دنیای اقتصاد: روز سه‌شنبه 26 اردیبهشت ماه گروه فرهنگ ایرانی پژوهشکده فرهنگ معاصر نشستی با موضوع «مواجهه فرهنگ ایرانی با تجدد» در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار کرد که طی آن استادان و پژوهشگران به بیان دیدگاه‌های خود در رابطه با مواجهه محمدعلی فروغی با تجدد در ایران پرداختند. دکتر حسین مصباحیان از جمله سخنرانان این نشست بود. مصباحیان استاد فلسفه دانشگاه تهران است و دکترای خود را از دانشگاه تورنتو اخذ کرده است. وی پایان‌نامه‌اش را زیرنظر دیتر میسگلد از فیلسوفان معاصر و شاگرد گادامر در همان دانشگاه نوشته است.

سر رابرت کارپورتر، وزیر مختار دولت بریتانیا که تقریبا پنج سال پس از سر ویلیام اوزلی از تبریز دیدن کرده است درباره افزایش و کاهش جمعیت آن شهر در طول صد سال تجزیه و تحلیل جالبی دارد. به نظر کارپورتر، شهر تبریز قبل از سده هجدهم 500هزار نفر جمعیت داشت که طبق برآورد شاردن مرکز آذربایجان را از لحاظ کثرت جمعیت دومین شهر ایران می‌کرد. این جمعیت به‌واسطه زلزله سال 1727 میلادی (1193 هجری) که بیشتر شهر تبریز را خراب کرد، چندان کاهش یافت که باورکردنی نبود، فقط زلزله مزبور در عرض اندک مدتی 70 هزار نفر از ساکنان تبریز را از بین برد و در زلزله‌ای که 70 سال بعد رخ داد از تمامی جمعیت تبریز فقط یک هزار نفر باقی ماندند تا قربانی زلزله‌های بعدی شوند.

روز اول خرداد ماه به‌عنوان روز بهره‌وری نام‌گذاری شده است. اصطلاح بهره‌وری ترجمه کلمه لاتین (PRODUCTIVITY) به معنی باروری، سودمندی و استعداد تولیدی است. تلاش برای تعریف مفهوم بهره‌وری از قرن هجدهم آغاز می‌شود. «آدام اسمیت» سال ۱۷۷۶ در کتاب خود به نام «پژوهشی در ماهیت و ریشه‌های ثروت ملل «موضوع» تقسیم کار «را به‌عنوان» کلید افزایش کارآیی» مطرح کرد. در سال ۱۸۸۳ یک اقتصاددان فرانسوی به نام «لیتره»، بهره‌وری را دانش و فن تولید تعریف کرد. این مفهوم طی دو قرن گذشته پیوسته بازتعریف شده است.

روز اول خرداد ماه سال 1354اعلام شد که بانک رفاه کارگران اراضی گودهای جنوب تهران را برای خانه سازی خریداری کرده است.

محسن بدیع، از پیشگامان صنعت سینما و لابراتوار در ایران روز اول خرداد 1287 در بصره به دنیا آمد. او سال 1303 به ایران آمد در 1306 به فرانسه رفت و دیپلم مهندسی مکانیک و برق گرفت. در فاصله سال‌های 1310 تا 1320 در فرانسه و انگلستان بود و با گرفتن بورس رادیو از انگلستان به لندن رفت و پس از چهار سال مدرکی معادل لیسانس گرفت. سال 1321 به ایران بازگشت، با این هدف که کارگاه ساخت دستگاه گیرنده رادیو تاسیس کند اما چون تصور می‌کردند حرفش نادرست است به او پروانه کسب ندادند. با این وجود مانع کارش نشدند تا اینکه در خیابان فردوسی مغازه‌ای به اسم «رادیو سازی بدیع» باز کرد و هفت سال در این حرفه مشغول کار بود.

22 ماه مه سال 1640 میلادی نخستین ماشین چاپ (مدل گوتنبرگ) از سوی یک ایرانی ارمنی وارد ایران و جلفای اصفهان شد. گوتنبرگ آلمانی که یک زرگر بود دستگاه چاپ خود را در دهه 1440 تکمیل کرده بود. در سال 1638خلیفه وقت ارمنی‌های جلفای اصفهان، خاچاطور کساراتسی که به همراه روحانی دیگری به نام «سیمون» به لهستان سفر کرده بود تا به برخی از مشکلات جامعه ارمنیان آن کشور درخصوص مسائل دینی آن دیار سر و سامان دهد؛ در آنجا از چاپ کتاب آگاه شد و چون به جلفا بازگشت درصدد برآمد چاپخانه‌ای دایر کند. بر این اساس، یکی از روحانیان را به اروپا فرستاد تا در این زمینه تحقیق کند.

تلفن را نخستین‌بار در زمان ناصرالدین شاه پسرش کامران‌میرزا در تهران معمول کرد و ظاهرا راهنمای او در این‌کار بوآتال فرانسوی بود. ابتدا یک رشته سیم میان خانه او یعنی کامرانیه شمیران و مقر حکومت تهران و وزارت جنگ کشیدند. پس از آن میان مقر ییلاقی شاه و عمارت سلطنتی تهران نیز یک رشته تلفن دایر شد و آنگاه میان خانه صدراعظم (پارک اتابک= سفارت روسیه امروز) و عمارت دیوانی که آن زمان بیشتر حوالی قصر گلستان بود سیم تلفن کشیدند ولی ظاهرا همه این سیم‌ها به خرج دولت و برای رفع احتیاجات دولتی بود و اشخاص به‌طور آزاد حق استفاده از آنها را نداشتند، یعنی هنوز تلفن برای رفع احتیاجات عامه در ایران ایجاد نشده بود.

«. . . با توجه به دستمزدها در سال ۱۸۷۲ یک نفر کارگر روزمزد در رشت ۸ تا ۱۰ شاهی دریافت می‌کرد و نجاران و بناها ۲ قران می‌گرفتند. در سال ۱۸۷۸ دستمزد کارگران کشاورزی به‌طور متوسط روزانه ۳ دینار بود؛ ولی آنها جیره و سایر مزایا دریافت می‌کردند که با ارزش پول دستمزد آنها تا ۶ دینار در روز می‌رسید. در آخر قرن نوزدهم هزینه‌ها به‌شدت بالا می‌رود و دستمزدها گاهی تا صددرصد بالا می‌رود. البته همچنان اندک است. به نظر می‌رسد که دستمزد یک قران برای کار روزانه کارگران غیرماهر در سال ۱۸۹۰ در همه جای ایران معمول بوده است.