یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که برای ما همواره مطرح بوده، آن است که در زمان آغاز توسعه غرب، ایران در کجا قرار داشت و به چه مشغول بود که دیگران آمدند و گوی سبقت بربودند و ما دست خالی ماندیم تا مدت‌ها بعد شروع کنیم به تقلیدهای ناشیانه از آنچه دیگران بسیار پیش از ما کسب کرده بودند. دکتر حسین محبوبی‌اردکانی در بخشی از کتاب «تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران» به این موضوع می‌پردازد و وضعیت ایران را در آستانه تحولات غرب توضیح می‌دهد که بخشی از آن را می‌خوانید.

«در این دوره ایران از نظر سیاسی گرفتار هرج و مرج و اختلافات و کشمکش‌های بسیار بود چه قسمت‌های مختلف آن بین شاهزادگان تیموری و ترکمانان آق‌قویونلو و قراقویونلو مورد نزاع بود و مملکتی که دوران حکومت ایلخانان و ترکتازی‌های تیمور را دیده بود، هر قسمت…

ایرانیان همواره به جست‌وجوی دانش در دور دست‌ها شهرت داشته‌اند و علما و دانشمندان این کشور در دوره‌های مختلف تاریخی در جهت کسب علم به سرزمین‌های دیگر سفر می‌کردند اما این امر در طول تاریخ بیشتر برآمده از یک تصمیم شخصی برای توسعه مرزهای دانش در این کشور بود و برخی از افراد به‌دنبال فهم موضوعی یا تلمذ در محضر استادی، راهی سفرهای دور و دراز می‌شدند. آنچه موجب تحول در ماهیت این سیر شد و در مقطعی وجهی سازمان‌یافته به این سفرها می‌داد، پیشرفت‌های اروپا و آشنایی ایرانیان با این پیشرفت‌ها در جریان جنگ‌های ایران و روس بود.

26 اردیبهشت ماه سال 1118 ه. ش نادرشاه افشار و سپاهیانش پس از فتح دهلی و دو ماه اقامت در آن شهر به ایران برگشتند. لشکر نادرشاه در جنگ کرنال (۵ اسفند ۱۱۱۷- ۲۴ فوریه ۱۷۳۹) هندوستان را فتح کرد. دلیل وقوع این جنگ، فرار افغان‌های یاغی به هندوستان و عدم تسلیم ایشان به ایران ازسوی محمدشاه، پادشاه هند بوده ‌است. یکی از ترفندهای نادرشاه در جریان جنگ کرنال این بود که دستور داد بر پشت شتران تنوره‌های آتش ببندند و داخل آن را چوب و برگ درخت بریزند و آتش بزنند و در وسط میدان جنگ رها کنند. چون پشت شتران گرم شد نعره کشیدند و به سوی فیل‌ها دویدند.

خانم جونکو تابی، کوهنورد ژاپنی روز 16 مه سال 1975 به‌عنوان اولین زنی که به قله اورست صعود کرده نام خود را در تاریخ به ثبت رساند. او در آن زمان 35 سال داشت. تابی پس از فتح قله اورست، به مرتفع‌ترین قلل بیش از 70 کشور، از جمله قله کوه کیلیمانجارو و قله دنالی (واقع در آلاسکا) نیز صعود کرد. این کوهنورد افسانه‌ای اکتبر سال 2016 در اثر بیماری سرطان درگذشت.

نخستین مراسم اسکار در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ۱۳۰۸ ( 26 مه 1929) طی یک میهمانی شام خصوصی، در هتل روزولت هالیوود برگزار شد. قیمت بلیت این مراسم، ۵ دلار آمریکا بود و حدود کمتر از ۲۵۰ نفر، در مراسم مذکور شرکت کردند. برعکس دیگر مراسم اسکار، که در سال‌های بعد برگزار شد، برندگان این مراسم از یک ماه قبل از این مراسم، مشخص شده بودند. جایزه بهترین فیلم آن سال به «بال‌ها» اثر ویلیام فاکس داده شد. چارلی چاپلین نیز به‌خاطر تطبیق‌پذیری و هوش سرشار در بازیگری، نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی فیلم «سیرک» جایزه ویژه را به‌دست آورد.

با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران، مشارکت سیاسی در شکل شرکت در انتخابات بسیار مهـم و حسـاس تلقـی شـد. ازآنجا کـه حضور گسترده و همه‌جانبه مردم در انتخابات به نقطه قوت نظام جمهوری اسلامی ایران در عرصه ملی و بین‌المللی بدل شده است، سیاست مخالفان به سوی کـاهش مشارکت و سیاست نظام جمهوری اسلامی بر تشویق آحاد ملت برای مشـارکت در انتخابات بوده است. بررسی عوامل موثر بر میزان مشارکت رای‌دهنـدگان در انتخابـات نظـام جمهـوری اسلامی را به یک موضوع حساس در جامعه‌شناسی سیاسی ایران بدل کرده است.

محمدهاشم پسران از جمله کارشناسانی است که با تاکید بر اینکه رابطه دولت و بورژوازی صنعتی در ایران به علت درآمد نفت بالکل با دیگر کشورهای در حال توسعه تفاوت دارد، می‌گوید: «تاکید ما بر وابستگی حیاتی طبقه سرمایه‌دار است، نخست به دولت و سپس به تکنولوژی خارجی، به توانایی‌های مدیریتی و در حد کمتری به منابع مالی. این رابطه سه‌جانبه را سیستم سرمایه‌داری وابسته می‌نامیم. » پسران اشاره می‌کند که به‌رغم رشد قابل‌توجه بخش‌های صنعتی مدرن (و افول نسبی کشاورزی و تجارت سنتی در اقتصاد) توزیع نابرابر ثروت بین اقشار اجتماعی و مناطق جغرافیایی به مانعی در مقابل توسعه و صنعتی شدن واقعی تبدیل شد.