس (۲۳ ژانویه ۱۹۱۵ - 15 ژوئن ۱۹۹۱) اقتصاددان اهل سن‌لوسیا بود. او در سال ۱۹۷۹ جایزه نوبل اقتصاد را به‌دلیل دستاوردهای علمی‌اش در زمینه توسعه اقتصادی به‌دست آورد. لوئیس در سن لوسیا واقع در جزایر کارائیب به دنیا آمد تحصیلات ابتدایی خود را در همین شهر به پایان رساند و سپس در سال 1934 با استفاده از بورس دریافتی برای تحصیل به مدرسه اقتصاد لندن رفت. در سال 1937 دکترای خود را دریافت کرد و در طول سال‌های 1938 تا 1947در مدرسه اقتصاد لندن به تدریس پرداخت. در سال 1948 به استادی کرسی اقتصاد دانشگاه منچستر رسید و دوره پرباری را در این دانشگاه آغاز کرد.

  • ارنستو چه گوارا، انقلابی بزرگ قرن بیستم 14 ژوئن سال 1928 در شهر روساریو (Rosario) در آرژانتین در یک خانواده ثروتمند چشم به جهان گشود. مادرش فرزند یک زمین‌دار بزرگ و پدرش نیز از یک خانواده بزرگ بود. از همان آغاز کودکی بیماری آسم او را آزار می‌داد به‌طوری‌که مادرش به‌خاطر ضعف سال‌های ابتدایی او را به مدرسه نفرستاد و در خانه به او درس می‌داد. اما او در سال‌های بعد همواره در مدرسه و محل زندگی خود نقش رهبری کودکان هم سن خود را به عهده داشت. ارنستو فرزند ارشد یک خانواده چپ گرای جمهوری خواه بود به همین دلیل از زمان کودکی با سیاست بزرگ شد.

  • نادر اساسا یک سرباز بود و بنابراین بیشتر در فرماندهی قوای نظامی هنرنمایی کرده است و به همین جهت ادعای اینکه او در عین حال مدیری با تدبیر بوده است، اغراق می‌نماید. او هنگامی که در جنگ بود، کلیه امور کشور را به‌دست زیردستان می‌سپرد و هربار که صلح و آرامش حکمفرما بود چنان سرگرم تهیه مقدمات جنگ‌های دیگر می‌شد که امور کشور را فراموش می‌کرد. او با وجود عشق و علاقه شدید نسبت به جنگ، قطعا سلطان با تدبیر و شایسته‌ای نیز بوده است زیرا بازن فرانسوی درخصوص او چنین نگاشته است:

    «با آنکه از خانواده‌ای پست به دنیا آمده بود، گویی برای احراز مقام سلطنت به‌وجود آمده بود.