دکتر بیژن لطیف

آبادانی برگرفته از آب است. از گذشته تا به امروز استفاده بهینه از منابع آب یک امر اساسی و حیاتی بوده است. با توجه به اینکه نزولات آسمانی به صورت متوسط در کشور ما، کمتر از متوسط جهانی است، جمعیت کشور رو به گسترش بوده و نیاز به آب، چه برای شرب و چه برای کشاورزی و صنعت روزافزون شده است و این موضوع نه‌تنها در کشور ما بلکه در دنیا به صورت مهم‌ترین مساله استراتژیک درآمده است. حتی مساله کم‌آبی در آینده مهم‌تر از کمیابی انرژی خواهد بود و در کشور ما از دیرباز برای استفاده بهینه از منابع آب راهکارهای خردمندانه‌ای وجود داشته است.

ماسارو ایبوکا، صنعتگر ژاپنی و موسس شرکت «سونی» 19 دسامبر 1997 در 89 سالگی درگذشت. او در سال ۱۹۳۳ از دانشگاه «واسدا» در رشته مهندسی فارغ‌التحصیل شد و به تحقیق در زمینه الکترونیک پرداخت. جنگ جهانی دوم چند سالی کار و برنامه‌های صنعتی او را به تعویق انداخت تا اینکه پس از جنگ همراه با همکار و دوست قدیمی‌اش، آکیو موریتا، شرکت سونی را بنیان گذاشتند. ایبوکا فردی عملگرا بود که توانایی بالایی در پیش‌بینی این مورد داشت که کدام تکنولوژی‌ها می‌توانند در زندگی روزمره مردم بیشتر کاربرد داشته باشند. او با روحیه الهام‌بخش خود از نظر ابداع و ابتکار مهندسان شرکت خود را به سویی سوق می‌داد تا به فراتر از توانایی‌هایشان فکر کنند.

روزنامه اطلاعات در تاریخ بیست و هفتم آذر ماه سال 1320 از تصویب آیین‌نامه مربوط به طرز وصول عوارض اتوبوسرانی شهر تهران در دوازده ماده خبر داد. این آیین‌نامه در جلسه انجمن شهرداری تهران به تصویب رسیده بود و هدف از آن جلوگیری از تماس مداوم ماموران با صاحبان اتوبوس و مردم بود به‌گونه‌ای که درآمد شهرداری از اتوبوسرانی به‌طور ماهانه وصول شود و شهرداری مجبور نباشد ماموران خود را برای بازرسی میزان مصرف بلیت‌ها در سر هرکوی و برزن قرار دهد. برخی از اعضای انجمن شهرداری در این جلسه خواهان تشکیل شرکتی با دست‌کم 20 میلیون ریال سرمایه شده‌ بودند تا از این طریق امور اتوبوسرانی و حمل‌ونقل شهر سامان داده شود.

در 17 دسامبر سال 1903 میلادی اولین هواپیمای موتوردار جهان در چهار مایلی کیتی هاک در کارولینای شمالی به پرواز درآمد. این پرواز در حالی انجام می‌شد که برادران رایت (ارویل و ویلبر) سال‌ها با این رویا آزمایش‌های متعددی صورت داده بودند اما هیچ‌یک منجر به نتیجه نشده بود. آنها پیش‌تر تنها توانسته بودند هواپیمای بی‌موتور را نیرو داده و به سرعت در فضا به پرواز درآورند. اما این نخستین‌ بار بود که بشر می‌توانست یک ماشین سنگین، با قابلیت حمل انسان و پرواز کنترل شده به وسیله او را در آسمان به‌طور موفق آزمایش کند.

در 29 آذرماه سال 1320 روزنامه اطلاعات مقاله‌ای از دکتر غ. جزایری منتشر کرده بود که در آن به نقد عملکرد دلالان دارو اشاره شده است. این افراد با احتکار دارو با جان مردم بازی می‌کنند. روزنامه ضمن چاپ یادداشت این پزشک، اشاره می‌کند که اولیای بیمار برای نیاز عاجل مریض خود به آن دارو و انحصاری بودن آن در دست دلالان ناچار هستند، به هر میزان که محتکرین دارو را قیمت‌گذاری کرده‌اند آن را خریداری کنند. این درحالی بود که وزارت بهداری داروها را به قیمت تمام شده به داروفروشان عرضه می‌کرد. نویسنده یادداشت اگرچه این اقدام را برای کاهش قیمت دارو بسیار موثر دانسته است اما عدم نظارت بر چگونگی توزیع و عملکرد دلالان را از دلایل عمده این وضعیت ارزیابی می‌کند.

با اینکه کشاورزی بخش اصلی اقتصاد ایران در قرن نوزدهم میلادی بوده است، ولی هنوز آگاهی اندکی درباره آن وجود دارد. مورخان در هنگام قلم‌فرسایی درباره تاریخ اقتصادی یا اجتماعی عصر قاجار به ندرت به اهمیت واقعی مقوله کشاورزی توجه کرده‌اند و تا کنون مطالعات جامعی در باب تاریخ کشاورزی در ایران به انجام نرسیده است. اما ویلم فلور در کتاب کشاورزی در ایران قاجاری، وضعیت کشاورزی قرن نوزدهمی ایران را به کمک تحقیقات گسترده‌ای براساس مدارک منتشرنشده شرح داده است. پژوهش فلور روش‌های مختلف کشاورزی را در زمینه‌هایی همچون آبیاری و بذرافشانی، پرورش حیوانات اهلی، و طیف محصولات زراعی گوناگون از گندم و جو و برنج گرفته تا محصولات تجاری‌تری مانند تنباکو و تریاک پوشش می‌دهد.

به مجرای تونلی شکلی که در زیرزمین کنده می‌شود تا آب در آن جریان یابد کاریز یا قنات می‌گویند. دانش ساخت قنات طی هزاره دوم پیش از میلاد در مناطق خشک کوهستانی ایران گسترش یافت و به کشاورزان این مناطق اجازه داد تا بتوانند در دوره‌های طولانی خشکی که آب سطحی پیدا نمی‌شود به کشت و زرع بپردازند. بنا به آمار در سال ۱۳۸۹ تعداد قنات‌های فعال در ایران ۳۶ هزار و ۳۰۰ رشته بوده و مجموع طول کوره‌های قنات ۲۱ هزار و ۷۸۰۰ کیلومتر و مجموع طول میله‌های قنات ۱۵۸ هزار و ۲۶۸ کیلومتر تخمین زده شده است. قنات زارچ با قدمت بین ۲ تا ۳هزار سال و با ۷۱ کیلومتر طول به‌عنوان یکی از طولانی‌ترین قنات‌های ایران شناخته می‌شود.

زنان در دوره ساسانیان از حقوق و امتیازات اجتماعی کمتری نسبت به مردان برخوردار بودند. خانه‌داری و مادرشدن و تربیت فرزندان برای زنان تاکید می‌شده است. در «گاهان» در زمینه نقش زن در زندگی اجتماعی آمده است: «وی یکی از افراد گروه اجتماعی است و نقش خاص خود را باید چونان دختر و همسر و مادر، در خانواده ایفا ‌کند. در اینجا زن سهم طبیعی و زیستی زایمان و پرورش نوزاد را بر عهده دارد که موجب دوام جامعه و بقای نسل و نوع بشر است. » گذشته از نوشته‌های مذهبی، در متون پهلوی نیز آمده است که زادن و پرورش نوزاد برعهده زن و تامین خوراک مادر و کودکان عمدتا بر دوش مرد است.