دنیای اقتصاد: یاسر خوشنویس پژوهشگر فلسفه علم در نشستی که 16 اردیبهشت ماه به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شده بود، کوشید تا چالش‌های جامعه‌شناسی انتقال تکنولوژی را با نگاه به جنگ‌های ایران و روس مورد بررسی قرار دهد و نشان دهد که چگونه پیام‌ها و ابزاری که در یک بستر تولید می‌شوند در بستر دیگر مورد تفسیر و تغییر قرار می‌گیرند به گونه‌ای که در برخی موارد دیگر نمی‌توان میان آنها این همانی را برقرار کرد. متن زیر بخش‌هایی از سخنرانی این پژوهشگر جوان در ارتباط با مناقشات جامعه ایرانی در عصر قاجار با تکنولوژی جدید است.

انتظاری که من از کتاب «خواجه نظام‌الملک طوسی و تداوم فرهنگی ایران» داشتم این بود که یک روال منطقی داشته باشد. ما از محققان بزرگ این شیوه را آموخته‌ایم که موضوع و مفاهیم را تعریف می‌کنند و پس از طرح مساله رویکرد نظری خودشان را مشخص کرده و توضیح می‌دهند. سپس یافته‌های خودشان را دسته‌بندی می‌کنند و ارائه می‌دهند. تقریبا می‌توانم بگویم که هیچ‌یک از این انتظارات با خواندن این کتاب در نظر من برآورده نشد.

به همین دلیل مخاطب خودش باید از لابه‌لای صفحات کتاب مقصود و منظور نویسنده را پیدا کند.

دهم ماه مه سال 1857 دو ماه پس از لشکرکشی انگلیسی‌ها برای جداساختن افغانستان از ایران، هندیانی که به‌عنوان نظامی محلی به استخدام انگلستان درآمده بودند پس از پی بردن به نیات این دولت از استقرار در شبه قاره هند، دست به عصیان و نافرمانی زدند، افسران انگلیسی خود را کشتند و روز بعد دهلی را تصرف و امپراتور تیموری هند را در کاخش بازداشت کردند.

ششمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری 21 خرداد ماه 1372 برگزار شد. در این دوره از انتخابات هاشمی‌رفسنجانی غیر از احمد توکلی رقیبی جدی نداشت. توکلی از منتقدان دولت رفسنجانی بود و بر این موارد پای می‌فشرد: بی‌عدالتی اقتصادی و اجتماعی، ناکارآمدی سیاست‌ها و مدیریت‌ها، امتیازطلبی و تجمل‌گرایی مقامات دولت، کم‌اعتنایی آنان به مشارکت سیاسی مردم، سیاست‌های ایدئولوژی‌زدایی و رفاه طلبی دولت اول هاشمی. با این حال هاشمی در این انتخابات برنده میدان بود اگر چه نه چندان راضی از نتایج صندوق‌های رای. در اینجا بخشی از خاطرات او در آن دوران را می‌خوانید:

یکشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۳۷۲

آقای محمد غرضی، وزیر پست و تلگراف و تلفن آمد و برای کاندیدا شدن در انتخابات ریاست‌جمهوری مشورت کرد.

دکتر سیف‌پورفاطمی در خاطرات خود در زمان نامزد شدن برای انتخابات مجلس شورای ملی در سال 1311 می‌نویسد: به هنگام کاندیدا شدن من از اصفهان زمینه محلی موجود بود. حاکم اصفهان شخصا به سراغ من آمده و اصرار داشت که وارد میدان انتخابات شوم. نخست‌وزیر هم روی خوش نشان داده و در ظاهر اظهار مهر می‌کرد. دوستان تهرانی هم معتقد بودند که شهربانی نظر منفی نسبت به قضیه ندارد. در اصفهان هم بیشتر اعضای انجمن از دوستان و طرفداران ما بودند. متمولان و بازرگانان و مالکین شهر هم صمیمانه طرفداری می‌کردند. اما در این بین تلگرافی از سوی شهربانی به قاسم صدراسرافیل، حاکم اصفهان می‌رسد که حسب‌الامر ولیعهد، وکیل اصفهان برای مجلس آینده اوحدی سدهی، معلم ولیعهد خواهد بود.

به موجب اصل ۴۳ قانون اساسی، تعداد نمایندگان مجلس سنا شصت نفر بود؛ سناتورهای انتخابی مردم (پانزده نفر از تهران و پانزده نفر از شهرستان) و سناتورهای انتصابی شاه (پانزده نفر از تهران و پانزده نفر از شهرستان). انتخابات مجلس سنا همزمان با انتخابات مجلس شورای ملی شروع و اخذ رای در یک روز انجام می‌شد. سناتورها شرایط خاصی برای عضویت در مجلس سنا داشتند؛ و فقط نخست‌وزیران، وزرا، معاونان، استانداران، امرای بازنشسته ارتش، استادان دانشگاه، قضات (با داشتن ۱۵ تا ۲۰ سال سابقه) و کسانی که حداقل سابقه سه دوره نمایندگی مجلس شورا را داشتند می‌توانستند در این مجلس حضور داشته باشند.

طرز انتخاب در آن زمان (دوره پهلوی اول) چنین بود که قبل از رسیدن موعد انتخابات، اعلی‌حضرت در همه جا از استانداران و فرماندهان و بعضی اوقات از شهربانی هم، هر یک جداگانه نظر عمومی مردم هر شهرستان را می‌خواست، از آنها سوال می‌شد چه اشخاصی مورد احترام و توجه مردم هستند. وقتی آن صورت‌ها می‌رسید بین آنها یکی را که موردنظر بیشتر قرار گرفته بود و خود نیز می‌پسندید انتخاب می‌کرد و دستور می‌داد به انتخاب او کمک شود و همان شخص انتخاب می‌شد. منتخب مزبور دیگر باقی می‌ماند و هر دوره‌ تجدید انتخاب می‌شد مگر اینکه شکایتی از او می‌رسید یا رفتاری جز انجام وظایف قانون‌گذاری از او ناشی می‌شد، در این صورت به تغییر آن نماینده به همان کیفیت خواستن اسامی جدید از معتمدان و محترمین محل اقدام می‌شد.